Nurcan ÜSTÜNDAĞ ŞENER, Midarbi Cihangir DOĞAN

Sosyal Bilgiler Dersi Çoklu Zekâ Uygulamalarının Ders Kitapları ve Öğretmen Görüşleri Bağlamında İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı “Dördüncü sınıf ve altıncı sınıf Sosyal Bilgiler dersi öğrenme ortamlarında çoklu zekâ uygulamalarının incelenmesi”dir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş olup araştırma deseni olarak durum çalışmasıdır. Talim Terbiye Kurulu tarafından onaylanmış ilkokul dördüncü sınıf ve ortaokul altıncı sınıf Sosyal Bilgiler kitapları içinde dört ayrı ders kitabı incelenmiştir. Ayrıca, İstanbul ili Avrupa Yakası’nda bulunan bir özel ve bir devlet okulunda görev yapan dördüncü sınıf, sınıf öğretmenleri ve altıncı sınıf, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinden oluşan toplam sekiz öğretmen ile yüz yüze görüşme yapılmıştır. Doküman incelemesinden elde edilen sonuçlara göre; Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan etkinliklerin içinde yoğunluğuna göre; mantıksal, sözel ve görsel zekâ etkinlikleri yer almaktadır. Öğretmenler, kuramın kendilerine verdiği mesaj ile ilgili en çok “Öğrenciye kendini ifade etme özgürlüğü tanıdığını” belirtmiş, “Değişik yöntem ve teknikleri öğrencinin önüne getirdiği” ve “Öğrenci merkezli öğrenmeyi sağladığı”, “Öğrenciyi derse daha fazla dâhil ettiğini” vurgulamışlardır. Sosyal Bilgiler ders kitaplarının çoklu zekâ etkinlikleri açısından yeterli olması konusunda yetersiz görüş bildiren öğretmenlerin en çok “Yardımcı ders kitabı kullanma zorunda kaldıkları”, “Yaşlarına uygun olmayan, basit etkinliklerin mevcut olduğu” görüşleri ön plana çıkmıştır. Çoklu Zekâ uygulamalarının daha başarılı olabilmesi için yapılabileceklere yönelik görüş bildiren öğretmenlerin çoğu, “Kuramın teorik kısmıyla uygulamasına yönelik eğitim ve seminerler düzenlenmesi”, “Öğrencilerin de dâhil oldukları etkinlikler düzenlenmesi, yaşayarak öğrenmelerinin sağlanması gerektiği” görüşlerini bildirmişlerdir. Araştırmadan elde edilen bulgular çerçevesinde; ders kitaplarının Çoklu Zekâ Kuramı açısından yeniden ele alınması, öğretmenlerin kuram ile ilgili uygulamalı eğitimlere katılımlarının teşvik edilmesi, bu eğitimlere velilerin de dâhil edilerek öğrenmelerin sürekliliği ve kalıcılığının sağlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Bilgiler, Çoklu Zeka Kuramı, Çoklu Zeka Uygulamaları

Investigation of Multiple Intelligence Practises in Social Studies Courses in Context of Textbooks and Teachers’ Opinions

Purpose: The present study was designed to examine multiple intelligence applications in the fourth and sixth-gradesocial studies learning environments. The research was conducted through case study design, one of the qualitativeresearch patterns. In addition, a face-to-face interview was carried out with eight classroom teachers in fourth gradeand social studies teachers in sixth grade at a public and private school in the European side of İstanbul.Design/ Methodology/ Approach: The data were collected by document analysis and interview techniques and analyzedwith content analysis technique.Findings: According to the results of document analysis, the activities included in social studies textbooks wererespectively logical, verbal, and visual activities in terms of intensity. The teachers mostly stated that ‘it gives studentsthe chance of expressing themselves’ concerning the message proposed by the theory and emphasized that ‘it makesstudents familiar with different methods and techniques’, ‘it ensures student-centered learning’ and ‘it includesstudents in the lessons more.’ The teachers who regarded social studies textbooks as inadequate in terms of multipleintelligence practices mostly stated that ‘they have to use the supportive book’ and ‘the books consist of simpleactivities inappropriate for students’ age’. The majority of teachers who expressed concerns on the requirements formore successful multiple intelligence applications suggested that ‘education programs and seminars concerning thetheoretical and practical parts of the theory must be arranged’ and ‘activities with the involvement of students mustbe organized and learning through experience must be promoted.’Highlights: In the light of the findings of the study, it is recommended that textbooks must be reviewed in terms of theTheory of Multiple Intelligence, teachers must be encouraged to participate in applied trainings, and the parents mustbe included in these applied trainings, thereby ensuring continuous and permanent learning.

Keywords:

social studies, multiple intelligencetheory, multiple intelligence applications,

PDF

___

Acat, M.B. (2005). Applicability of the Multiple Intelligence Theory to the process of organizing and planning of learning and teaching. International Journal of Educational Reform. 14 (1), 4-72.
Ataünal, A. (2013). Çağdaş eğitim anlayışı. Ankara: Milli Eğitim Vakfı Yayınları.
Başbay, A. (2005). Çoklu zekâ uygulamasına katılan öğretmenlerin ve öğrencilerin uygulama hakkındaki görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(2), 189-206.
Çağlayan E. ve Kıratlı, A. D. (2017). Resim Bölümlerinde Uygulanan Eğitim Programları Hakkında Öğretim Elemanı Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (4), 780-793.
Demircioğlu, İ. H. (2005). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
Demirel, Ö., Başbay, A. & E. Erdem (2006). Eğitimde çoklu zekâ kuram ve uygulamaları. Ankara:.Pegem A Yayıncılık.
Erdem, E., Demirel, O. (2005). Çoklu Zekâ Kuramına ilişkin öğretmen görüşleri. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Pamukkale Üniversitesi, 984- 988. Denizli.
Gardner, H. (2004). Zihin çerçeveleri Çoklu Zekâ Kuramı (çev: E. Kılıc). İstanbul: Alfa Yayınları
Gardner, H. (2019). Eğitilmemiş zihin. (çev. Merve Özenç Kasımoğlu). İstanbul: Alfa Yayınları.
İnan, C., Erkuş, S. (2016). İlkokulda çoklu zekâ kuramının uygulanabilirliğine ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi (Journal of Research in Education and Teaching), 5 (4), 162-174.
Kabapınar, Y. (2012). Kuramdan uygulamaya Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler öğretimi (Genişletilmiş 3. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Kula, S., ve Çakar, B. (2015). Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Bağlamında Toplumda Bireylerin Güvenlik Algısı ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(12), 191-210.
Kuran, K. 2005. Bir Gelişim Değişim Süreci Olarak Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi ve Aktif Öğrenme İlişkisi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 317, 14-22.
Kuzgun, Y. ve Deryakulu, D. (2017). Eğitimde bireysel farklılıklar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Miles, M. B., Huberman, A. M. (1994). Quantitative data analysis: an expanded sourcebook.(2nd Ed.) Thousand Oaks. London. Sage publications.
MEB (2005). TTKB, İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 4-5. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları.
Pinker, Steven (2016), The Blank Slate: The Modern Denial of Human Nature. New York: Penguin Books.
Peterson, K., Kolb, D. A. (2018). How you learn is how you live: Nine ways of learning that can transform your life. Berrett-Koehler, San Francisco.
Saban, A. (2005). Çoklu Zekâ Teorisi ve eğitimi. 5. Baskı. Ankara: Nobel.
Yenilmez, K., Bozkurt, E. (2006). Matematik eğitiminde Çoklu Zekâ Kuramı’na yönelik öğretmen düşünceleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı.12. Burdur.
Yeşilbursa, E. G. (2006). İlköğretim II. Kademe Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin Çoklu Zekâ Kuramı hakkındaki görüşleri.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü/ İlköğretim Anabilim Dalı, Ankara.
Yeşildere, S. (2003). İlköğretim yedinci sınıf matematik dersi tamsayılar ünitesinde çoklu Zekâ teorisi tabanlı öğretimin öğrenci başarısına etkisi. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Yıldırım, A. Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yin, R. K. (1984). Case Study Research: Design and Methods. Beverly Hills, CA: Sage.