Mahābhārata’da Evlilik ve Kadının Konumunun Biyo-İktidar Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi

Evlilik iki bireyin haklarını düzenleyen ve aile olarak toplumda kabul görmesi için yapılan bir antlaşma olarak tanımlanabilir. Tarih boyunca evlilik, yalnızca aile kurumu ve akrabalık ilişkilerini düzenleyen bir yapı olmakla kalmamış, yerine göre ülkeler arası ilişkileri de tesis eden toplumun inşa aracı olagelmiştir. Dolayısıyla toplumdan topluma değişen biçimleriyle aile içinden toplumun geneline iktidar birey ilişkilerinin şekillenmesinde önemli bir yere sahiptir. Bu makalede Hindistan’ın en hacimli destanı olan Mahābhārata’daki evlilik törenlerinin ve kurumunun incelenerek kadının konumunun biyo-iktidar kuramı çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Tarihi milattan önce üçüncü yüzyıla dayanan Mahābhārata’da, iki akraba aile arasındaki taht mücadelesi anlatılırken ana kurguyu destekleyen yan hikayelerde soyun devamı ve iktidarın elde edilmesi amacıyla yapılan evliliklere de değinilmektedir. Ortaya çıktığı toplumun geleneklerini ve değer yargılarını ortaya koyması açısından zengin bir kaynak olan destanda sınıf içi, sınıflar arası ve hatta türler arası evlilik örneklerine rastlanmaktadır. Evlilik törenleri, poligami, poliandri gibi uygulamalarla kadının tüm bu süreç içerisinde toplumdaki yeri, kadından evlilik kurumu içinde beklenen rol ve ideal kadın tanımı farklı kuramlarla değerlendirilebilecek zengin bir malzeme sunmaktadır. Nitekim Michel Foucault’nun biyo-iktidar kuramı çerçevesinde ele alındığında kadını tabii kılan ve uysallaşmaya yönlendiren pek çok örnekle karşılaşılmıştır. Biyo-iktidar kuramında, iktidarın toplumun her biriminde bulunduğundan ve kişiler arası bir iletişim olduğundan bahseden Foucault’ya göre iktidar, oluşturduğu söylemlerle özneyi ve toplumu yapılandırmaktadır. Bu bağlamda bakıldığında destanda kendilerini eşlerine adayan Draupadī, Gāndhārī, Kuntī, Mādrī gibi kadın karakterlerin erdemli, ideal kadınlar olarak tanımlandıkları ve topluma rol model olarak sunuldukları görülmektedir. İdeal kadın rollerini benimsemiş karakterlere ait hikayeler içerisinde de yer bulan, kadının eşine ve soyun sürdürülmesine olan adanmışlığını gösteren sati ve levirat gibi evlilikle bağlantılı uygulamalarda makale kapsamında ele alınan konular arasındadır. Hindu inancının, özellikle Vishṇu mezhebine ait değerlerin ön plana çıktığı eser, Tanrıların ve din adamlarının toplumsal olaylara sıklıkla yaptığı müdahalelerle dini bir etki alanı da oluşturmaktadır. Biyo-iktidar kuramı çerçevesinde, evlilik ve kadının konumu açısından incelenen destanın dini değerlerle güçlendirilmiş, ataerkil bir toplum düzenini yansıttığı anlaşılmaktadır.

An Assessment of Marriage and the Position of Women in the Mahābhārata in the Context of Bio-Power Theory

Marriage can be defined as a treaty that regulates the rights of two individuals and is made for their acceptance in society as a family. Throughout history, marriage has not only been a structure that regulates family institutions and kinship relations but has also been a means of building a society that establishes relations between countries. Therefore, with its forms changing from society to society, power has an important role in shaping individual relations from family to society in general. This article, it is aimed to evaluate the position of women within the framework of bio-power theory by examining the marriage ceremonies and institutions in the Mahābhārata, which is the most voluminous epic of India. In the Mahābhārata, which dates back to the third century BC, the struggle for the throne between two related families is described, while the side stories that support the main structure also refer to marriages made for the continuation of the lineage and the acquisition of power. In the epic, which is a rich source in terms of revealing the traditions and value judgments of the society in which it emerged, examples of intra-caste, inter-caste, and even inter-species marriages are encountered. With practices such as marriage ceremonies, polygamy, and polyandry, the place of women in society throughout this process, the role expected from women in the institution of marriage, and the definition of the ideal woman provide a rich material that can be evaluated with different theories. When the epic is handled within the framework of Michel Foucault's bio-power theory, many examples have been encountered that subordinate women and lead them to docile. In his theory of bio-power, Foucault mentions that power is found in every unit of society and that there is an interpersonal communication. According to Foucault power structures the subject and society with the discourses it creates. In this context, it is seen that female characters such as Draupadī, Gāndhārī, Kuntī and Mādrī, who dedicate themselves to their husband in the epic, are defined as virtuous, ideal women, and presented as role models to society. Marriage-related practices such as sati and levirate, which are also included in the stories of characters who have adopted ideal female roles, showing the woman's devotion to her husband and the continuation of her lineage, are among the topics covered in this article. As mentioned in the epic, in which the values belonging to especially the values of the Vishṇu sect of Hindu faith, come to the fore, also constitutes a religious sphere of influence with the frequent interventions of the gods and clergy in social events. It is understood that the epic, which is examined in terms of marriage and the position of women within the framework of bio-power theory, reflects a patriarchal social order reinforced by religious values.

___

  • Bağlı, Sever. (2005, ocak-mart). Tabulaştırılan/Tabulaşan Kurumun (ailenin) Kurbanlıklar Edinme Pratiği: Levirat ve Sororat. Aile ve Toplum. Butler, J. (2010). Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. İstanbul : Metis yayınları.
  • Debroy, B. (2010). Mahabharata. Penguin Books.
  • Demez, G. (2012). Toplumsal Etkileşim ve Dayanışma Biçimi olarak Akrabalık ve Yakın İlişkiler. Değişen toplumda Değişen Aile, 93-114.
  • Dumezil, G. (2012). Mit ve Destan1 hint-avrupa destanlarında üç işlev ideolojisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayıncılık.
  • Durutürk, B. (2018). Michel Foucault'nun İktidar ve Özne Kavramlarına Bir Bakış: Gözetim Toplumu. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi,, s. 959-972.
  • Encyclopaedia, T. E. (2012, Mart 15). Britannica. Encyclopedia Britannica: https://www.britannica.com/topic/levirate adresinden alındı
  • Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar. istanbul: Ayrıntı yayınları.
  • Geographic, N. (Yöneten). (2007). Multiple Husband [Sinema Filmi].
  • Gön, A. (2016). Küf, Yozgat Blues ve Ben o Değilim'de Performatif Toplumsal Cinsiyet ve Erkeklik. sinecine, 9-44.
  • Hodsan, P. T. (1937). İndia. Census Etnography. Delhi: The Manager Of Publications.
  • James, L. (2010). Marriage in İndia. School of Social Work Indira Gandhi National Open University, 31-49.
  • Küçükler, A. (2007). Klasik Hint Felsefesi ve Şaddarşana: Altı Felsefe Sistemi. Asya-Pasifik Çalışmaları Türkiye Yıllığı.
  • Maharaj, L. R., & Amin, N. (2015). A Gender Critique of Eight Forms of Hindu Marriages. Journal of Gender and Religion in Afrika, 77-98.
  • Mondal, P. (2021, 12 19). yourarticlelibrary.com. Your Article Library: https://www.yourarticlelibrary.com/hindu/traditional-forms-of-hindu-marriage-in-india/4377 adresinden alındı
  • Oralgül, E. D. (2016, ocak). Judith Butler'ın Kimlik ve Siyaset Anlayışı. Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, s. 47-62.
  • P. P. S. Sastri, B. A. (1931). The Mahabharata (southern recession). Madras: V. RAMASWAMY SASTRULU & SONS.
  • T. Editors of Encyclopaedia. (2019, 04 09). Dharma. 01 23, 2022 tarihinde Encyclopedia Britannica: https://www.britannica.com/topic/dharma-religious-concept adresinden alındı