KARADAĞ MÜSLÜMANLARININ TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NE GÖÇÜ

Berlin Kongresi’nden (1878) sonra Osmanlı Devleti’nden kopan Rumeli topraklarından başlayan Müslümanların Anadolu’ya zorunlu göçlerinin en önemli sebepleri; savaşlar, katliamlar, saldırılar, yağmalar, baskılar ve zorla özümlemeler, daha doğrusu cana, mala, namusa, dinî veya millî kimliğe tecavüzlerdir. Bahsedilen nedenlerden dolayı göç hareketlerinin yaşandığı yerlerden biri de Karadağ’dır. Eski Yugoslavya Krallığı’nın bir parçası olan Karadağ’dan Anadolu istikametinde ilk Müslüman göç dalgası, “93 Harbi” olarak isimlendirilen 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşıyla meydana gelmiştir. Ardından Balkan Savaşı’yla devam etmiş ve I. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı döneminde yaşanan korkunç Şahoviçi Katliamından sonra ise hızlı ve kitlesel olarak göç gerçekleşmiştir. Karadağ’dan Anadolu’ya göç dalgaları çoğalarak 1960’lara kadar sürmüştür. Özellikle Şahoviçi Katliamından sonra yapılan göçlerde anlaşmalı olarak göç eden göçmenlere konuksever Türk halkı, kendileri bir sürü maddi sıkıntılar çektikleri hâlde tüm imkânlarını seferber etmişlerdir. Karadağ’da büyük problemler içinde yaşayan Müslüman halk, 1925 tarihinde Türkiye’ye göçtüklerinde uyum sorunu ile karşılaşmışlar; bilhassa dil ve gelenek mevzuunda bir süre değişik biçimlerde davranmışlardır. Zamanla uyum sağlayan Karadağ göçmenleri, bugün yerli insanlarından daha güzel imkânlar içinde bulunduklarından dolayı rahat bir yaşam sürdürmektedirler.

Anahtar Kelimeler:

Karadağ, Şahoviçi Katliamı, Karadağ Göçmenleri

Migration of Montenegrin Muslims to The Republic of Turkey

The most important reasons for the compulsory immigration to Anatolia of Muslims, who started from the Rumelian lands that broke from the Ottoman State after the Berlin Congress (1878) are; wars, massacres, attacks, plunder, oppression and forced analysis, or rather, rape to life, property, honor, religious or national identity. For the reasons mentioned, one of the places where migration movements take place is Montenegro. The first wave of Muslim migration in the direction of Anatolia from Montenegro, which is part of the former Yugoslav Kingdom, occurred in the Ottoman-Russian war of 1877-1878, called the "93 War". And then, it continued with the Balkan War, and after the terrible Shahovic massacre that occurred after the First World War during the Serbian-Croatian-Slovenian Kingdom, there was rapid and mass migration. The waves of migration from Montenegro to Anatolia increased and continued until the 1960s. Particularly in the immigration after the Shahovic massacre, the Turkish people welcomed to the immigrants who migrated in agreement have mobilized all their possibilities even though they suffered a lot of economical problems. Muslim people living in major problems in Montenegro, have been faced with compliance issues when they migrated to Turkey in 1925; especially in language and tradition they have acted in different ways. Adapting to time, Montenegrin immigrants are living a comfortable life as they are also available for better opportunities than indigenous people.

Keywords:

Montenegro, Şahoviç Massacre, Montenegro immigrant,

PDF

___

BCA, nr. 030/18/1/2/61/8/9; nr. 271/ V/ 06/ 16/ 19/ 32; nr. 030/18/01/02/3/23/13; nr. 272/12/59/163/13.
Avdić, H. (1991). Položaj Muslimana u Sandžaku. Sarajevo.
Babić, B. (1984). Politika Crne Gore u novooslobođenim krajevima 1912-1914. Cetinje.
Čengić, H. (1999). Borba za opstanak Bošnjaka u Sandžaku (1919-1929): Istina o Jusufu Mehonjiċu i Huseinu Boškoviċu. Sarajevo.
Crnovršanin, H. (2007). Sinovi Sandžaka. Zenica.
Cvijić, J. (1962). Balkansko poluostrvo i jugoslovenske zemlje. Beograd.
Đilas, M. (2005). Besudna zemlja. Beograd.
Faroqhi, S. (2009). Orta halli Osmanlılar, (H. Çalışkan, Çev.). İstanbul.
İpek, N. (1999). Rumeli‟den Anadolu‟ya Türk göçleri. Ankara: TTK Yayınları.
İpek, N. (2006). İmparatorluktan ulus devlete göçler. Trabzon.
Jezernik, B. (2006). Vahşi Avrupa, Batı’da Balkan imajı. İstanbul.
Kolaşinli, H. (2003). Muhacirlerin izinde: Boşnakların trajik göç tarihinden kesitler. Ankara.
Kurtulgan, K. (2010). Balkan muhacirlerinin Konya vilayetine iskânı (1923-1933). Konya: Çizgi Kitabevi.
Memić, M. (1989). Plav i Gusinje u prošlosti. Beograd.
Mušović, E. (1997). Muslimani Crne Gore. Novi Pazar.
Mušović, E. (1992). Muslimansko stanovništvo Srbije od pada Despostovine (1459) i njegova sudbina. Kraljevo.
Pejović, Đ. (1971). Razvitak prosvjete i kulture u Crnoj Gori (1852-1916). Cetinje.
Perşembe, E. (2005). Almanya’da Türk kimliği din ve entegrasyon. Ankara: Araştırma Yayınları.
Petrović, N. (1989). Politički spisi. Cetinje-Titograd.
Rastoder, Š. (2000). Političke stranke u Crnoj Gori 1918-1929. Conteco. Bar.
Rastoder, Š. (2000). Uloga Francuske u nasilnoj aneksiji Crne Gore. Bar.
Rastoder, Š. (2011). Kad su vakat kaljali insani; Šahovići 1924. Podgorica.
Avdić, A. (1987). Hajdučka i komitska delatnost (1878-1925). Novopazarski Zbornik, S. 11, : 35-57.
Fügen, B. (2000). Göç ve kişilik. IV. Türk-Alman Psikiyatri Kongresi, 25-26. Antalya.
İpek, N. (2017). Değer, kimlik ve göç. Geçmişten Günümüze Göç, (ed. O. Köse), III, Samsun: 1999-2003.
Šabotić, S. Š. (2003). Muslimanski komitski pokret i učestvovanje žena u njemu. Almanah, S. 21-22. Podgorica: 141-173.
Sarınay, Y. (2011). Cumhuriyet döneminde Balkan ülkelerinden Ankara’ya yapılan göçler (1923-1990). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 27 (80) : 351-388.
Škrijelj, R. & Azemović Z. (2003). Uloga Jusufa Mehonjića u razvoju komitskog pokreta u Sandžaku (1912-1927). Tutinski Zbornik, IV, Tutin: 51-75.
Istorijski leksikon Crne Gore (2006). (ed. Šerbo Rastoder ve Živko M. Andrijašević), C. I, Podgorica.
Pravda (1925, 25 Şubat). Pomozimo muhadžirima iz Šahovića i Pavina-polja. S. 45: 2.
Silkin, R. (2010, 5 Temmuz). Karadağ Berane Muhaciri, “Milli Kimlik Sorunu” konulu görüşme, Uluçam-Niğde.

Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi-Cover

Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2018
Yayıncı: KTO Karatay Üniversitesi

Arşiv