İTİLAF KUVVETLERİ’NİN ÇANAKKALE CEPHESİNİ TAHLİYELERİ

Stratejik önemdeki Boğazlar’ı ele geçirerek, İstanbul’un kapısını açmak, böylece Osmanlıyı çökertmek, Rusya’ya silah ve mühimmat yardımı yapmak maksadıyla, İtilaf Devletleri Gelibolu Harekâtını başlattılar. İngiltere ve Fransa, büyük bir donanmayı ve yaklaşık 500.000 askeri Gelibolu Yarımadası’nda tutmak zorunda kaldı. İtilaf Kuvvetlerinin Boğaz’ı sadece donanmayla geçme planı, 18 Mart 1915’te sonuçsuz kaldı ve donanma büyük bozguna uğradı. Yalnız donanmayla Boğaz’ın geçilemeyeceğini anlayan İtilaf kuvvetleri, 25 Nisan 1915’te Kara Harekâtı başlattılar. İtilaf kuvvetleri, 1915 yılı Ağustos ayı sonlarına kadar Gelibolu’da giriştiği saldırılarda hedeflerine ulaşamadı. Bu nedenle, içine düşülen bu durumdan nasıl çıkılabileceği konusunda çözüm aranmaya başlandı. Birçok farklı öneriler sonucunda İngilizler, önce Arıburnu ve Anafartalar bölgelerini, ardından Seddülbahir bölgesini tahliyeye karar verdiler. Sonuçta, büyük bir yenilgi ile 9 Ocak 1915’te geri çekildiler

Anahtar Kelimeler:

Çanakkale’yi Tahliye Planı, Arıburnu Bölgesi, Anafartalar Bölgesi, Seddülbahir Bölgesi, Mustafa Kemal, Liman von Sanders, Hamilton

EVACUATION OF THE ALLIED FORCES FROM THE GALLIPOLI

The Allied Forces initiated Gallipoli Campaign to secure an opening to Istanbul by capturing the straits of strategic significance so that they could supply Russia with arms and eventually to cause Ottoman Empire to collapse. They had to keep a large naval fleet and nearly 500.000 soldiers on the Gallipoli Peninsula. The Allied Powers’ plan to pass through the Dardanelles using naval capability, which turned out to be futile attempt on March 18, 1915, when the navy suffered heavy losses. Allied Powers realized that it was not possible to pass through the Dardanelles using the navy so they initiated a Land Invasion on April 25, 1915. The Allied Forces failed to reach their targets in the attacks on Gallipoli, which lasted until the end of August 1915. To overcome the impasse many suggestions were devised. The British decided to evacuate firstly the Arıburnu and Anafartalar regions and then the Seddülbahir area. In the end, invading forces retreated on January 9, 1915 following a decisive defeat

Keywords:

The evacuation of Gallipoli, Battles at Cape Helles, Battles at Anzac Cove, Battles at Suvla Bay, Mustafa Kemal, Liman von Sanders, Hamilton.,

PDF

___

ATASE Arşivi, Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu, Klasör 3474 (Dosya H-56). Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, (yay. haz. Turgut Gürer), C Yayını, Ankara 2006.
ÇALIŞLAR, İzzettin, Orgeneral İzzettin Çalışlar’ın Not Defterinden On Yıllık Savaşın Günlüğü, (yay. haz. İzzeddin Çalışlar-İsmet Görgülü), Güncel Yayıncılık, İstanbul 2007.
FRAME, Tom, The Shores of Gallipoli Naval Aspect of The ANZAC Campaign, Australian Print Group, Vistoria, Australia 2000. “Gelibolu Şebih Ceziresi Tamamen Tathir Edildi”, Tasvir-i Efkâr, 10 Ocak 1916.
Cemil Hakkı, “Seddülbahir’de Ganimetlere Giderken”, Tanin Gazetesi, 29 Aralık 1916.
HAMİLTON, Ian, Gelibolu Hatıraları 1915, (çev. Mehmet Ali Yalman-Nurer Uğurlu), Örgün Yayınevi, İstanbul 2006.
HART, Peter, Gelibolu, (çev. Ahmet Fethi), Alfa Yayınları, İstanbul 2011.
KANNENGİESSER, Hans, Çanakkale’de Türklerle Beraber, (çev. Mehmet Serez), Timaş Yayınları, İstanbul 2000.
KİNROSS, Lord, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Sander Yayını, İstanbul 1978.
KOCATÜRK, Utkan, Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, İş Bankası Yayını, İstanbul 1999.
LEESON, Lavell, Yayımlanmamış El Yazısı Anıları, Imperial War Museum.
MCGRİGOR, Alec, Yayımlanmamış El Yazısı Anıları, Imperial War Museum, 30 Aralık 1915 tarihli kayıt.“Meclis-i Millimizde Şanlı Bir Gün”, İkdam, 11 Ocak 1916.
MOOREHEAD, Alan, Gelibolu, (çev. Ali Cevat Akkoyunlu), Doğan Kitapçılık, İstanbul 2007.
Mustafa Kemal, Anafartalar Muharebatı’na Ait Tarihçe, (yay. haz. Uluğ İğdemir), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1990.
NORTH, John, Çanakkale-Solan Hayaller, (çev. Onur Yurtbaş), Noktakitap Yayınevi, İstanbul 2010.
OGLANDER, C. F. Aspinal, Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı, Seferin Başlangıcından 1915 Mayısına kadar, I, (çev. Tahir Tunay, yay. haz. Metin Martı), Arma Yayınları, İstanbul 2005.
ROBECK, John, Çanakkale’nin Boşaltılması, 2. Baskı, (çev. Mehmet Ali Yalman-Nurer Uğurlu), Örgün Yayınevi, İstanbul 2006.
SANDERS, Liman von, Türkiye’de Beş Sene, (çev. Genelkurmay Askeri Tarih Encümeni), (yay. haz. Muzaffer Albayrak), Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2010.
STEEL Nigel-Hart Peter, Gelibolu Yenilginin Destanı (çev. Mehmet Harmancı), Sabah Kitapları, İstanbul 1997.
TOKER, Hülya, Birinci Dünya Savaşı’na Katılan Alay ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri, ATASE Yayınları, Ankara 2014.
YİĞİTGÜDEN, Ali Remzi, Çanakkale Notları, ATASE Başkanlığı, Ankara (tarihsiz).