JANE AUSTEN'IN "GURUR VE ÖNYARGI" İSİMLİ ESERİNİN TÜRKÇEYE İKİ FARKLI ÇEVİRİSİNİN BETİMLEYİCİ VE KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Betimleyici çeviri kuramında çeviri normlarının önemli bir yeri vardır ve bu normlar sadece çevrilen metinleri değil aynı zamanda metinlerin ait olduğu toplumu ve kültürü de ilgilendirir. Normlar, çevirmenlerin çeviri sürecindeki yaklaşımları ve seçimleriyle ilgilidir. Çeviri sürecinde alınan kararlar, çevirmenlerden hangisinin kaynak ya da hedef dil ve kültürlere daha yakın olacağını belirler. Böylece yeterlilik veya kabul edilebilirlik kutuplarından hangisinin tercüme metne daha yakın olduğu ortaya çıkmaktadır. ‘Yeterlilik ve kabul edilebilirlik’ kavramları son zamanlarda ‘açık çeviri’ ve ‘kapalı/örtük çeviri’ kavramlarıyla ilişkili anılmaktadır. Açık çeviride çevirmen seçimleri kaynak kültüre ait değerlerin korunması ve dolayısıyla çeviri metnin kaynak metinde verilenleri-okura yabancı olan unsurları- değiştirmeden aktarması yönündedir. Bu bağlamda, açık çeviri aracılığıyla okur kaynak kültür hakkında bilgi edinebileceği söylenebilir. Kapalı/örtük çeviride ise kaynak metinde yer alan kültürel unsurlar yerlileştirilerek okurun aşina olduğu ifadelerle aktarılır. Bu bağlamda çeviride çevirmen seçimleri okur ve kültürünün ön planda tutulması yönündedir. Bu çalışma, Jane Austen'in "Gurur ve Önyargı" adlı eserinin iki çeviri versiyonunun betimsel bir analizini, esas olarak Gideon Toury'nin çeviri çalışmalarına betimsel yaklaşımından yararlanmayı amaçlamaktadır. Kaynak metinden rastgele cümleler seçilerek ve hedef metinlerle karşılaştırılarak kaynak metin ile iki çeviri versiyonu (hedef metin) arasında sözcük seçimi düzeyinde karşılaştırmalı bir analiz yapılarak, eşdeğerlikleri açısından karşılaştırmalı ve objektif bir analizin ortaya konulması ana odak noktasıdır. Bu çalışmanın, kaynak metne kıyasla çeviri hatalarını aramadan betimsel bir analiz sunmak için Gideon Toury'nin normları bir rehber olarak kullanılacak ve makro düzeyde Toury'nin eşdeğerlik teorisi; hedef metinlerin sözcük düzeyinde karşılaştırılmasında “yeterlilik veya kabul edilebilirlik” ve açık ve örtük çeviri kavramları kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Jane Austen, Gurur ve Önyargı, Çeviri Normları, Betimleyici Çeviri, Karşılaştırmalı Analiz

A DESCRIPTIVE AND COMPARATIVE ANALYSIS OF TWO TURKISH TRANSLATIONS OF JANE AUSTEN’S "PRIDE AND PREJUDICE"

Translation norms have an important place in descriptive translation theory and these norms concern not only the translated texts but also the society and culture to which the texts belong. Norms are related to the behaviour and choices of translators in the translation process and therefore determine translation decisions. The decisions taken in translation process as lexical choices and preferred translation strategies determine which of the translators will be closer to the source or target languages and cultures. Thus, it becomes clear which of the poles of adequacy or acceptability is closer to translated text. The concepts of 'adequacy and acceptability' have recently been associated with the concepts of ‘overt translation' and 'covert translation'. In overt translation, the translator’s choices are in accordance with the values of the source text and its culture and therefore the translation text is conveyed without changing the foreign-the cultural elements- given in the source text. In this context it can be claimed that the reader can obtain information about the source text culture. On the other hand, in covert translation, the cultural elements given in the source text are domesticated and presented to the reader with expressions familiar to the reader. In this context, the translator’s choices prioritize the reader and the values of target culture. This study aims to provide a descriptive analysis of the two translation versions of Jane Austen’s "Pride and Prejudice", in the light of Gideon Toury’s descriptive approach to the translation studies. Through making a comparative analysis between the source text and the two translation versions (target texts) via selecting sentences randomly from the source text and comparing them with the target texts in terms of lexical choice, revealing a comparative and objective analysis in terms of their equivalences is the main focus of this study without searching for translation errors in comparison to the source text. In order to present a descriptive analysis, Gideon Toury’s norms will be used as a guide and on a macro level, Toury’s equivalence theory; “adequacy or acceptability” and the terms overt and covert translation will be used for the comparison of the target texts in terms of word level.

Keywords:

Translation Norms, Descriptive Translation, Comparative Analysis, Jane Austen, Pride and Prejudice,

PDF

___

Aksoy, N.B. (2002). Geçmişten günümüze yazın çevirisi. İmge.
Andersson, K. (2011). The Pride and Prejudice of the Characters in Jane Austen’s Novel Pride and Prejudice. [Unpublished C Essay]. University of Gothenburg. Retrieved from: https://gupea.ub.gu.se/handle/2077/29159
Barın Akman, F. (2018). An Investigation of Socio-Economic Incentives and Implications ff Matrimony on Women's Lives In Jane Austen's Novels. DTCF Journal, 58(1), p.1101-1127. http://dx.doi.org/10.33171/dtcfjournal.2018.58.1.51
Bengi-Öner, I. (2004). Çeviribilimde Bireysel Kuramlardan Geniş Ölçekli Bir Bakış Açısına Doğru. M.Rifat (Ed.), Çeviri seçkisi I - çeviriyi düşünenler (s.159-174). Sel.
Berk, Ö. (2005). Kuramlar ışığında açıklamalı Çeviribilim terimcesi. Multilingual.
Berk-Albachten, Ö. & Meriç, A. (2005). Kaynak ve Erek Metinler Arasındaki Çizgide Çeviri Stratejileri. Çeviribilim ve Uygulamaları, 0(15), p.27 - 44.
Demircioğlu, C. (2016). Çeviribilimde Tarih ve Tarih Yazımı. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Ece, A. (2007). Erek-Odaklı Kuram, Skopos Kuramı Ve Bağıntı Kuramı Bağlamında Çeviri Eğitimi. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 0(52), pp.49-58.
Morgan,S.(1975). Intelligence in Pride and Prejudice. Modern Philology, 73(1), p.54-68. https://doi.org/10.1086/390617
Ramicelli, M.E. (2019). Stages of modernity in perspective: Jane Austen’s Pride and prejudice and José de Alencar’s Senhora. Language and Culture, 41(2), p.1-14. https://doi.org/10.4025/actascilangcult.v41i2.45472
Rosa, A. A. (2010). Descriptive Translation Studies (DTS). (Eds.), Gambier, Y. & Van Doorslaer, L., In Handbook of Translation Studies, Volume I, (pp.94-104). John Benjamins.
Schaffner, C. (2010). Norms of Translation. (Eds.), Gambier, Y. & Van Doorslaer, L., In Handbook of Translation Studies, Volume I, (pp.235-244). John Benjamins.
Tahir Gürçağlar, Ş. (2019). Çevirinin ABC’si. Say Yayınları.
Tekcan, R. (2008). Notes on a Turkish Edition of Pride and Prejudice: an Editor's Perspective. Persuasions: The Jane Austen Journal, 30(1), pp. 235+. https://go.gale.com/ps/i.do?id=GALE%7CA199801415&sid=googleScholar&v=2.1&it=r&linkaccess=abs&issn=08210314&p=AONE&sw=w&userGroupName=anon%7Ec59411e4
Toury, G. (1980). In search of a theory of translation. Porter Institute for Poetics and Semitics.
Toury, G. (1995). Descriptive translation studies and beyond. John Benjamins.
Toury, G. (2004). Çeviri normlarının doğası ve çevirideki rolü (Çev.: A. Eker). M. Rifat (Ed.), Çeviri seçkisi II - çeviri(bilim) nedir? Sel, p.149-164.
Ünsal, G. (2020). Betimleyici çeviri kuramı ışığında bir öykü incelemesi: ‘Mademoiselle Perle’ örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 21(1), p.1005-1016. https://doi.org/10.29000/rumelide.843475.
Yalçın, P. (2015). Çeviri Stratejileri Kuram ve Uygulama. Grafiker Yayınları.
Zeytinkaya, D. (2016). Gideon Toury’nin Erek Odaklı Kuramı Işığında Bedrettin Tuncel’in İnsandan Kaçan Başlıklı Çevirisi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi.1(35), p.35-47.