Türkiye’nin Kuşak Yol Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Panel Çekim Modeli ile Analizi

Yüzyıllardır ticaretin devam ettiği, kültürlerin etkileşim halinde olduğu bir güzergâh olan tarihi ipek yolu, Çin lideri Xi Jinping’in 2013 yılında ilan ettiği üzere daha modernize edilerek Kuşak Yol Projesi’ne dönüştürülmüştür. Türkiye’nin Kuşak Yol Projesi’nde yer alan ülkelerle ilişkilerini geliştirmek suretiyle ihracatını artırarak cari açığını düşürebilme potansiyeli bulunmaktadır. Bu çalışma ile Türkiye’nin, Kuşak Yol Projesi ülkelerine yönelik ihracat potansiyelinin analiz edilmesi hedeflenmektedir. Bu doğrultuda, Türkiye’nin ihracat yaptığı Kuşak Yol ülkelerini kapsayan ve 2000-2009 dönemini içeren panel veri seti hazırlanarak çekim modeli oluşturulmuştur. Analiz sonuçlarına göre, Türkiye ve Kuşak Yol Projesi ülkelerinin gayrisafi yurtiçi hasılaları ve nüfuslarının Türkiye’nin Kuşak Yol Projesi ülkelerine ihracatını pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Buna karşın, Türkiye ile Kuşak Yol Projesi ülkeleri arasındaki mesafenin, Kuşak Yol ülkelerinin uluslararası ticaretlerinde uyguladıkları ortalama gümrük tarife oranlarının ve Kuşak Yol ülkelerinin etrafının kara ile çevrili olmasının Türkiye’nin Kuşak Yol Projesi ülkelerine ihracatını negatif yönde etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Kuşak Yol Projesi, Türkiye, Uluslararası Ticaret, Ekonomik Entegrasyon, Panel Çekim Modeli

Analysis of Turkey's Export Potential to Belt and Road Countries via Panel Gravity Model

The historical silk road, a route where trade has continued for centuries and where cultures interact, has been transformed into the Belt Road Project by being more modernized as Chinese leader Xi Jinping announced in 2013. Turkey has the potential to reduce the current account deficit by increasing its exports by improving its relations with the Belt and Road countries. It is aimed to analyze the export potential of Turkey to the Belt and Road countries with this study. In this direction, a gravity model was created by preparing a panel data set covering the countries that Turkey exports to in the Belt and Road Project and including the period between 2000 and 2019. According to the results, it has been determined that the gross domestic product and population of Turkey and the Belt Road countries positively affect Turkey's exports to the Belt Road countries. On the other hand, it has been observed that the distance between Turkey and the Belt and Road countries, the average customs tariff rates applied by the Belt and Road countries in their international trade, and the fact that the Belt and Road countries are surrounded by land have a negative effect on Turkey's exports to the Belt Road countries.

Keywords:

Belt Road Project, Turkey, International Trade, Economic Integration, Panel Gravity Model,

PDF

___

Akdağ, Z. (2019). Türkiye-Çin İlişkilerinde Kuşak ve Yol Girişiminin Önemi. Birey ve Toplum, 9(17), 65-95.
Aynagöz Çakmak, Ö. (2017). Orta Asya: Bölgesel Entegrasyon Girişimleri ve Öneriler. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(33) , 116-134.
Balcı, Z. (2018). Çin’in Yeni İpek Yolu Projesi. İnsamer.
Balıkçıoğlu, N. ve Gülmez, A. (2019). Türkiye’nin Dış Ticaret Hacminin Çekim Modeli ile Tahmini. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 10(20), 769-786.
Baltagi, B. H., ve Wu, P. X. (1999). Unequally Spaced Panel Data Regressions with AR(1) Disturbances. Econometric Theory, 15(6), 814–823.
Baltensperger, M ve Dadush, U. (2019). The Belt and Road Turns Five. Russian Journal of Economics, 5, 136–153.
Bhargava, A., Sosa-Escuderı, W. ve Narendranathan, W. (1982). Serial Correlation and Fixed Effects Models. The Review of Economic Studies, 49(4), 533–549.
Bocutoğlu, E. (2017). Çin’in “Bir Kuşak-Bir Yol” Projesinin Ekonomik ve Jeopolitik Sonuçları Üzerine Düşünceler. International Conference On Eurasian Economies, 265-270.
Brown, M. B. & Forsythe, A. B. (1974). The Small Sample Behavior of Some Statistic which Test the Equality of Several Means. Technometrics, 16(1), 129–132.
Cai, P. (2017). “Understanding China’s Belt and Road Initiative, Lowy Institute”, https://www.lowyinstitute.org/publications/understanding-belt-and-road-initiative, (15 Şubat 2022). Çakılcı, U. B. (2021), Kuşak-Yol Projesi ve Türkiye Üzerine Etkileri. Fiscaoeconomia, 5(1), 87-98.
Çalık, Ü. (2011). Çin Ekonomisi (Mao ve Mao Sonrası Dönem). Liberal Düşünce Dergisi, 64, 185-206.
Çelik, K. E. ve Erol, M. S. (2019). Kuşak-Yol Girişimi Bağlamında ABD'nin İran Politikasının Analizi. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 3(2), 11-41.
Çevik, V.A., Durukan, T. ve Kartal, C. (2018). Kuşak ve Yol Projesinde Türkiye'nin Konumu, International Congress of Business, Economics and Marketing, Kiev, 18-23.
Durdular, A. (2016). Çin’in “Kuşak-Yol” Projesi ve Türkiye-Çin İlişkilerine Etkisi. Avrasya Etüdleri, 49(1), 77-97.
Erkan, A. Ç. ve Eminoğlu, A. (2019). Grand Strateji Olarak Kuşak ve Yol İnsiyatifinde Arktik: Kutup İpekyolu’nun Çin-Rusya Enerji İş Birliğindeki Rolü. Akdeniz İİBF Dergisi, 21. Yüzyıl Siyasetinde Kutuplar, 145-173.
Gökten, K. (2018). Hindistan’ın “Bir Kuşak, Bir Yol” Girişimine Ekonomik ve Stratejik Yaklaşım Üzerine. Fsecon International Congress on Social Sciences, Ankara, 38-43.
Guo, X., Li, X. ve Wang, F. (2020). Study on the Establishment of China-Russia Free Trade Zone under the One Belt And One Road Initiative. https://ssrn.com/abstract=3574533, (15.02.2022).
Güder. İ. (2017), “Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu’nda İlk Tren Yola Çıktı”, Anadolu Ajansı, 30 Ekim.
Günay, E. , Çetiner, S. , Sevinç, S. ve Kütükçü, E. (2019). Tarihi İpek Yolundan Modern İpek Yolu Projesine: Türkiye - Çin Ekonomik İşbirliği Çerçevesinde Orta Koridor ile Kuşak ve Yol Girişimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 157-175.
Gündal, B. (2015). Çin Ekonomisinin Yapısal Dönüşümü. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 55-72.
Güner, B. (2018). OBOR Girişimi’nin Coğrafyası. Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 112-123.
Hastürk, V. (2019). Çin Ekonomisindeki Dönüşümün Küresel Ekonomi Üzerine Etkileri Bir Kuşak Bir Yol Projesi. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Uluslararası Ticaret Ve Para Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul.
Im, К., Pesaran, M. H. ve Shin, Y. (2003) Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels. Journal of Econometrics, 115, 53-74.
İkiz, A. (2019). Tek Kuşak Tek Yol Projesi ve Türkiye’ye Olası Etkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1688 – 1700.
Karagöl, E. T. (2017). Modern İpek Yolu Projesi. Seta Perspektif, 174, 1-7.
Keşvelioğlu, K. T. (2019). Realist Ve Liberal Yaklaşımlar Işığında Çı̇n’ı̇n Kuşak-Yol Projesi̇ ve Batı Balkanlar Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medenı̇yet Üniversı̇tesı̇ Lı̇sansüstü Eğitim Enstı̇tüsü Uluslararası İlı̇şkı̇ler Anabı̇lı̇m Dalı, İstanbul.
Kmenta, J. (1986). Elements of Econometrics. MacMillan.
Kodaman, T. ve Gonca, İ.B. (2016). Jeoekonomik Hayaller: Çin'in Yeni İpek Yolu Girişimi'nin Orta Asya'da Algısı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(5). 1251-1261.
Konak, A. ve Demir, M. A. (2019). Türkiye'nin BRICS Ülkeleri İle Ticaretinin Analizi: Çekim Modeli Uygulaması. Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 43-70.
Kotil, E. (2019). Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne İhracatı: Çekim Modeli Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15, 167-175.
Levene, H. (1960). Robust Tests for Equality of Variances. Olkin, I., Ghurye, G., Hoedding, W., Madow, W. G. and Mann, H. B. (Ed.), Contributions to Probability and Statistics içinde (ss. 278-292), Stanford, California: Stanford University Press.
Levin, A., Lin, C.F. ve Chu, C.S.J. (2002). Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite-sample Properties. Journal of Econometrics, 108, 1-24.
Linnemann, H. (1966). An Econometric Study of International Trade Flows. Holland Publishing, Amsterdam.
Lykke, S. ve Belkaya, H. (2005). Marmaray Project: The Project and Its Management. Tunnelling and Underground Space Technology, 20(6), 600–603.
Naghiyeva, T. (2019). Tek Yol Tek Kuşak İnisiyatifinin Azerbaycan Ekonomisini Çeşitlendirmesi Üzerinde Etkisi. Ayrıntı Dergisi, 7 (78), 1-5.
Nogayeva, A. (2019). Çin'in Bir Kuşak Bir Yol Projesi ve Orta Asya. II. Uluslararası Kahramanmaraş Yönetim, Ekonomi Ve Siyaset Kongresi, Kahramanmaraş, 26-37.
Noyan, S. (2015). Ekonomik Entegrasyon ve Büyüme: Türkiye ve Seçilmiş Bazı Ülke Grupları Açısından Çekim Modeli Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Oba, A. E. (2019). “Geleceğin Güvenliği ve Asya”, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/52508/gelecegin_guvenligi_ve_asya, (15.02.2022).
Okumuş, H. Ş., Bozoklu, Ü. ve Çağlayan, S. (2021). Tek Kuşak Tek Yol Girişiminde Türkiye’nin Ticareti: Çekim Modeli Analizi. Maliye ve Finans Yazıları, (115), 119-134.
Özdaşlı, E. (2015). Çin'in Yeni İpek Yolu Projesi ve Küresel Etkileri. Electronic Turkish Studies, 10(14), 579-596.
Parks, R. (1967). Efficient Estimation of a System of Regression Equations when Disturbances are both Serially and Contemporaneously Correlated. Journal of the American Statistical Association, 62(318), 500–509.
Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Test for Cross Section Dependence in Panels. University of Cambridge, Faculty of Economics, Cambridge Working Papers in Economics, No. 0435.
Poyhonen, P. (1963) A Tentative Model for the Volume of Trade between Countries. Weltwirtschaftliches Archiv, 90, 93-100.
Rana, M. (2008). Modern China: A Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Rasel, M., Jiao, G., Yusufzada, S., Chanthamith, B., ve Sultana, A. (2020). Belt and Road Initiative (BRI) of China: Connecting the World for Sustainable Economic Development. Open Journal of Social Sciences, 8(01), 109.
Razumovskaya, M. I., Kazak, I. I., ve Burov, V. Y. (2020, March). China’s Economic Integration in Central Asia in the Context of the Proclaimed “One Belt, One Road” Initiative. International Scientific Conference (ISCFEC 2020), Atlantis Press, 2791-2796.
Sandalcılar, A. R., Ayran Cihan, K. ve Çolak, Y. (2022). Türkiye’nin N11 Ülkeleriyle Olan Dış Ticaretinin Belirleyicileri: Çekim Modeli Yaklaşımı. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 6(1), 59-78.
Sander, O. (2002), Siyasi Tarih 1918-1994. İmge Kitabevi, Ankara.
Sandıklı, A. (2009). Geleceğin Süper Gücü Çin. Bilge Strateji, 1(1), 40-50.
Şahbudak, E. ve Şahin, D. (2016). Çin’in Dış Ticaret Performansı ve Sektörel Rekabet Gücünün Ölçümü. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 54, 242-257.
Şeker A. (2019), Türkiye’nin D-8 Ülkelerine İhracat Potansiyelinin Analizi: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı, ARHUSS, 2(3), 236-255.
Şimşek, M. (2005). Çin Halk Cumhuriyeti'nin Dünya Ticaret Örgütü'ne(WTO) Üyeliğinin Ekonomik Etkileri ve Çin'in Geleceğine ilişkin Senaryolar. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 12(2) , 77-90.
Taş, S., Uğur, B. ve Atılgan, D. (2020). Türkiye’nin G-20 Ülkelerine İhracatının Çekim Modeliyle İncelenmesi. Journal of Economics and Research, 1(1) , 33-41.
Tatoğlu, F. Y. (2013). Panel Veri Ekonometrisi, 2. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
Tekin, M. ve Merdivenci, F. (2022). E7 Ülkeleri ile Türkiye Arasındaki Dış Ticaretin Panel Veri Analizi: Çekim Modeli Yaklaşımı. Sosyoekonomi, 30(51), 407-426.
Tekir, O. ve Demir, N. (2019). Çin'in Yeni İpek Yolu Girişimi ve Küresel Ekonomik ve Siyasal Sistemi Dengeleyebilme Olasılığı. Yönetim ve Ekonomi, 26(1), 263-276.
Tinbergen, J. (1962). Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy. The Twentieth Century Fund, New York.
Toprak, N. G. (2020). Orta Koridor Girişimi Bağlamında Türkiye’nin Orta Asya’ya Yönelik Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 19-32.
Tuna, Y., Tunalı, H. ve Şimşek, O. (2020). Türkiye’nin Seçilmiş Ülkelerle Olan Dış Ticaretinin Genişletilmiş Çekim Modeli Bulgularıyla Analizi ve Ticaret Potansiyeli. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Sabri ORMAN Özel Sayısı, 95-119
Tutar, F. K., ve Koçer, F. Ş. B. (2019). Çin’in Yeni İpek Yolu Projesi: Bir Kuşak Bir Yol. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 5(17), 618-626.
Üngör, Ç. (2011). Çin ve 3. Dünya. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 41, 27-38.
Yıldırım, S. (2019). Trump İktidarı, Kuşak-Yol Projesi ve ŞİÖ Genişlemesi Sonrası Asya-Pasifik’te Değişen Güvenlik İklimi, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/51408/trump_iktidari_kusak-yol_projesi_ve_sio_genislemesi_sonrasi_asya-pasifikte_degisen_guvenlik_iklimi, (15.02.2022).
Yıldırımçakar, E. (2019). Kuşak ve Yol Girişimi Bağlamında Çin’in Normatif Güç İnşası ve Türkiye-Çin İlişkileri. Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 3(2), 145-169.
Yılmaz, I. (2012). Çin Ekonomisinde Büyümenin Dinamikleri. (No. 2012/77). Discussion Paper, 1-17.
Zhai, F. (2018). China’s Belt and Road Initiative: A Preliminary Quantitative Assessment. Journal of Asian Economics, 55, 84-92.