Otel İşletmelerinde Lider-Üye Etkileşimi ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde İş Tatmininin Aracılık Rolü

Bu araştırmanın temel amacı, lider-üye etkileşimi kavramının otel işletmeleri çalışanlarının iş tatmini düzeyleri ve işten ayrılma niyetleri üzerindeki etkisinin ölçülmesidir. İkinci bir amaç ise lider-üye etkileşiminin işten ayrılma niyetine etkisinde, iş tatmininin aracılık rolünün araştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda geliştirilen model ampirik olarak test edilmiştir. Araştırmada kullanılan verilerin elde edilmesi için Konya’da hizmet veren 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinde çalışan 295 kişiye ulaşılmıştır. Veriler anket tekniği ile toplanmıştır. Araştırmanın hipotezleri Çoklu Lineer Regresyon ve Hiyerarşik Regresyon analizleri ile incelenmiştir. Çalışmanın gücü, %5 Tip 1 hata ve d= 0,3 etki büyüklüğü ile %93 olarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda nitelikli lider-üye etkileşiminin işten ayrılma niyetini olumsuz yönde, iş tatmini ise olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. Diğer yandan iş tatmininin, lider-üye etkileşiminin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde tam aracılık rolü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Mevcut sonuçlar ışığında, lider-üye etkileşiminin işten ayrılma niyeti ve iş tatmini gibi örgütler için önemli iki unsur üzerinde etkili olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Lider-Üye Etkileşimi, İş Tatmini, İşten Ayrılma Niyeti

The Mediating Effect of Job Satisfaction in the Relationship Between Leader-Member Exchange and Turnover Intention in Hotel Establishments

The main purpose of this study is to measure the effect of the concept of leader-member exchange on the job satisfaction levels and turnover intentions of hotel employees. A second aim is to investigate the mediating role of job satisfaction in the impact of leader-member exchange on turnover intention. The model developed for this purpose has been tested empirically. In order to obtain the data used in the research, 295 people working in 4- and 5-star hotels in Konya, Türkiye were reached. The data were collected by questionnaire technique. The hypotheses of the research were examined by Multiple Linear Regression and Hierarchical Regression analysis. The power of the study was determined as 93% with a Type 1 error of 5% and an effect size of d=0,3. As a result of the study, it has been determined that qualified leader-member exchange affects intention to leave negatively and job satisfaction positively. On the other hand, it was concluded that job satisfaction has a full mediating role in the impact of leader-member exchange on turnover intention. In the light of the current results, it is seen that the leader-member exchange has an effect on two important factors for organizations such as turnover intention and job satisfaction.

Keywords:

Leader-Member Exchange, Job Satisfaction, Turnover Intention,

PDF

___

Akın, Ö. ve Aksoy, M. (2020). Lider-Üye Etkileşiminin, İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel Adalet ve İş Tatmininin Aracı Rolü: Bir Araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(2), 549-582. Doi: 10.18074/ckuiibfd.632900.
Ali Bhatti, G., Islam, T., Mirza, H. ve Ali, F. (2015). The Relationships Between LMX, Job Satisfaction and Turnover Intention. Science International (Lahore), 27(2), 1523-1526. ISSN 1013-5316; CODEN: SINTE 8.
Aksoy, M. (2019). Lider-Üye Etkileşiminin, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Örgütsel Adaletin Rolü: Hatay’da Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Ünı̇versitesi Sosyal Bı̇limler Enstı̇tüsü İşletme Anabı̇lı̇m Dalı. Hatay.
Aydın, Ş. (2005). Konaklama İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi: İlkeler ve Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Baker, R. (1991). The Reliability and Criterion Validity of a Measure of Patients' Satisfaction with Their General Practice. Fam Pract., 8(2), 171-7. Doi: 10.1093/fampra/8.2.171. PMID: 1874365.
Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Baş, T., Keskin, N. ve Mert, İ. S. (2010). Lider Üye Etkileşimi (LÜE) Modeli ve Ölçme Aracının Türkçe’de Geçerlik ve Güvenilirlik Analizi. Ege Akademik Bakış̧/Ege Academic Review, 10(3), 1013-1039.
Bauer, T. N., Erdoğan, B., Liden, R. C. ve Wayne, S. J. (2006). A longitudinal study of the Moderating Role of Extraversion: Leader-Member Exchange, Performance and Turnover During New Executive Development. Journal of Applied Psychology, 91(2), 298-310.
Canberk, G. (2019). The Mediating Effect of Organizational Commitment and Job Satisfaction in The Relationship Between Workplace Incivility and Turnover Intention. (Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University, Ankara.
Conway, E. (2015). Leader–Member Exchange. Wiley Encyclopedia of Management. Wiley Online Library. Volume 11. Organizational Behavior. https://doi.org/10.1002/9781118785317.weom110286.
Cotton, J. L. ve Tuttle, J. M. (1986). Employee Turnover: A Meta-Analysis and Review with Implications for Research. The Academy of Management Review, 11(1), 55-70.
Cronbach, L. (1951). Coefficient Alpha and the Internal Structure of Tests. Psychomerika, 297-334. Doi: 10.1007/BF02310555.
Çalışkan, S. C. (2009). Turizm İşletmelerinde Liderlik Tarzları ve Lider üye Etkileşimi Kalitesi (LÜE) Üzerine Bir Çalışma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 219-241.
Çatalsakal, S. (2016). How Trait Mindfulness Is Related to Job Performance and Job Satisfaction: Self-Regulation as a Potential Mediator. (Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University, Ankara.
Çekmecelioğlu, H. G. ve Ülker, F. (2014). Lider- Üye Etkileşimi ve Çalışan Tutumları Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 35-58.
Düger, Y. S. (2020). Lider-Üye Etkileşiminin Çalışan Sesliliği ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Psikolojik Güçlendirmenin Düzenleyici Rolü. Gaziantep Unıversity Journal of Social Sciences, 19(3), 1215-1236.
Emiroğlu, B. D., Akova, O. ve Tanrıverdi, H. (2015). The Relationship Between Turnover Intention and Demographic Factors in Hotel Businesses: A Study at Five Star Hotels in Istanbul. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (207), 385-397.
Epitropaki, O. ve Martin, R. (2005). From Ideal to Real: A Longitudinal Study of the Role of Implicit Leadership Theories on Leader-Member Exchanges and Employee Outcomes. Journal of Applied Psychology, 90(4), 659-676.
Erol Korkmaz, H. T. (2021). Sağlık Sektöründe Duygusal Emeğin Kişilik ve Psikolojik Esenlikle İlişkileri. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 59-83. Doi: 10.55044/meusbd.993646.
Firth, L., Mellor, D., Moore, K., ve Loquet, C. (2004). How Can Managers Reduce Employee Intention to Quit? Journal of Managerial Psychology, 19(2), 170-87.
Gerstner, C. R. ve Day, D. V. (1997). Meta-Analytic Review of Leader-Member Exchange Theory: Correlates and Construct Issues. Journal of Applied Psychology, 82(6), 827-844.
Graen, G. B., Dansereau, F., Minami, T., ve Cashman, J. (1973). Leadership Behaviors as Cues to Performance Evaluation. Academy of Management Journal, (16), 611-623.
Graen, G. B., Liden, R. C., & Hoel, W. (1982). Role of Leadership in the Employee Withdrawal Process. Journal of Applied Psychology, 67(6), 868–872. https://doi.org/10.1037/0021-9010.67.6.868
Hackman, J. R. ve Oldham, G. R. (1975). Development of the Job Diagnostic Survey. Journal of Applied Psychology, 60(2), 159-170.
Hinton, P. R. (2007). Statistics Explained. 2nd Edition. New York: Taylor and Francis
Hoppock, R. (1935). Job Satisfaction. New York: Harper and Brothers.
Janssen, O. ve Van Yperen, N. W. (2004). Employees’ Goal Orientations, the Quality of Leader-Member Exchange, and the Outcomes of Job Performance and Job Satisfaction. Academy of Management Journal, (47), 368-384.
Karaman, F. ve A. E. Altunoğlu (2007). Kamu Üniversiteleri Öğretim Elemanlarının Iş Tatmini Düzeyini Etkileyen Faktörler. Yönetim ve Ekonomi. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. (14)1, 109-120.
Kaşlı, M. (2009). Otel İşletmelerinde İş görenlerin Kişilik Özellikleri, Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisinin İncelenmesi. (Doktora Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Balıkesir.
Katrinli, A., Atabay, G., Günay, G. ve Cangarlı, B. G. (2010). Perception of Organizational Politics and LMX: Linkages in Distributive Justice and Job Satisfaction, African Journal of Business Management, 4(14), 3110-3121.
Kim, B. P., Lee, G. ve Carlson, K. D. (2010). An Examination of The Nature of The Relationship Between Leader-Member-Exchange (LMX) and Turnover Intent at Different Organizational Levels. International Journal of Hospitality Management, 29(4), 591-597.
Kim, W. G., Leong, J. K., Lee, Y. K. (2005). Effect of Service Orientation on Job Satisfaction, Organizational Commitment and Intention of Leaving in A Casual Dinning Chain Restaurant. International Journal of Hospitality Management, 24 (2), 171–193.
Kim, P. B., Poulston, J. ve Sankaran, A. C. (2016). An Examination of Leader-Member Exchange (LMX), Agreement Between Employees and Their Supervisors and Its Influence on Work Outcomes. Journal of Hospitality Marketing and Management, 26(3), 1-51.
Kurt, H. S. (2020). Lider - Üye Etkileşiminin İşten Ayrılma Niyetine Etkilerinin Araştırılması. Turkish Studies - Economy, 15(3), 1501-1513.
Kusluvan, S., Kusluvan, Z., Ilhan, I., ve Buyruk, L. (2010). The Human Dimension: A Review of Human Resources Management Issues in the Tourism and Hospitality Industry. Cornell Hospitality Quarterly, 51(2), 171–214. https://doi.org/10.1177/1938965510362871
Lam, T., Lo, A., Chan, J. (2002). New Employees’ Turnover Intentions and Organizational Commitment in The Hong Kong Hotel Industry. Journal of Hospitality & Tourism Research, 26(3), 217-234.
Liden, R. ve Maslyn, J. (1998). Multidimensionality of Leader Member Exchange: An Empirical Assessment Through Scale Development. Journal of Management, 24(1), 43-72.
Mardanov, I. S., Heischmidt, K. ve Henson, A. (2008). Leader-Member Exchange and Job Satisfaction Bond and Predicted Employee Turnover. Journal of Leadership and Organisational Studies, 15(2), 159-175.
Mobley, W. H. (1977). Intermediate Linkages in the Relationship between Job Satisfaction and Employee Turnover. Journal of Applied Psychology, 62(2), 237-240
Mobley, W. H., Horner, S. O. ve Hollingsworth, A. T. (1978). An Evaluation of Precursors of Hospital Employee Turnover. Journal of Applied Psychology, 63(4), 408-414.
Mobley, W. H. (1982). Employee Turnover: Causes, Consequences and Control. MA: Addison-Wesley.
Morrow, P. C., Suzuki, Y., Crum, M. R., Ruben, R. ve Pautsch, G. (2005). The Role of Leader-Member Exchange in High Turnover Work Environments. Journal of Managerial Psychology, 20(8), 681-694.
Örücü, E. ve Özafşarlıoğlu, S. (2013). Örgütsel Adaletin Çalışanların İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde Bir Uygulama. Mustafa Kemal University Journal of Social Scienes Institute, 10(23), 335-358
Özaltın, H., Kaya, S., Demir, C. ve Özer, M. (2002). Türk Silahlı Kuvvetlerinde Görev Yapan Muvazzaf Tabiplerin İş Doyum Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 44(4), 423-427.
Öztürk, M. ve Eryeşil, K. (2016). Lider-Üye Etkileşimi ve Örgütsel Destek Algılarının Çalışanların İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 19(2), 123-141.
Özutku, H. (2007). Yönetici-Ast Etkileşimi ile İş Tatmini Arasındaki İlişki. Amme İdaresi Dergisi, 40(2), 79-98.
Özutku, H., Ağca, V. ve Cevrioğlu, E. (2008). Lider-Üye Etkileşim Teorisi Çerçevesinde, Yönetici-Ast Etkileşimi ile Örgütsel Bağlılık Boyutları ve İş Performansı Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (2), 193-210.
Pellegrini, E. K., Scandura, T. A. ve Jayaraman, V. (2010). Cross-Cultural Generalizability of Paternalistic Leadership: An Expansion of Leader-Member Exchange Theory. Group and Organization Management, 35(4), 391-420.
Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2014). Essentials of Organizational Behavior. Pearson.
Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G. ve Mainous III., A. G. (1988). Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, and Neglect: An Integrative Model of Responses to Declining Job Satisfaction. Academy of Management Journal, 31(3), 599-627.
Şahin, F. (2011). Lider-Üye Etkileşimi ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi. Ege Akademik Bakış, (2), 277-288.
Scandura, T. A. ve Graen, G. B. (1984). Moderating Effects of Initial Leader-Member Exchange Status on The Effects of A Leadership Intervention. Journal of Applied Psychology, 69(3), 428-436.
Shaw, J. D., (1999). Job Satisfaction and Turnover Intentions: The Moderating Role of Positive Affect. The Journal of Social Psychology, 139(2), 242–244.
Siong, Z. M. B., Mellor, D., Moore, K. A. ve Firth, L. (2006). Predicting Intention to Quit in The Call Centre Industry: Does The Retail Model Fit? Journal of Managerial Psychology, 21(3), 231-243.
Sökmen, A. (2020). Lider Üye Etkileşimi, İş Tatmini ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisi: Ankara’daki Otel İşletmelerinde Ampirik Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 2132-2143.
Tat, C. ve Çevirgen, A. (2020). Konaklama İşletmelerinde Lider-Üye Etkileşiminin Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1216-1233.
Tett, R. P., ve Meyer, J. P. (1993). Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover İntention, and Turnover: Path Analyses Based on Meta-Analytic Findings. Personnel Psychology, 46(2), 259–293. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1993.tb00874.x
Turunç, Ö., Avcı, U. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve Lider-Üye Etkileşiminin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: İş Stresinin Aracılık Rolü. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 12(1), 43-63.
Volmer, J., Niessen, C., Spurk, D., Linz, A. ve Abele, A. E. (2011). Reciprocal Relationships between Leader–Member Exchange (LMX) and Job Satisfaction: A Cross‐Lagged Analysis. Applied Psychology, 60(4), 522-545.
Wayne, S. J. ve Green S. A. (1993). The Effects of Leader-Member Exchange on Employee Citizenship and Impression Management Behavior. Human Relations, 46(12), 1431-1440.
Wilhelm, C. C., Herd, A. M. ve Steiner, D. D. (1993). Attributional Conflict Between Managers and Subordinates: An Investigation of Leader-Member Exchange Effects. Journal of Organizational Behavior, (14), 531-544.
Yang, J. T. (2010). Antecedents and Consequences of Job Satisfaction in The Hotel Industry. International Journal of Hospitality Management, (29), 609-619.
Yaşlıoğlu, M.M., Pekdemir, I. ve Toplu, D. (2013). Duygusal Zekâ ve Çatışma Yönetimi Yöntemleri Arasındaki İlişki ve Bu İlişkide Lider Üye Etkileşiminin Rolü, Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(22), 191-220.