Korona Fobisinin Alternatif Tıp Ürünleri Satın Alma Niyetine Etkisinde Sağlık Bilincinin Rolü: Iğdır İli Tüketicileri Üzerine Bir Araştırma

Bu çalışmanın temel amacı Iğdır ilindeki tüketicilerin korona fobilerinin alternatif tıp ürünleri satın alma niyeti üzerindeki etkisinde sağlık bilincinin rolünün olup olmadığının araştırılmasıdır. Çalışmanın amacı doğrultusunda önerilen modele dayanılarak oluşturulan hipotezler yol analizi ile test edilerek yorumlanmıştır. Araştırmanın evrenini Iğdır merkezde ikamet eden 18 yaş üstü tüketicilerden oluşmaktadır. Veri toplam yöntemi olarak dört bölümden oluşan Google Form üzerinden çevrimiçi anket yöntemi kullanılmıştır. Korelasyon ve yol analizleri sonucunda korona fobisi ile alternatif tıp ürünleri satın alma arasında, korona fobisi ile sağlık bilinci arasında ve sağlık bilinci ile alternatif tıp ürünleri satın alma niyeti arasında anlamlı ilişkiler olduğu ve korona fobisinin alternatif tıp ürünleri satın alma niyeti üzerindeki etkisinde sağlık bilincinin kısmı aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmada sağlık bilinci ile medeni durum, eğitim, yaş ve gelir arasında, korona fobisi somatik alt boyutu ile koronaya daha önce yakalanıp yakalanma ve sigara kullanımı arasında anlamlı farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Korona Fobisi, Sağlık Bilinci, Alternatif Tıp Ürünleri, Satın Alma Niyeti

The Role of Health Awareness in the Effect of Corona Phobia on Intention to Purchase Alternative Medicine Products: A Study on Consumers of Iğdır Province

The main purpose of this study is to investigate whether health awareness plays a role in the effect of consumers' corona-phobias on their intention to purchase alternative medicine products in Iğdır. In line with the purpose of the study, the hypotheses created based on the proposed model were tested and interpreted by path analysis. The population of the research consists of consumers over the age of 18 residing in the city center. As the data collection method, the online survey over Google Forms, which consists of four parts, was used. As a result of correlation and path analysis, it was determined that there were significant relationships between corona-phobia and purchasing alternative medicine products, between corona-phobia and health awareness, and between health awareness and intention to purchase alternative medicine products, and the part of health awareness in the effect of corona-phobia on the intention to purchase alternative medicine products found to play a mediating role. In addition, it was concluded in the study that there are significant differences between health awareness and marital status, education, age and income, between the somatic sub-dimension of corona-phobia and previous catching of corona and smoking.

Keywords:

Corona Phobia, Health Conscıousness, Alternative Medicine Products, Purchasing Intention,

PDF

___

Akyüz, E., Üner, A., Köklü, B., Polat, K., Eroğlu, E., Küllü, I. ve Sayar, A. (2020). “Ülkemizdeki Kronik Hastalığı Bulunan Bireylerin Korona-Virüs Salgınından Korunma Tedbirlerine Uymaması”, https://covid19.tubitak.gov.tr/sites/default/files/docs/2020-03/akyuz-et-al.-korona-makalesi.pdf, (27.09.2022).
Arpacı, I., Karataş, K. ve Baloğlu, M. (2020). The Development and Initial Tests For The Psychometric Properties of the COVID-19 Phobia Scale (C19P-S). Personality and Individual Differences, 164, https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110108.
Arslan, İ. ve Karagül, S. (2020). Küresel Bir Tehdit (COVID-19 Salgını) ve Değişime Yolculuk. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 1-36.
Aslan, R. (2020). Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve COVID-19. Ayrıntı Dergisi, 8(85), 330-355.
Aydin, A. R. (2022). “Bitki Çaylarına Pandemi Ayarı”. https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/bitki-caylarina-pandemi-ayari-6610406. (02.08.2022).
Bagozzi, R. P. ve Burnkrant, R. E. (1979). Attitude Organization and the Attitude–Behavior Relationship. Journal of Personality and Social Psychology, 37(6), 913–929. https://doi.org/10.1037/0022-3514.37.6.913.
Becker, M.H., Maiman, L. A., Kirscht, J. P., Haefner, D. P. ve Drachman, R.H. (1977). The Health Belief Model and Prediction of Dietary Compliance: A Field Experiment. Journal of Health and Social Behaviour, 18, 348-366.
Bhuiyan, A. I., Sakib, N., Pakpour, A. H., Griffiths, M. D. ve Mamun, M. A. (2020). COVID-19-Related Suicides in Bangladesh Due to Lockdown and Economic Factors: Case Study Evidence, 19, 2110-2115. International Journal of Mental Health and Addiction. https://doi.org/10.1007/s11469- 020-00307-y.
Blustein, D. L. ve Guarino, P. A. (2020). Work and Unemployment In The Time of COVID-9: The Existential Experience of Loss and Fear. Journal of Humanistic Psychology, Special Issue: Covid-19, 1-8. https://doi.org/10.1177%2F0022167820934229.
Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. (18. Baskı). Pegem Akademi.
Čvirik, M. (2020). Health Conscious Consumer Behaviour: The Impact of a Pandemic on the Case of Slovakia. Central European Business Review, 9(4), 45-58. https://doi.org/10.18267/j.cebr.249.
Çakıcı, A. ve Yıldız, E. (2018). Restoran Müşterilerinin Sağlık Bilincinin Sağlıklı Yeme Davranışına Etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ISS Dergisi, 8(1), 1-22.
Çetin, O. ve Kumkala, İ. (2016). Sosyal Medya Kullanım Düzeyi ve Satın Alma Niyeti Arasındaki İlişkide Faydacı Motivasyonun Aracı Etkisi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 90-101.
Değirmenci, B. (2020). Covid-19 Algısının Sosyal Endişeler Üzerindeki Etkisinde “Sıkıntıya Dayanmanın”Aracılık Etkisinin İncelenmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 83-93.
DiPietro R. B., Remar D. ve Parsa H. G. (2016). Health Consciousness, Menu Information, and Consumers’ Purchase Intentions: An Empirical Investigation. J. Foodserv. Bus. Res., 19, 497–513. doi: 10.1080/15378020.2016.1189744.
Dodds, W. B., Monroe, K. B. ve Grewal, D. (1991). Effects of Price, Brand, and Store Information on Buyers’ Product Evaluations. Journal of Marketing Research, 28(3), 307–319. https://doi.org/10.1177/002224379102800305.
Doğan, Y. ve Doğan, S. (2020). Koronavirüs Pandemisi ve Türkiye’de Bitkisel Üretime Etkisi, Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 3(1), 56-78.
Duffy, R. D., Blustein, D. L., Diemer, M. A. Ve Autin, K. L. (2016). The Psychology of Working Theory. Journal of Counseling Psychology, 63(2), 127–148. http://dx.doi.org/10.1037/cou0000140.
George D ve Mallery P. (2003). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. 11.0 Update (4th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
Gogoi, B. J. (2013). Study of Antecedents of Purchase Intention and Its Effect on Brand Loyalty of Private Label Brand of Apparel. In International Journal of Sales and Marketing Management Research and Development (Vol. 3).
Gould, S.J. (1988). Consumer Attitudes Toward Health and Health Care: A Differential Perspective. Journal of Consumer Affairs, 22(1), 96-118.
Hong, H. (2009). Scale Development for Measuring Health Consciousness: Reconceptualization. 12th Annual International Public Relations Research Conference’da sunulan bildiri, Miami, FL. https://instituteforpr.org/health-consciousness/.
Hox, J. J. ve Bechger, T. M. (1998). An Introduction to Structural Equation Modeling. Family Science Review, 11, 4.
İnce, C. (2021). Yeniçağın Nosofobisi: Covid-19 Salgını. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi(ASEAD), 9(2), 494-500.
İnce, M. ve Tor Kadıoğlu, C. (2020). Tüketicilerin Covid19 (Korona) Virüsüyle Artan Stoklama İsteğinin Online Satın Alma Davranışına. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29), 1875-1906.
Kalaycı M. Z., Bayar B., Çiftci M. M., Karaağaç H., Kasımay A., Sanlı Z. D., Tayfun K., Uçar D., Müslümanoğlu A.Y., Cabıoğlu M.T. ve Derince Zorlu D. (2020). COVID-19 Enfeksiyonunda Akupunktur Tedavisi. N. Yılmaz (Ed.), Yeni Koronavirüsün Tedavisinde ve Önlenmesinde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (COVID-19) 1. Baskı içinde (ss. 33-41) Ankara: Türkiye Klinikleri
Kaya, K. (2018). Sosyolojik Açıdan Alternatif Tıp Geleneği ve Uygulamaları: Isparta Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Isparta.
Khan, A. ve Azam, M. K. (2016). Factors Influencing Halal Products Purchase Intention In India: Preliminary Investigation, IUP Journal of Marketing Management, (15)1, 20.
Kline, RB. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. New York: Guilford Press.
Koç, F., Kaya, N., Özbek, V. ve Akkılıç, M. E. (2014). Algılanan Fiyat ile Tüketici Güveni Arasında Algılanan Hizmet Kalitesinin Aracı Etkisi: Bankacılık ve GSM Sektörlerinin Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Araştırma, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 13, 1-26.
Kotler, P. ve Armstrong, G. (2011). Principles of Marketing (14. rd. ed.). New Jersey: Prentice Hall.
Kraft, F.B. ve Goodell, P.W. (1993). Identifying The Health-Conscious Consumer. Journal of Health Care Marketing, 13(3), 18-25.
Kumar, S. ve Ali, J. (2011). Analyzing the Factors Affecting Consumer Awareness on Organic Foods in India. Proceedings of the 21st Annual IFAMA World Forum and Symposium on the Road to 2050: Sustainability as a Business Opportunity’ de sunulan bildiri, Frankfurt, Germany.
Kurtuluş, E. ve Düşünceli, B. (2021). Covid-19 Fobisi (Korkusu), Covid-19 Farkındalığı ve Genel Aidiyetleri Düzeyleri. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(13), 451-485.
Lee, K., Conklin, M., Cranage, D. A. ve Lee, S. (2014). The Role of Perceived Corporate Social Responsibility on Providing Healthful Foods and Nutrition Information With Health Consciousness As a Moderator. International Journal of Hospitality Management, 37, 29– 37.
Lockie, S., Lyons, K., Lawrence, G. ve Mummery, K. (2002). Eating “Green”: Motivations Behind Organic Food Consumption In Australia. Sociologia Ruralis, 42(1), 23–40. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00200.
Mai, R. ve Hoffmann, S. (2015). How to Combat The Unhealthy = Tasty Intuition: The Influencing Role of Health Consciousness. Journal of Public Policy and Marketing, 34(1), 63–83.
Malthouse, E. (2001). How High or Low Must Loadings Be to Keep or Delete a Scale Item? Journal of Consumer Psychology, 10 (1/2), 81-82.
Megep, (2016). “Farmakoloji İle İlgili Temel Kavramlar, Sağlık Hizmetleri”, http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/Farmakoloji%20%C4%B0le%20%C4%B0lgili%20Temel%20Kavramlar.pdf, (01.09.2022).
Mutlu, H., Çeviker, A. ve Çirkin, Z. (2011). Tüketici Etnosentrizmi ve Yabancı Ürün Satın Alma Niyeti: Türkiye ve Suriye Üzerine Karşılaştırmalı Analiz. Sosyo Ekonomi Dergisi, 14 (4).
Newsom, J.T., McFarland, B.H., Kaplan, M.S., Huguet, N. ve Zani, B. (2005). The Health Consciousness Myth: Implications of The Near In Dependence of Majör Health Behaviours In the North American Population. Social Science and Medicine, 60, 433-437.
Nicola, M., Alsafi, Z., Sohrabi, C., Kerwan, A., Al-Jabir, A., Iosifidis, C. ve Agha, R. (2020). The Socioeconomic Implications of the Coronavirus and COVID-19 Pandemic: A Review. International Journal of Surgery, 78, 185-193. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2020.04.018.
Özdemir, B. N. (2020). Dindarlık ve Yaşam Tarzı Faktörlerinin Helal Ürün Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkiler. (Yüksek Lisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Özdemir, S. (2021). Pandemi Döneminde Yetişkinlerde "Covid-19 Fobisi" ile Fonksiyonel Dengesizlik İlişkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, Türkiye.
Öztürk, A. ve Dilek, Ö. (2021). The Effect Of Covıd-19 Pandemıc On The Buyıng Behavıor In Complementary and Alternatıve Medıcıne Products: A Study In The Framework Of The Theory Of Planned Behavıor. Journal of Management and Economics Research, 19(3), 58-76, http://dx.doi.org/10.11611/yead.941172
Öztürk, Y., Akman Dömbekci, H. ve Ünal, S. (2020). Geleneksel Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Kullanımı. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi, (3), 23-35.
Qiu, J., Shen, B., Zhao, M., Wang, Z., Xie, B. ve Xu, Y. (2020). A Nationwide Survey of Psychological Distress Among Chinese People In the COVID-19 Epidemic: Implications and Policy Recommendations. General Psychiatry, 33(2), 1-2. https://doi.org/10.1136/gpsych-2020-100213.
Rezvani, S., Javadian Dehkordi, G., Sabbir Rahman, M., Fouladivanda, F., Habibi, M. ve Eghtebasi, S. (2012). A Conceptual Study on the Country of Origin Effect on Consumer Purchase Intention. Asian Social Science, 8(12). https://doi.org/10.5539/ass.v8n12p205.
Sağlam, M. (2014). Müşteri Temelli Marka Denkliği Unsurlarının Tüketici Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisi: GSM Sektöründe Bir Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul.
Sağlam, M. ve Tavman, E. (2021). Covid-19 Döneminde Algılanan Tehdit, Algılanan Ciddiyet ve Kendini İzole Etme Niyetinin Dürtüsel Satın Alma Üzerindeki Etkisi: Bir Seri Aracılık Modeli İncelemesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, (13), 2256-2271.
Schifferstein, H. N. J. ve Oude Ophuis, P.A.M. (1998). Health-related determinants of organic consumption in the Netherlands. Food Quality and Preference, 9, 119–133.
Seyfi, M., Güven, D. ve Keklikçi, S. (2021). Sosyal Medya Pazarlama Aktivitelerinin Çevrimiçi Kompulsif Satın Alma Davranışları İlişkisinde Covid-19 Korkusunun Rolü. Uluslararası İletişim ve Medya Araştırmaları Dergisi, 1(2), 174-187.
Shankar, A., Dubey, A., Saini, D. ve Prasad, C. P. (2020) Role of Complementary and Alternative Medicine in Prevention and Treatment of COVID-19: An Overhyped Hope. Chinese Journal of Integrative Medicine, 26(8), 565.
Somer, P. ve Vatanoğlu-Lutz, E. E. (2017). Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği’nin Hukuki ve Etik Açıdan Değerlendirilmesi. Anadolu Kliniği, 22(1), 58-65.
Sönmez, S. ve Bilir Seyhan, G. (2016). MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programının Sağlık Kavramı Açısından İncelenmesi. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 7, 146-174.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Temel Ilkeler ve LİSREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri, Siyasal Basın ve Dağıtım.
Tekin, A. (2021). Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve Ekonomik Sonuçları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 330-355.
Tözün, M. ve Babaoğlu, A. (2016). Fobiler ve Sağlıklı Yaşam Davranışları: Bir Halk Sağlığı Bakışı. Fam Pract Palliat Care, 24-26.
Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları (TÜBA), (2020). “Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu”, http://www.tuba.gov.tr/files/images/2020/kovidraporu/Covid-19%20Raporu-Final%2B.pdf. (29.07.2022).
Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., McIntyre, R. S., Choo, F. N., Tran, B., Ho, R., Sharma, V. K. ve Ho, C. (2020). A Longitudinal Study on the Mental Health of General Population During the COVID-19 Epidemic in China. Brain, Behavior, and Immunity, 87, 40-48. https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.04.028.
Wang, X. ve Yang, Z. (2008). Does Country-of-Origin Matter In the Relationship Between Brand Personality and Purchase Intention In Emerging Economies? Evidence from China’s Auto Industry. International Marketing Review, 25(4), 458–474. https://doi.org/10.1108/02651330810887495.
Warc. (2020). “Indonesia Gets Health-conscious Amid COVID-19 Pandemic”, https://www.warc.com/newsandopinion/news/indonesia-gets-health-conscious-amid-covid-19-pandemic/43461, ( 01.10.2022).
WHO. (2022). “Covid-19 Data Portal Turkey”, https://covid19.tubitak.gov.tr/dunyada-durum, (15.01.2022).