TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SÖZCÜK TÜRLERİYLE YAPILAN PEKİŞTİRME

Dil, bir iletişim aracıdır. İletişim aracı olarak kullandığımız sözcüklerin anlamları kullanım sırasında ortaya çıkar. Sözün tam ve eksiksiz anlaşılması için çeşitli söyleyiş biçimleri vardır. Bunlardan biri de pekiştirmedir. Pekiştirme, anlamı güçlendirmek, keskinleştirmek veya bir unsura daha çok dikkat çekmek için yapılır. Pekiştirilmiş sözcüğün anlamı daha iyi anlaşılır. Arapça ’da “tekit”, İngilizce ’de “intensify” terimiyle karşılanan bu anlatım tarzı Türkçede “tekit, berkitme, kuvvetlendirme, pekiştirme” terimleri ile karşılanmaktadır. Türkçe, pekiştirme bakımından çok zengin bir anlatım gücüne sahiptir. Bu çalışmada daha çok sözcük türleriyle yapılan pekiştirmeler üzerinde durulmuştur. Türkçede sözcük türleriyle yapılan pekiştirmeleri ana başlıklarıyla şöyle sınıflandırabiliriz: 1. Sıfatlarda pekiştirme. 2. Zamirle yapılan pekiştirme. 3. Zarflarla yapılan pekiştirme. 4. Fiillerde Pekiştirme 5. Edatlarla yapılan pekiştirme. 6. Bağlaçlarla yapılan pekiştirme. 7. Ünlemlerle yapılan pekiştirme. Pekiştirme konusu, gramer kitaplarında sözcük türleri başlığı altında dağınık bir şekilde yer almaktadır. Bu çalışmada sözcük türleriyle yapılan bütün pekiştirmeler toplu halde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

dil, Türkiye Türkçesi, gramer, sözcük, pekiştirme

THE INTENSIFICATION FORMED WITH WORD TYPES IN TURKEY TURKISH

Language is a means of communication.The meanings of words which we use as a means of communication, arise when they are in use. There are various forms of speech for an exact and complete understanding of statement. One of them is intensification. Intensification is made for strengthening the meaning or attracting more attention to a certain component. The meaning of an intensified expression is more comprehensible. This expression style which is called as "tekit" in Arabic and "intensification" in English, is met by the concepts of “tekit, berkitme, kuvvetlendirme, pekiştirme” in Turkish. Turkish has a very rich expressive power in terms of intensification. In this study it is focused mainly on the intensification formed with word types. In Turkish, the main headings of intensification formed with word types can be classified as follows: 1. Intensification in adjectives. 2. Intensification formed with pronouns. 3. Intensification formed with adverbs 4. Intensification in verbs 5. Intensification formed with particles. 6. Intensification formed with conjunctions. 7. Intensification formed with interjections. The subject of intensification takes part disorderly under the heading of word types in grammar books. In this study, all kinds of intensification formed with word types are evaluated all together.

Keywords:

language, Turkey Turkish, grammar, word, ıntensification,

PDF

___

ALYILMAZ, Cengiz (1999). “Ünlemlerin Seslenmeleri Kuvvetlendirici işlevleri”, Türk Gramerinin Sorunları-II, TDK Yayınları, Ankara. s. 534-540.
ATABAY, Neşe-ÖZEL, Sevgi-KUTLUK, İbrahim(2003). Sözcük Türleri, Papatya Yayıncılık, İstanbul.
AYVERDİ, İlhan (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük I, II, III, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul.
BANGUOĞLU, Tahsin (1986). Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara.
BİLGEGİL, M. Kaya (1984).Türk Dilbilgisi, Dergah Yayınları, İstanbul.
DELİCE, İbrahim (2003). Türkçe Sözdizimi, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
EFENDİOĞLU, Süleyman (2007). “Edatların Sınıflandırılması”, Erciyes Dergisi, Yıl: 30, Sayı: 353, s. 27-29,
EMRE, Ahmet Cevat (1945). Türk Dilbilgisi, TDK Yayınları, Ankara.
ERGİN, Muharrem (2009).Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
GENCAN, Tahir Necat (2001). Bilbilgisi, Birinci Baskı, Ayraç Yayınları, Ankara.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1971).Türk Dilinde Edatlar, M.E.B. Yayınları, İstanbul.
HATİBOĞLU, Vecihe (1973). Pekiştirme ve Kuralları, TDK Yayınları, Ankara.
HATİBOĞLU, Vecihe (1981). Türk Dilinde İkileme, TDK Yayınları, Ankara.
HENGİRMEN, Mehmet (1997). Türkçe Dilbilgisi, 2. Basım, Engin Yayınları, Ankara.
HENGİRMEN, Mehmet (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri, 1. Basım, Engin Yayınları, Ankara.
HEPÇİLİNGİRLER, Feyza (2004). Öğretenlere ve Öğrenenlere Türkçe Dilbilgisi, Birinci Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul.
KARAAĞAÇ, Günay, (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankra-2013.
KARABAY, Turgut-ATALAY, Mehmet (2000). Ahmet Cevat Paşa Belâgat-ı Osmaniyye, 1. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
KOÇ, Nurettin (1996). Yeni Dilbilgisi, 3. Baskı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
KORKMAZ, Zeynep (1995). “Türkçede ok/ök Pekiştirme (İntensivum) Edatı Üzerine”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C. I, TDK Yayınları, Ankara. s. 98-109.
KORKMAZ, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK Yayınları, Ankara.
KORKMAZ, Zeynep (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara.
ÖZKAN, Nevzat (2000). Ahmet Cevat Paşa Medhal-i Kavâ’id, TDK Yayınları, Ankara.
ÖZMEN, Mehmet (2013). Türkçenin Sözdizimi, Karahan Kitabevi, Adana.
PUL, Mehmet (2002).Türkiye Türkçesinde Edat, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya.
TDK (2005). Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, Ankara.
ÜSTÜNER, Ahat (2003). Türkçede Pekiştirme, Fırat Üniversitesi Basımevi, Elazığ.
VURAL, Hanifi-BÖLER Tuncay (2012). Ses ve Şekil Bilgisi, İkinci Baskı, Kesit Yayınları, İstanbul.