ŞEHRİYAR’IN GÖNDERME YAPTIĞI ŞAİRLER ÜZERİNDEN İRAN’DA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNE DAİR BİR OKUMA DENEMESİ

Türkçenin gerek ana dili gerekse yabancı dil olarak öğretimine yönelik çalışmaların sadece dille ilgili değil diplomasiden tarihe, kültürden siyasete çok boyutlu olduğu bilinen bir durumdur. Bir taraftan farklı ülkelerde Türkçe eserler ortaya koyan yabancı yazar veya araştırmacılar diğer taraftan ise Türkiye dışında yaşayan ve Türkçenin farklı lehçelerini konuşanların çalışmaları başta dil olmak üzere ülkeler arasında tarihsel olaylar, kültürel değerler vb. pek çok hususa ışık tutmaktadır. Her edebi eserin oynadığı bu rol bir köprü inşa etmektedir. Nitekim Azerbaycan Türk Edebiyatı’nın ve İran Edebiyatı’nın önemli bir şairi olan ve Türk dünyasında Haydar Baba’ya Selam şiiriyle bilinen Muhammed Hüseyin Şehriyar’ın yazmış olduğu şiirler bu çerçevede değerlendirilebilir. Türkçe ve Farsça yazdığı şiirler ve bu şiirlerinde hem Türk hem de İranlı şairlere yapmış olduğu göndermeler dilin kültürler arasındaki bağları güçlendirmedeki etkisi olarak okunabilir. Onun yaşadığı coğrafyanın kültür, folklor, sosyal ve siyasi hayatını, Yahya Kemal’den Akif’e Fuzuli’den Sabit’e kadar Türk şiirine damgasını vurmuş simaları ve Hafız, Firdevsi gibi Fars edebiyatının önemli isimlerine değinisi önemi bir kaynak metin işlevi görmektedir. Türk dünyasının farklı kaynaklarından beslenen şiir geleneğinin uzantısı olarak değerlendirebileceğimiz şiirlerinde bazı Türk şairlerinden etkilenmesi onun düşünce dünyası üzerinde de büyük bir etki bıraktığı söylenebilir. Bu durum Fars edebiyatının etkisiyle de belirtilebilir. Yapılan çalışmada Şehriyar’ın şiirlerinde Türk ve Fars edebiyatının önemli şairlerine yaptığı göndermeler dokuman incelemesi yöntemiyle ele alınmıştır. Böylece şairin genelde Türk ve Fars edebiyatı açısından önemi, özelde Türkçenin ana dil ve yabancı dil olarak öğretimi konusunda Şehriyar’ın edebi metinlerin işlevinin ne olduğu ve bunlardan nasıl yararlanılabileceği noktasında bazı çıkarımlarla alan yazına katkı sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Şehriyar, Şehriyar’ın şiirleri, İran’da Türkçe öğretimi.

A READING APPROACH TO THE TEACHING OF TURKISH IN IRAN THROUGH THE POETS REFERRED TO BY SHAHRIYAR

As is known, studies on teaching Turkish as a mother tongue and as a foreign language are not only a matter of language but also multidimensional in terms of diplomacy, history, culture, and politics. On the one hand, the works of foreign writers or researchers who produce works in Turkish in different countries, and on the other hand, the works of those who live outside Turkey and speak different dialects of Turkish shed light on many issues such as historical events, cultural values, especially language, between countries. This role played by each literary work constructs a bridge. Indeed, the poems written by Mohammed Hussein Shahriyar, an important poet of Azerbaijani Turkish Literature and Iranian Literature, known in the Turkic world for his poem “Salute to Heydar Baba”, can be considered within this framework. His poems written in Turkish and Persian and his references to both Turkish and Iranian poets in these poems can be read as the effect of language in strengthening the ties between cultures. His references to the culture, folklore, social and political life of the geography he lived in, the figures who left their mark on Turkish poetry from Yahya Kemal to Akif, from Fuzuli to Sabit, and the important names of Persian literature such as Hafez and Firdavsi serve as an important source text. The fact that he is influenced by some Turkish poets in his poems, which can be considered an extension of the poetry tradition fed from different sources of the Turkish world, can be said to have a great impact on his intellectual world. This situation can also be indicated by the influence of Persian literature. In this study, Shahriyar's references to the famous poets of Turkish and Persian literature in his poems were analyzed through the document analysis method. Thus, it was aimed to contribute to the literature with some inferences about the significance of the poet in terms of Turkish and Persian literature in general and the function of Shahriyar's literary texts in teaching Turkish as a mother tongue and foreign language in particular and how they can be utilized.

Keywords:

Shahriyar, Shahriyar, Teaching Turkish in Iran,

PDF

___

AZEROĞLU, N. (2021). Şehriyâr’ın Farsça ve Türkçe şiirlerinde konuşma dili ve Haydar Babaye Selam ‎manzumesinde edebi yaratıcılığı. Şarkiyat. 13(1), 587-603.
BASAR, U. (2020). İran’da Türk dillilere Türkiye Türkçesi öğretiminde yöntem sorunu. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(32), 266-283.
BAŞAR, U. ve Boylu, E. (2015). İran’da Türkiye Türkçesinin öğretimi (tespitler, tahliller, teklifler). Ankara: Öncü Yayınları.
BAYRAK, Ö. (2007). Vatan ve millet teminin Yahya Kemal’in şiir dünyasına yansıması. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 6(1), 179-182.
ÇEVİRİCİ, Ç. A. (2006). Tevfik Fikret’in şiirlerindeki edebi sanatlar. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
EĞRİ, S. (2016). Şehriyâr’da romantizm etkileri. Her Yıl Bir Büyük Türk Bilgi Şölenleri 3/Uluslararası Muhammed Hüseyin Şehriyâr Bilgi Şöleni (s. 269-279) içinde, Bursa.
ERCAN, Ö. ve DURMAZ, G. (2016). Aynı toprakların yetiştirdiği üç büyük Şair: Hâfız, Fuzûlî, Şehriyâr. Her Yıl Bir Büyük Türk Bilgi Şölenleri 3/Uluslararası Muhammed Hüseyin Şehriyâr Bilgi Şöleni (s. 177-191) içinde, Bursa.
FUAD, Ş. E. (2017). Poetry custom sand traditions of Shahriyar: Shahriyar and “Sahandim”.Khazar Journal of Humanities and Social Sciences, 20(3), 126-145.
GEDİKLİ, Y. (1997). Şehriyâr ve bütün Türkçe şiirleri, Ötüken Yayınları, İstanbul.
GEDİKLİ, Y. (1990). Şehriyâr ve bütün Türkçe şiirleri, Türk yıldızı A.Ş. İstanbul.
GÖZÜTOK, K. T. (2008). Ahmet Muhip Dıranas’ın Ağrı Şiiri ile Şehriyâr’ın “Haydar Baba’ya Selam” adlı destan- şiirinin karşılaştırılması. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 5(1).
HEYET, R. M. (2012). İslam Ansiklopedisi, Varlık maddesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi. 42, 523- 524. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/varlik--iran.
KARASAR, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
KARAYEV, Y. ve AKPINAR, Y. (2010). İslam Ansiklopedisi, Şehriyâr, Mehemmed Hüseyin maddesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi. 38, 471-472. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/sehriyar- mehemmed-huseyin.
KOÇAK, A. (2021). Büyük ruhun romanını yazan adam: Mehmet Akif Ersoy ve İstiklal Marşının kültürel kaynakları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), Mehmet Akif ve İstiklal Marşı, 139-162.
KOŞAN, E. Z. (2016). Yahya Kemal’in izinde: Şehriyâr. Her Yıl Bir Büyük Türk Bilgi Şölenleri 3/Uluslararası Muhammed Hüseyin Şehriyâr Bilgi Şöleni (s. 279-284) içinde, Bursa.
KUYBU, E. (2016). Heyder Baba’ya Selam şiirinde yansıma yoluyla ortaya çıkan söz varlığı. Her Yıl Bir Büyük Türk Bilgi Şölenleri 3/Uluslararası Muhammed Hüseyin Şehriyâr Bilgi Şöleni (s. 165-177) içinde, Bursa.
ÖZBALCI, M. (1985). “Yahya Kemâl’in II. Meşrutiyetten sonra gelişen edebiyatımızdaki yeri”, Milli Kültür Mecmuası. 51.
ÖZDEN, G. M.; BOYLU. E. ve BAŞAR, U. (2017). İran’da yabancı dil olarak Türkçe öğreten yerel öğretmenlerin dil öğretim tecrübeleri. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 59, 595-613.
ÖZKAN, İ. (2006). Şehriyâr’ın şiirlerindeki kültür değerleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 143-151.
SALİMOVA, R. (2021). Muhammed Hüseyin Şehriyâr’ın Türkçe ve Farsça eserlerinin poetikası. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
SARIÇİÇEK, M. (2008). Heyder Babaya Selam’ın ontolojik tahlili. Turkısh Studıes, 3(7), 580-59.
SERRİCAN, E. (2016). Şehriyâr’ın şiirlerinde Türk(İyeli) aydınlar. Her Yıl Bir Büyük Türk Bilgi Şölenleri 3/Uluslararası Muhammed Hüseyin Şehriyâr Bilgi Şöleni (s. 285-298) içinde, Bursa.
ŞEHRİYÂR, M. H. (2001). Ustad Şehriyâr’ın Azerbaycan Türkcesi ile Külliyatı. Ustad Muhammed Hüseyin Şehriyâr Bahemkari Sazmanı Ferheng-u İritabat- i İslami.
ŞEHRİYÂR (1342). Divan. Tahran: Hayyam Yayınları, C. 2.
SHOAEİ, M. (2016). A Review of Shahriar's Persian Divan Words. Journal of Language Teaching and Research, 7(6), 1111-1116.
TÜRK ANSİKLOPEDİSİ (1981). Milli Eğitim Basımevi, Ankara: C.XXX.
UĞURLU, S. A. (2016). Şiirlerinden hareketle Mehmet Akif ve Şehriyâr. Her Yıl Bir Büyük Türk Bilgi Şölenleri 3/Uluslararası Muhammed Hüseyin Şehriyâr Bilgi Şöleni (s. 233-243) içinde, Bursa.
VİKİPEDİ (2023). Muhammed Hüseyin Şehriyâr. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Muhammed_H%C3%BCseyin_%C5%9Eehriyar.
YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
YTA (1985). Yeni Türk Ansiklopedisi. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş. C. 10.
YUNUS EMRE ENSTİTÜSÜ (2023). Erişim adresi: https://www.yee.org.tr/en/node/16621.