Erkan CEVİZLİLER

Rus Miralayı Putyata'nın, Amerikalı misyonerlerin Anadolu'daki faaliyetlerine ilişkin raporu (1895)

Amerikalı misyonerler Osmanlı topraklarına geldikten sonra arastırma faaliyetine girismisler ve yoğunlasacakları hedef kitle olarak Ermenileri belirlemislerdir. Misyonerlerin Osmanlı topraklarındaki çalısmalarının önemli bir uzvunu eğitim konusu teskil etmistir. Bu doğrultuda, çesitli seviyelerde çok sayıda okul açmıslardır. Ancak okullarında verdikleri eğitimle, Osmanlı Devleti’nde sosyal ve siyasi manada birçok sıkıntının yasanmasına sebep olmuslardır. Diğer faktörlerle birlikte Ermeni ayaklanmalarının fikirsel zeminini hazırlamıslardır. Đsyanları ve isyanlara karsı Osmanlı Devleti’nin tutumunu çarpıtarak batı kamuoyuna aktarmıslardır. Ermenileri Amerikan menfaatleri doğrultusunda kullanmıslardır. Rus Miralayı Putyata yazmıs olduğu 1895 tarihli raporunda Amerikalı misyonerler, Osmanlı Devleti’ndeki faaliyetleri ve misyonerlerin Ermenilerle ilgili olan çalısmalarına yönelik önemli bilgiler vermistir. Ayrıca Amerikan okullarının yapılandırılmasını, her bir kademede okutulan derslerini ve içeriklerini izah etmis, bu konudaki yorumlarını dile getirmistir.

Report by Russian Colonel Putyata's about American missionaries activities on Anatolia (1895)

American missionaries began searching activities after they had come Ottoman Land and they determined Armenians as a target group. The important part of Missionaries' studies on Ottoman Land was education. In this direction, they opened many schools in various levels. But they caused many problems in social and political life in Ottoman Empire as a result of their education at schools. With other factors, this situation prepared the ideological background of Armenian Revolt. They reflected Western public opinion by distorting their revolts and reflections of Ottoman. They used Armenians for American benefits. Russian Colonel Putyata informed in his report at 1895 about American Missionaries, their activities on Ottoman and their works about Armenians. In addition, he explained American schools, lessons and contents in every level and he commented on this subject.

PDF

___

Arsiv Belgeleri
Basbakanlık Osmanlı Arsivi, Yıldız Perakende Evrakı Tahrirat-ı Ecnebiye ve Mabeyn Mütercimliği (BOA, Y.PRK.TKM), Dosya No: 36 / Gömlek No: 27.
Kitap ve Makaleler
AKGÜN, Seçil (1998). “19.Yüzyılda Osmanlı Đmparatorluğu’nda Sosyokültürel Etkilerin Amerika Boyutu”, I. Uluslararası Tarih Kongresi (24-26 Mayıs 1993 Ankara) Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Problemler, Arastırmalar, Tartısmalar, (s.44-54). Đstanbul.
AKGÜN, Seçil (1988). “Amerikalı Misyonerlerin Ermeni Meselesinde Rolü”, Atatürk Yolu, 1/1, s.1-12.
ARMAOĞLU, Fahir (1991). Belgelerle Türk Amerikan Münasebetleri. Ankara: TTK Yayınları.
ARMAOĞLU, Fahir (1998).“Atatürk ve Amerika Birlesik Devletleri”, III. Uluslararası Atatürk Sempozyumu (3-6 Ekim 1995 – Gazimağusa K.T.T.C), I, (s.55-89). Ankara.
ERHAN, Çağrı (2001). Türk-Amerikan Đliskilerinin Tarihsel Kökenleri. Ankara: Đmge Kitabevi Yayınları.
FENDOĞLU, Hasan Tahsin (2002). Modernlesme Bağlamında Osmanlı-Amerika Đliskileri. Đstanbul: Beyan Yayınları.
KOCABASOĞLU, Uygur (2000). Anadolu’daki Amerika Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı Đmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları. Ankara: Đmge Kitabevi Yayınları.
KOCABASOĞLU, Uygur (1985)“Amerikan Okulları”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, II (Eğitim), (s.495-500). Đstanbul: Đletisim Yayınları.
KURAT, Akdes Nimet (1959). Türk-Amerikan Münasebetlerine Kısa Bir Bakıs (1800-1959). Ankara: Doğus Ltd. Sirketi Matbaası.
ORTAYLI, Đlber (2000). “Osmanlı Đmparatorluğu’nda Amerikan Okulları Üzerine Bazı Gözlemler”, Osmanlı Đmparatorluğu’nda Đktisadi ve Sosyal Değisim, Makaleler I, (s.321-332). Ankara.
POLAT, Đlknur (1988). “Osmanlı Đmparatorluğu’nda Açılan Amerikan Okulları Üzerine Bir Đnceleme”, Belleten, LII/203, s.627-652.
SELVĐ, Haluk (2003). “Amerika Birlesik Devletlerinde Ermeni Faaliyetleri”, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 4/38 Tarihten Bir Kesit../ Özel Sayı, s.119-126.
SAFAK, Nurdan (2003). Osmanlı-Amerika Đliskileri. Đstanbul: Osmanlı Arastırmaları Vakfı.