MOĞOLLAR, ALTIN ORDA VE İLHANLI DEVLETLERİ DÖNEMİNDE ORTAÇAĞ'DA KARADENİZ TİCARETİ

1235 yada 1237 yılında toplanan Moğol kurultayında alınan karara göre Don nehri ile Karadeniz kıyısındaki bazı toprakların fethi kararlaştırılarak, Tuna nehri aşağısındaki topraklar Cuci ulusu adını alan Orda’ya dahil edildi. Nitekim Cengiz Han’ın ölümünden sonra da oğulları ve torunları tarafından onun fütuhatını devam ettirilerek, hakim olunan topraklar üzerinde çeşitli hanlıkların kurulması ile büyük bir Moğol-Türk Hakanlığı kuruldu. Dolayısıyla Cengiz’in torunlarından Hülagü’nün, İran, Gürcistan ve Anadolu topraklarını hakimiyeti altına alarak kurduğu İlhanlılar Devleti, Batu tarafından da Deşt-i Kıpçak, Kırım, İdil ve Kafkasların kuzeyinde elde edilen hakimiyetler neticesinde kurulan Altın Ordu Hanlığı, Karadeniz ve çevresinde siyasi ve ekonomik olarak faaliyet gösteren Cengiz’in torunlarının kurduğu önemli devletlerdendi. Özellikle de XIII. yüzyılın ortalarına doğru Karadeniz’in kuzey ve güneyindeki bazı topraklar, Moğolların bu iki önemli hanlığı tarafından idare edildi. Dolayısıyla bizde Moğol kurultayından çıkan bu karar sayesinde Moğollar ve onun soyundan olan grupların Karadeniz kıyılarına inerek, deniz ile tanışmaları ve Karadeniz üzerinden kara ve deniz ticaretine yaptıkları katkılarını incelemeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Karadeniz Ticareti, MOĞOLLAR, ALTIN ORDA, İLHANLILAR

BLACK SEA TRADE IN THE MIDDLE AGES IN THE PERIOD OF MONGOLS, GOLDEN HORDE AND ILKHANID STATES

According to the decision taken in 1235 or 1237 Cengiz Khan's Mongolian congress, the conquest of some land on the banks of the Don River and Black Sea was decided and the lands below the Danube River were included in Orda, which was named Cuci Nation. As a matter of fact, after the death of Genghis Khan, his conquest was continued by his sons and grandchildren and a great Mongol-Turkish Khanate was established with the establishment of various khanates on the lands that were dominated. Consequently, Hulagu, one of the descendants of Cengiz, founded the State of Ilkhanians under the domination of Iran, Georgia and Anatolia, the center of which was Meraga, and established by Batu as a result of the domination obtained in the north of the Deşt-i Kıpçak, Crimea, Idil and the Caucasus which The Golden Army Khanate was an important state established by the descendants of Cengiz, who was politically and economically active in and around the Black Sea. Particularly towards the middle of the XIII century, some lands in the north and south of the Black Sea basin were ruled by these two important khanates of the Mongols. The land disputes between these two khanates and their impact on the Black Sea trade, as well as the trade relations between the Golden Horde and Ilkhanians with the Italian trade cities of Venice and the Genoese are very important in terms of Black Sea trade history. Therefore, in this study, we tried to examine the contributions of the Mongols and their descendants to the Blacku Sea coast, their acquaintance with the sea and their contributions to the land and sea trade over the Black Sea.

Keywords:

Trade of Black Sea, Mongols, Golden Horde, Ilkhanians,

PDF

___

Akdağ M. Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, C. 1, Cem Yay., İstanbul, 1974.
Ardeleanu C. “Nations, Nation-States, Trade and Politics in the Black Sea”, Journal of Euxeinos- Governance and Culture in the Black Sea Region-, 14/2014, University of St.Gallen, Rosenberg- Swiss, 2014.
Ashtor E. East-West Trade İn The Medieval Mediterranean, Variorum Reprints, London, 1986.
Baron C. D’ohsson M., Moğol Tarihi, Çev: Ekrem Kalan- Qiyas Şükürov, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2006.
Ciociltan V. The Mongols and the Black Sea Trade in the Thirteenth and Fourteenth Centuries, Brill Publising, Bostan-Usa, 2012.
Çelik A., Güler Ö. “Altın Orda İmparatorluğu”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, C. 95, S. 188, Eylül-Ekim 2010, ss. 139- 162.
Di Cosmo N. “Black Sea Emporia and The Mongol Empire: A Reassessment Of The Pax Mongolica”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol., 53, Issue 1, Leiden, January-2010, (p. 83-108).
Erdem İ. “Türkiye Selçuklu- İlhanlı İktisadi, Ticari İlişkileri ve Sonuçları”, Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 33, Ankara, 2003.
Gordlevskiy Vladimir A. Küçük Asya’da Selçuklular, Çev: Abdulkadir İnan, TTK, Ankara, 2015.
Heaton H. Avrupa İktisat Tarihi-I, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay- Osman Aydoğmuş, Teori Yay., Ankara, 1985.
Howard Michael C. Transnationalism in Ancient and Medieval Societies- The Role of Cross, Border Trade and Travel-, McFarland & Compony Publisher, London- England, 2011.
Malowist M. “The Baltıc And The Black Sea in The medieval Trade”, Baltic And Scandinavian Countries Journal, Vol. III, No. 1-[5], Warsaw-Poland, 1937.
Nicol Donald M. Bizans ve Venedik -Diplomatik ve Kültürel İlişkiler Üzerine-, 1. Baskı, Sabancı Üniversitesi Yay., İstanbul, 2000.
Polo M. Dünyanın Hikaye Edilişi: Harikalar Kitabı-I, Çev: Işık Ergüden, İthaki Yay., İstanbul, 2003.
Rasonyi L. Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay., Ankara, 1988.
Rossabi M. Kubilay Han’ın Seyyahı Rabban Savma ve Doğu’dan Batı’ya İlk Yolculuk, Çev: Ekin Uşşaklı, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2008.
Rubruk W.V. Moğolların Büyük Hanına Seyahat (1253-1255), Çev: Ergin Ayan, İstanbul, 2001.
Spuler B. İran Moğolları, Çev: Cemal Köprülü, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2011.
Tabakoğlu A. Türk İktisat Tarihi, 2. Baskı, İstanbul, 1994.
Togan A. Z. V. “Moğollar Devrinde Anadolu’nun İktisadi Vaziyeti”, Türk Hukuk ve İktisat Tarih Mecmuası, C. 1, S. 2, Evkaf Matbaası, İstanbul, 1931, ss. 1-42.
Uzun E. “Trabzon-İtalya Ticaret Alâkaları”, Karadeniz Tarihi Sempozyumu-I (25-26 Mayıs), Trabzon, 2007.
Vernadskiy G. “Mihail Paleoloğ Devrinde Altınordu, Mısır ve Bizans Devletleri Münasebetleri”, Ülkü Halk Evleri dergisi, C. XII, S. 72, Ankara, Şubat-1939.
Vernadsky G. Rusya Tarihi, Çev: D. Mızrak- E. Ç. Mızrak, İstanbul, 2009.
Vernadsky G. Moğollar ve Ruslar, İngilizceden Çev: Eşref Bengi Özbilen, Selenge Yay., İstanbul, 2007.
Vladimirtsov B. Y. Moğolların İçtimai Teşkilatı - Moğol Göçebe Feodalizmi-, Çev: Abdulkadir İnan, TTK, Ankara, 1995.
Yuvalı A. “XIII. Yüzyılda Karadeniz Ticareti”, On dokuz Mayıs Üniversitesi İkinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri (1-3 Haziran 1988), Samsun, 1990.