TÜRKİYE’DE OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARI İLE İLGİLİ YAPILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen faaliyetler, öğrencilerin öğrenme deneyimlerini zenginleştirmek, öğrencileri sosyalleştirmek ve kalıcı öğrenim sağlamak için önemlidir. Bu araştırmanın amacı, Türkiye'de okul dışı öğrenme ortamları ile ilgili yapılan lisansüstü çalışmaları içerik analizi yöntemiyle incelemektir. İlgili alanda toplam 40 (8 doktora, 32 lisansüstü) çalışma incelenmiştir. Çalışmalar konu alanı, metodoloji, örnekleme, veri toplama araçları, veri analizi yöntemleri çerçevesinde irdelenmiştir. Sonuçlar, araştırma çalışmalarının fen alanında daha yaygın olduğunu göstermiştir. Uygulama alanları genellikle içerisinde bilim merkezleri, müzeler ve hayvanat bahçeleri tercih edilmiştir. Ayrıca, çalışmalar çoğunlukla ortaokul öğrencileri ve öğretmenlerle yürütülmüştür. Veri toplama araçları olarak genellikle görüşme formları, likert tipi ölçekler ve başarı testleri, veri analiz yöntemleri olarak da tanımlayıcı ve yordayıcı veri analizleri kullanılmıştır. Çalışmalar, araştırma yaklaşımları açısından incelendiğinde, nicel ve karma yaklaşımlar ilk sırada yer almaktadır. Elde edilen diğer bir sonuç ise, sınıf dışı ortamlardaki öğrenmenin, öğrenci başarısını arttırdığı, bilimsel süreç becerilerini geliştirdiği ve derse yönelik tutum ve motivasyonlarını olumlu yönde etkilediği etkilediğidir.

A REVIEW ON TURKISH GRADUATE STUDIES PERFORMED ON OUT-OF-SCHOOL LEARNING ENVIRONMENTS

The activities carried out in the out-of-school environments are important for enriching the learning experiencesof the students, socializing the students and providing permanent learning. The purpose ofthis research is to examine conducted postgraduate studies in Turkey regarding out of school learningenvironments with the content analysis method. A total of 40 (8 Ph.D., 32 graduate thesis) studies havebeen analyzed in the relevant area. The studies were examined within the framework of the subject area,methodology, sampling, data collection tools, data analysis methods. Results showed that research studieswas more prevalent in the field of science. Science centers, museums, and zoos are generally preferredwithin the application areas. It has also found that the studies are mostly carried out with secondaryschool students and teachers. Generally, interview forms, likert type scales, and success tests were usedas data collection tools and descriptive and predictive data analyzes were used as data analysis methods.When studies are examined in terms of research approaches, quantitative and mixed approaches appearto be the first. Another result is that learning in non-formal settings enhances student achievement, developsscientific process skills, and positively affects attitudes and motivations towards the course.

PDF

___

Abacı, O. (1996). Müze Eğitimi. Sanatta yeterlilik tezi, Marmara Üniversitesi İstanbul.
Abrahams, I. (2011). Practical Work in Secondary Science. London: Continuum.
Anderson, D., Kisiel, J. & Stroksdieck, M. (2006). Understanding Teachers’ Perspectives on Field Trips: Discovering Common Ground in Three Countries. Curator, 49(3), 365-380.
Anderson, D. & Lucas, K. B. (1997). The Effectiveness of Orienting Students to the Physical Features of A Science Museum Prior to Visitation. Research in Science Education, (27), 485-495.
Anderson, D., Lucas, K. B., Ginns, I. S. & Dierking, L. D. (2000). Development of Knowledge about Electricity and Magnetism during a Visit to a Science Museum and Related Post Visit Activities. Science Education, (84), 658-679.
Arslantaş, S. (2006). 6. ve 7. Sınıflarda Sosyal Bilgiler Dersi Program Uygulamalarında Karşılaşılan Sorunların Öğretmen Görüşleri Açısından İncelenmesi (Malatya Ili Örneği). Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Ash, D. (2003). Dialogic Inquiry in Life Science Conversations of Family Groups in a Museum. Journal of Research in Science Teaching, 40(2), 138–162.
Aslan, A. (2015). Etkileşimli Sınıf Dışı Kimya Ortamı Tasarımı ve Etkililiğinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Balkan Kıyıcı, F. & Atabek Yiğit, E. (2010). Science Education beyond the Classroom: A Field Trip to Wind Power Plant. International Online Journal of Science Education, 28(12), 1373-1388.
Bauer, M. W. (2003). Classical content analysis: A review. Qualitative researching with text, image and sound. London : Sage.
Bitgood, S., Serrell, B. & Thompson, D. (1994). The Impact of Informal Education on Visitors to Museums. In V. Crane Et Al. (Eds.), Informal Science Learning: What The Research Says About Television, Science Museums, And Community-Based Projects. Massachusetts: Research Communications Ltd.
Bozdoğan, A. E. (2007). Bilim ve Teknoloji Müzelerinin Fen Öğretimindeki Yeri ve Önemi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bozdoğan, A.E. (2008). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim Merkezlerini Fen Öğretimi Açısından Değerlendirmesi: Feza Gürsey Bilim Merkezi örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 19-41.
Bozdoğan, A.E., Okur A., & Kasap, G. (2015). Planlı Bir Alan Gezisi İçin Örnek Uygulama: Bir Fabrikası Gezisi Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 1-12.
Bozdoğan, A.E. & Yalçın, N. (2006). Bilim Merkezlerinin İlköğretim Öğrencilerinin Fene Karşı İlgi Düzeylerinin Değişmesine ve Akademik Başarısına Etkisi: Enerji Parkı. Ege Eğitim Dergisi, 2(7), 95-114.
Bransford, J.D., Brown, A.L. and Cocking, R.R. (Eds). (2000). How People Learn: Brain, Mind, Experience and School. Washington, DC.: National Academy Press.
Braun, M., Buyer, R. and Randler, C. (2010). Cognitive and Emotional Evaluation of Two Educational Outdoor Programs Dealing with Non-Native Bird Species. International Journal of Environmental and Science Education, 5(2), 151-168.
Chin, C. & Hsiao-Lin, T. (1999). What Changes Occurred? An In-Service Course On Museum Education For Taiwanese Science Teachers, Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Boston, MA.
Çelik, H. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin derslerindeki öğrenci başarısını etkileyen unsurlara ilişkin görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, (22), 128-153.
Cole F.L. (1988) Content analysis: process and application. Clinical Nurse Specialist 2(1), 53– 57.
Daneshamooz, S., Alamolhodaei, H., Darvishion, S. & Daneshamooz, S. (2013). Science center and attitude. Educational Research and Reviews, 8(19), 1875-1881.
Davies, P. (2000). Contributions from Qualitative Research. In H. T. Davies, M. N. Sandra, & P. Smith (Eds). What works? Evidence-based Policy and Practice in Public Services (s. 291- 316), Bristol, UK: Policy Press.
Demircioğlu, İ. H. (2007). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar: Tarih Bölümü Özel Öğretim Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
Dierking, L. D., Falk, J. H., Rennie, L. J., Anderson, D. & Ellenbogen, K. (2003). Policy Statement of the Informal Science Education Ad Hoc Committee. Journal of Research in Science Teaching, 40(2), 108-111.
Doğru, M, Gençosman, T, Ataalkın, A. N. & Şeker, F. (2012). Fen Bilimleri Eğitiminde Çalışılan Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerinin Analizi, Journal of Turkish Scıence Education, 9(1), 49-64.
Domizi, D. P. (2008). Student perceptions about their informal learning experiences in a firstyear residential learning community. Journal of the First- Year Experience & Students in Transition, 20(1), 97-110.
Egüz, Ş. (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersinde Müze ile Eğitimin Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi: Samsun Ili Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Erdoğan, M. & Özsoy, A. M. (2007). Graduate Students’ Perspectives on The Human and Environment Relationship. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 4 (2), 21-30.
Erdoğmuş, F. U. (2009). Research Trends in CEIT MS and Ph.D. Theses in Turkey: A Content Analysis. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Ertaş, H., Şen, A.İ. & Parmaksızoğlu, A. (2011). The Effects of Out-Of-School Scientific Activities on 9th-Grade Students’ Relating the Unit of Energy to Daily Life. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 5(2), 178-198.
Erten, Z. & Taşçı, G. (2016). Fen Bilgisi Dersine Yönelik Okul Dışı Öğrenme Ortamları Etkinliklerinin Geliştirilmesi ve Öğrencilerin Bilimsel Süreç Becerilerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 638-657.
Falk, J. H. & Adelman, L. M. (2003). Investigating the Impact of Prior Knowledge and Interest on Aquarium Visitor Learning. Journal of Research in Science Teaching, 40(2), 163-176.
Fraenkel, J. R. & Wallen, N. (2000). How to Design and Evaluate Research in Education (4th ed.). NY: McGraw-Hill.
French, N. (2002). Informal Science Education at Science City. Unpublished doctoral dissertation, University of Tulsa, USA.
Gafoor, K.A. & Narayan, S. (2012). Out-Of-School Experience Categories Influencing Interest in Science of Upper Primary Students By Gender and Locale: Exploration On An Indian Sample, Science Education International, 23(3), 191-204.
Garner, N. & Eilks, I. (2015). The Expectations of Teachers and Students Who Visit A Non- Formal Student Chemistry Laboratory. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 11(5), 1197-1210.
Griffin, J. (2004). Research on Students and Museums: Looking More Closely at the Students in School Groups. Science Education, 88(1), 59-70.
Griffin, J. & Symington, D. (1997). Moving from Task-Oriented to Learning-Oriented Strategies on School Excursions to Museums. Science Education, (81), 763-779. Gutwill, J. P. &
Allen, S. (2012). Deepening Students' Scientific Inquiry Skills during a Science Museum Field Trip. Journal of the Learning Sciences, 21(1), 130 -181.
Güler, A. (2011). Impact of A Planned Museum Tour on The Primary School Students’ Attitudes. Elementary Education Online, 10(1), 169-179.
Güler, T. (2009). Ekoloji Temelli Bir Çevre Eğitiminin Öğretmenlerin Çevre Eğitimine Karşı Görüşleri. Eğitim ve Bilim, 34 (151), 30-43.
Hakverdi-Can, M. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Bilim Merkezindeki Deney Setleri Hakkındaki Görüşleri ve Öğrenme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 219-229.
Henriksen, E. K. & Jorde, D. (2001). High School Students’ Understanding of Radiation and the Environment: Can Museums Play a Role?. Science Education, 85(2), 189-206.
Jarvis, T. & Pell, A. (2002). The Effect of the Challenger Experience on Elementary Children’s Attitudes to Science. Journal of Research in Science Teaching, 39, 979-1000.
Johnson, R. & Onwuegbuzie, A. (2004). Mixed Methods Research: A Research Paradigm Whose Time Has Come. Educational Researcher, 33(7), 14-26.
Keleş, Ö, Uzun, N. & Uzun, F. V. (2010). Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci, Çevresel Tutum, Düşünce ve Davranışlarının Doğa Eğitimi Projesine Bağlı Değişimi ve Kalıcılığın Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (32), 384-401.
Kisiel, J. (2003). Teachers, museums and worksheets: A Closer Look at a Learning Experience. Journal of Science Teacher Education, 14(1), 3-21.
Kisiel, J. (2005). Understanding Elementary Teacher Motivations for Science Field Trips. Science Education, (89), 936–955.
Kola-Olusanya, A. (2005). Free-Choice Environmental Education: Understanding Where Children Learn Outside of School. Environmental Education Research, 11(3), 297-307.
Köksal, A. E., Erdoğan, M., Aydemir, M., & Armağan, F. Ö. (2010). A Pilot Nature Education in National Parks Program: The Case of Küre and Ilgaz Mountain National Parks. In. G. Cakmakci & M. F. Tasar (Eds.), Contemporary Science Education Research: International Perspective. Ankara: Pegem Akademi.
Kuruoğlu Maccario, N. (2002). Müzelerin Egitim Ortamı Olarak Kullanımı. Uludağ Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, (15)1, 275-285.
Martin, W. W., Falk, J. H. & Balling, J. D. (1981). Environmental Effects on Learning: the Outdoor Field Trip. Science Education, 65, 301–309.
Mc Comas, W.F. (2006). Science Teaching Beyond the Classroom, The Science Teacher, 73(1), 26-30.
MEB-I (2017). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ortaokul Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
MEB-II (2017). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
Metin, D. (2009). Yaz Bilim Kampında Uygulanan Yönlendirilmiş Araştırma ve Bilimin Doğası Etkinliklerinin İlköğretim 6. ve 7. Sınıftaki Çocukların Bilimin Doğası Hakkındaki Düşüncelerine Etkisi. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Palandökenler, İ. (2008). İlköğretim Sosyal Bilgiler Çalışma Kitaplarında Yer Alan Etkinliklerin Yaratıcı Düşünme Becerisi Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi Çukurova Üniversitesi, Adana.
Ramey-Gassert, L. (1997). Learning Science beyond the Classroom. The Elementary School Journal, 97(4), 433-450.
Rennie, L. J. & McClafferty, T. P. (1995). Using Visits to Interactive Science and Technology Centers, Museums, Aquaria, and Zoos to Promote Learning Science. Journal of Science Teacher Education, 6(4), 175-185.
Rennie, L. J. & Williams, G. F. (2000). Science centers and the image of science. Annual meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, USA.
Rennie, L. J. & Williams, G. F. (2002). Science Centers and Scientific Literacy: Promoting a Relationship with Science. Science Education, (86), 706–726.
Rix, C. & McSorley, J. (1999). An Investigation into the Role that School-Based Interactive Science Centers May Play in The Education of Primary-Aged Children. International Journal of Science Education, 21(6), 577–593.
Shanely, S. D. (2006). Towards an Understanding of an Outdoor Education Program: Listening to Participants’ Stories. Unpublished doctoral dissertation, University of Florida, USA.
Sontay, G., Tutar, M. & Karamustafaoğlu, O. (2016). Okul Dışı Öğrenme Ortamları ile Fen Öğretimi Hakkında Öğrenci Görüşleri: Planetaryum Gezisi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 1 (1), 1-24.
Sözer, Y. (2015). Sınıf İçi Öğrenmeleri Destekleyen Okul Dışı Aktif Öğrenmeler: Bir Meta-Sentez Çalışması. Yayınlanmış doktora tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
Şahin, F. & Sağlamer Yazgan, B. (2013). Araştırmaya Dayalı Sınıf Dışı Laboratuvar Etkinliklerinin Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi. Sakarya University Journal of Education, 3(3), 107-122.
Şimşek, C.L. (2011). Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamları. Ankara: Pegem Akademi.
Şişginoğlu, K. (Ed.). (2011). Müze Kültürü ve Eğitimi. Ankara: Duman Ofset.
Taşdemir, A., Kartal, T. & Özdemir, M. (2014). Using Science Centers and Museums for Teacher Training. Asia-Pacific Education Research, 23(1), 61-72.
Tekkumru Kısa, M. (2008). Development and Implementation of a “Science Center Learning Kit” Designed to Improve Student Outcomes from an Informal Science Setting. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Tobin, K. G. (1990). Research on Science Laboratory Activities; In Pursuit of Better Questions and Answers to Improve Learning. School Science and Mathematics, 90(5), 403-418.
Topaloğlu Yavuz, M. (2016). Sosyobilimsel Konulara Dayalı Okul Dışı Öğrenme Ortamlarının Öğrencilerin Kavramsal Anlamalarına ve Karar Verme Becerilerine Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
Topallı, K. Ö. (2001). İlk ve Orta Dereceli Okullarda Güzel Sanatlar Eğitimi Kapsamında Müze Eğitiminin Rolü ve Önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Turna, Ö. & Bolat, M. (2015). Eğitimde Disiplinlerarası Yaklaşımın Kullanıldığı Tezlerin Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 35-55.
Türkmen, H. (2010). İnformal (Sınıf-Dışı) Fen Bilgisi Eğitimine Tarihsel Bakış ve Eğitimimize Entegrasyonu. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(39), 46-59.
Türkmen, H. (2015). Yetişkinlerinin İnformal Öğrenme Ortamlarına Ziyaret Gündemleri: Sasalı Doğal Yaşam Parkı Örneği. The Journal of European Education 5(1), 15-22.
Yavuz, M. & Balkan Kıyıcı, F. (2012). İnformal Öğrenme Ortamlarının İlköğretim Öğrencilerinin Fene Karşı Kaygı Düzeylerinin Değişmesine ve Akademik Başarılarına Etkisi: Hayvanat Bahçesi Örneği, X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, F. (2014). 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğrenci Çalışma Kitabı Hakkında Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
Wishart, J.& Triggs, P. (2010). Museumscouts: Exploring How Schools, Museums And Interactive Technologies Can Work Together to Support Learning. Computers & Education, (54), 669-678.
Wulf, R., Mayhew, L.M. & Finkelstien, N.D. (2009). Impact of Science Education on Childrens’ Attitudes about Science. AIP Conference Proceedings, 1179(1), 93-96.