TÜRKİYE'DE YÜKSELEN SİYASAL İSLAM'IN POSTMODERN NEDENLERİ

Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren kurumsallaşan İslam, devleti bir teokratik yönetim anlayışına çekmemiştir; fakat devlet yönetiminde ve hukukta çok etkili olmuştur. Daha önceleri de görülen İslamcı yaklaşım, resmi bir devlet ideolojisi olarak ilk kez II. Abdülhamit tarafından benimsenmiştir. Osmanlı Devleti’nin devamı olan ve modern unsurlar üzerine inşa edilen yeni Türkiye Cumhuriyeti tarihinde de kendisini çeşitli hadiselerle gösteren siyasal İslam, tarihi süreçte içerisinde bulunduğu dönemin durum ve koşullarından hem etkilenmiş, hem de bu koşulları etkilemiştir. 24 Ocak Kararları’yla Türkiye’de etkinlik alanını genişleten postmodernizm, ülkedeki siyasal İslam hareketine tesir etmiştir, 1980 Darbesi ve 1982 Anayasası ile ülke siyasetinde meydana gelen olaylarla toplum, çalkantılı bir sürece girmiştir. Bu süreç sonunda postmodernizmle keskin ayrılıkları bulunan siyasal İslam, postmodern dönemin ruhuna uyumlu söylemlerle yükselişe geçmiştir. Makalede önemli dönüm noktalarıyla, 1980 sonrası Türkiye siyasetinde meydana gelen değişimler ve bu değişimlere neden olan özellikler ele alınmıştır. Siyasal İslam’ın ülkemizde yükselişini sağlayan nedenlerin postmodern unsurlar bağlamında ortaya koyulması amaçlanmış ve bu sebepler sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Postmodernizm, siyasal islam, ulus-devlet, ordu, AKP

POSTMODERN REASONS OF POLITICAL ISLAM RISING ON TURKEY

Islam, institutionalized since the foundation of the Ottoman Empire, did not drag the state into a theocratic way of ruling; however, it was very effective on government and law. The Islamist approach, which had been current beforehand, was adopted as an official regime first by Abdülhamit II. The political Islam, showing itself with various incidents in new Turkish Republic that was the sequel of the Ottoman Empire and constructed on modern components, has not only been influenced by the situation and conditions of the era in which it is current but also influenced those situation and conditions. Postmodernism, which has expanded the area of it influences with the Ordinances January 24th, has affected the political Islam movement in the Turkey, with 1980 Intervention and 1982 Constitution, he society has entered an a process full of turmoil with the events occured in politics of the country. At the end of this process, political Islam has huge contrast with postmodernism, rising with the discourses that compatible with soul of postmodernism era. In this article, the changes happened after 1980 in Turkish politics and the features of those changes are dealt with. It is aimed to discuss the reasons causing the rising of political Islam in our country with the perspective of postmodern factors and those reasons are sorted.

Keywords:

Postmodernism, political Islam, nation-state, military, AKP,

PDF

___

Ahmed, A. S. (1995). Postmodernizm ve İslam, (Çev) O. Ç. Deniztekin, İstanbul: Cep Kitapları Yayınları.
Armağan, M. (1995). Gelenek ve Modernlik Arasında, İstanbul: İnsan Yayınları.
Aslan, S. ve Yılmaz, A. (2001). Modernizme Bir Başkaldırı Projesi Olarak Postmodernizm, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 2.
Bakırezer, G. & Demirer, Y. (2010). Ak Partinin Sosyal Siyaseti, AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu, içinde, (Der.) İlhan Uzgel, Bülent Duru, Ankara: Phoenix Yayınevi.
Bayhan, H. (2006). Ulus Devlet, Modernizm ve Postmodernizm, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Boratav, K. (2004). Türkiye İktisat Tarihi (1908-2002), Ankara: Gerçek Yayınevi.
Boron, A. (1985). Hobbes ile Friedman Arasında Latin Amerika’da Ekonomik Liberalizm ve Burjuva Despotizmi, Dünün ve Bugünün Defterleri Dünya Sorunları 2: Latin Amerika’da Militarizm Devlet ve Demokrasi Dosyası, (Çev) G. Türk, İstanbul: Alan Yayınları.
Bulaç, A. (1990). Din ve Modernizm, İstanbul: Endülüs Yayınları.
Bulaç, A. (1995). Modern Ulus Devlet, İstanbul: İz Yayınları.
Bulaç, A., (2005). Medine Vesikası ve Yeni Bir Toplum Projesi, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık, (Ed) Yasin Aktay, İstanbul: İletişim Yayınları.
Cevizci, A. (2002). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
Çakır, R. (2011). Milli Görüş Hareketi, (544-550), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt 6 / İslamcılık, (Ed) Yasin Aktay, İstanbul: İletişim Yayınları.
Çalmuk, F. (2011). Necmettin Erbakan (550-576), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt 6 / İslamcılık, (Ed) Yasin Aktay, İstanbul: İletişim Yayınevi.
Dilipak, A. (1991). Savaş, Barış, İktidar, İstanbul: İşaret Yayıncılık.
Duman, D. (1999). Demokrasi Sürecinde Türkiye’de İslamcılık, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
Gülalp, H, (1993). Kapitalizm, Sınıflar ve Devlet, (Çev.) Osman Akınhay, İstanbul: Belge Yayınları.
Gülalp, H. (2003a). Modernizm, Postmodernizm ve İslamcılık, Kimlikler Siyaseti: Türkiye’de Siyasal İslamın Temelleri içinde. pp. 116-143, İstanbul: Metis Yayınları.
Gülalp, H. (2003b). İslamcı Toplumsal Kuramlarda Postmodernizm, Kimlikler Siyaseti: Türkiye’de Siyasal İslam’ın Temelleri içinde, Pp. 144-157, İstanbul: Metis Yayınları.
Gülenç, K. (2011). Küreselleşme, Postmodernizm ve Siyasal İslam, Pp. 11 Kaygı Dergisi.
Habermas, J. (2000). Avrupa Ulus Devleti ve Küreselleşme Tazyikleri, (Çev) Alev Özkazanç, Mürekkep, Sayı 14.
İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), (Çev.) Ruşen Sezer, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kara, İ. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İslamcılık Tartışmaları, (Ed) Belge M., Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi içinde, Pp.1408, İstanbul: İletişim Yayınları.
Kara, İ. (1986). Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi, İstanbul: Risale Yayınları.
Özbey, K. (2011), Geleneksellikten Neo-Liberal Muhafakarlığa Türkiye’de İslamcılığın Dönüşümü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özbudun, E. & Hale, W. (2010). Türkiye’de İslamcılık, Demokrasi ve Liberalizm, AKP Olayı, İstanbul: Doğan Kitap.
Özel, İ. (1992). Üç Mesele: Teknik, Medeniyet ve Yabancılaşma, İstanbul: Çıdam.
Özkazanç, A. (1998). Türkiye’de Siyasi İktidar ve Meşruiyet Sorunu: 1980’li Yıllarda Yeni Sağ, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Roy, O. (2010). İslam’a Karşı Laiklik, İstanbul: Agora Kitaplığı.
Mardin, Ş. (1985). İslamcılık, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (2011). Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları.
Sarıkaya, Ş. (2015). Türkiye’de Siyasal İslam’ın Yükselişine Farklı Yaklaşımların Tarihsel ve Kültürel Bir Perspektifle Değerlendirilmesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tanör, B. (1994). İki Anayasa 1961-1982, İstanbul: Beta Yayınları.
Tarhan, A. B. (2012). Türkiye’de Postmodernizm ve Siyasal Değişim, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi Cilt 4, No 2, 2012 Issn: 1309-8012 (Online).
Ünüvar, K. (2001). İttihatçılıktan Kemalizme İhya’dan İnşa’ya, İstanbul: İletişim Yayınları.
White, J. B. (2007). Türkiye’de İslamcı Kitle Seferberliği: Yerli Siyaset Üzerine Bir Araştırma, İstanbul: Oğlak Bilimsel Yayınları.
T24, (2016). http://t24.com.tr/haber/kenan-evrenin-turkiyeyi-karanliga-tasiyan-darbeaciklamasi,296157 (Erişim Tarihi 12.03.2016)
Tbmm, (2016). AKP 2002 Seçim Beyannamesi, https://www.tbmm.gov.tr/eyayin/gazeteler/web/kutuphanede%20bulunan%20dıjıtal%20kayna klar/kıtaplar/sıyası%20partı%20yayınları/200304063%20ak%20partı%20secım%20beyanna mesı%202002/200304063%20ak%20partı%20secım%20beyannamesı%202002%200000_00 00.pdf (Erişim Tarihi: 19.05.2016)