HASAN TAHSİN OKUTAN’IN GİRESUN ŞEBİNKARAHİSAR TAMZARA DÜĞÜN ÂDETLERİ HALK OYUNLARI VE TÜRKÜLERİ

Giresun’da bilinen en eski halkbilimi derlemesi Tirebolu’da yayla ot göçü âdeti üzerine bir çalışmadır. Bu araştırma 1915 yılında Türk Yurdu Dergisi’nde çıkmıştır. Yayın, Tirebolulu Şehit Binbaşı Hüseyin Avni Beye aittir. Bu yayından sonra Cumhuriyetin onuncu yılından itibaren Halkevleri teşkilatı üzerinden yerli ve milli kültürü derleme, tanıtma, işleme ve yayma faaliyetleri çerçevesinde Giresun’da görevli eğitimcilerle folklor çalışmaları başlamış ve ardından kırklı yıllarda ilk folklor makaleleri ve yayınları çıkmıştır. Giresun Aksu Halkevi Mecmuası’nda folklorun ilk teorik-kuramsal makalelerini Tirebolulu Osman Turgut Pamirli yazmıştır. Tirebolu’dan derlediği sözlü geleneğe ait çeşitli folklor malzemelerini 1943 yılında müstakil bir eser olarak yayımlamıştır. O yıllarda Giresun Şebinkarahisar ilçesi Tamzara İlkokulu Başöğretmeni Tamzaralı Hasan Tahsin Okutan, özgün folklor malzemesinden oluşan bir Şebinkarahisar monografisi hazırlamıştır. 1949 tarihli eserde 20 âdet düğün oyunu türküsü, 5 oturak havası türküsü ile 2 iş ve meslek türküsü sözlü olarak derlenmiştir. Bu makale Şebinkarahisar’a ait köy düğünü danslarının ve oturak türkülerinin derlenmesini, icra bağlamını, biçimini, dansların niteliklerini Giresun’daki eski halkbilimi çalışmaları bağlamında incelemiştir. Şebinkarahisar’ın köylü dansları ve buna eşlik eden türkülerle beraber sözlü gelenekleri hem o yıllarda hem daha sonra yapılmış diğer derlemelerle karşılaştırılarak inceleme tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Şebinkarahisar halkbilimi, düğün gelenekleri, halk oyunları, düğün türküleri

HASAN TAHSİN OKUTAN'S COLLECTION OF GİRESUN ŞEBİNKARAHİSAR FOLK DANCES AND FOLK SONGS FROM THE TAMZARA WEDDING CUSTOMS

The first folklore compilation in Giresun is a short study on plateau migration in Tirebolu. This research was published in the magazine Türk Yurdu in 1915. The magazine owner, Major Hüseyin Avni Bey from Tirebolu, was martyred in Haymana in the National Struggle. After the first decade of the Republic, folklore studies were started in Giresun to initiate compiling, promoting, processing and spreading local and national culture through the Public Houses. Then the first folklore publications appeared in the nineteen forties. Osman Turgut Pamirli wrote the first theoretical folklore articles for Aksu Public House Magazine. In 1943, as a separate volume, he published various folklore materials belonging to the oral tradition that he compiled from Tirebolu. In these years, Hasan Tahsin Okutan, Şebinkarahisar Tamzara Primary School principal, published a Şebinkarahisar monograph consisting of original folklore material. The work, published in in 1949, exhibited the compiled accounts from 20 wedding ceremonies, 5 gatherings (“oturak”) and 2 business and vocational folkloric songs. This article reviews the first folklore studies in Giresun and the compilation experience. The study examines the context of the folkloric dances and “oturak” and vocational-business folkloric songs of Şebinkarahisar, and their style and qualities. The study concludes with a comparison of the old oral traditions of Şebinkarahisar with the compilations today.

Keywords:

Folklore of Şebinkarahisar, Wedding Traditions, Weddings Folk Songs and folkloric Dances,

PDF

___

AKPINAR, Ömer, Giresun Türküleri ve Oyun Havaları, (Haz.) H. Akpınar, Kitabevi Yayını, İstanbul 2010.
Aksu Mecmuası, Tıpkıbasım, (Haz.) Giresun Halkevi, Hermes Ofset, Ankara 2010.
ALANGU, Tahir, Türkiye Folkloru El Kitabı, (Haz.) İ. Görkem, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2020.
AND, Metin, Dionisos ve Anadolu Köylüsü, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2019.
AND, Metin, Oyun ve Bügü, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 1974.
BATES, Daniel G., (Çev.) Editörü: Suavi Aydın, 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji: İnsanın Doğadaki Yeri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2018.
BAUSINGER, Hermann, Formen der" Volkspoesie", E. Schmidt Verlag, Berlin 1980.
BORATAV, P. Naili, 100 Soruda Türk Folkloru, Bilgesu Yayınları, Ankara 2013.
BORATAV, P. Naili, Halk Edebiyatı Dersleri, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul 2000.
COŞKUN ELÇİ, Armağan, “Türk Halk Müziği Araştırmaları Tarihi”, Millî Folklor, Y: 20, S: 78, 2008, ss. 37-54.
COŞKUN ELÇİ, Armağan, Muzaffer Sarısözen Hayatı Eserleri ve Çalışmaları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1997.
ÇOBANOĞLU, Özkul, Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 2002.
ELİADE, Mircae, Ebedi Dönüş Miti, Dergâh Yayınları, İstanbul 2017.
ELMAS, M., Giresun Dergisi (1986-2005) Giresun Mahalli Basınında Sözlü ve Yazılı Kültürü İlişkisi”, GRÜ SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
GAZİMİHAL, M. Ragıp, Şarkî Anadolu Türkü ve Oyunları, Evkaf Matbaası, İstanbul 1929.
GAZİMİHAL, M. Ragıp, Türk Halk Oyunları Kataloğu, C: I/III, (Haz.) N. Tan-A. Çakır, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara [1961]1991/1999.
GAZİMİHAL, M. Ragıp, Anadolu Türküleri ve Musıkî İstikbalimiz, (Haz.) M. Özarslan, Doğu Kütüphanesi, İstanbul 2006.
GİRESUN, Cumhuriyetin Ellinci Yılında Giresun 1973 İl Yıllığı, Yayın yeri ve basımevi belirtilmemiş, 1973.
GÜLEÇ, İsmail, “Osman Turgut Pamirli’nin Folklor İsimli Eseri”,Giresun Kültür Sempozyumu 30-31 Mayıs 1998 Bildiriler, Giresun Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 1998, ss. 247-249.
HACIFETTAHOĞLU, İsmail, Sakarya Şehidi Binbaşı Hüseyin Avni Bey Tirebolu Alparslan Hayatı-Eserleri / Trabzon İli Laz mı Türk mü, Atlas Yayınları, Ankara 1999.
HUİZİNGA, Johan, Homo Ludens Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2006.
İzler Mecmuası, Yeni Türkçe harflerle tıpkıbasım (Haz.) M. Çulfaz, Monogram Reklam Basımı, İstanbul 2020.
KARADENİZ, Ali, “Şebinkarahisar Foklörü Üzerine”, Şebinkarahisar I. Tarih ve kültür Sempozyumu 30 Haziran- 1 Temmuz 2000, Şebinkarahisar Belediyesi Yayını, İstanbul 2000, ss.385-396. [Bildiri metinlerine erişim için bağlantıya bakınız: http://www.sebinkarahisar.bel.tr/default.aspx?pid=31479 Tarih: 17.04.2020].
KORKMAZ, M. Akif, “Doğu Karadeniz’in İşgale Bağlı Göç Tarihinde Sefer ve Seferberlik Türküleri”,Harşit Vadisi (Tarih-Coğrafya-Kültür) Harşit Savunmasının 100. Yılı Armağanı, Dokap Bölge İdaresi Başkanlığı Yayını, Giresun 2017, ss. 345-355.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Bugünkü Edebiyat, Akçağ Yayınları, Ankara 2007 [1924].
KÖPRÜLÜ, M. Fuad,“Yeni Bir İlim: Halkiyat “Folk-Lore”,Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, (Haz.) M. Öcal Oğuz vd., Grafiker Yayınları, Ankara 2013[1914].
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Türk Edebiyatı Ders Notları, Alfa Yayınları, İstanbul 2015.
MALİNOWSKİ, Branislav, "The Problem of Meaning in Primitive Languages"The Meaning of Meaning: A Study of the Influence of Language Upon Thought and of the Science of Symbolism, (Ed.) C. K. Ogden and I. A. Richards, A Harvest Book-Harcourt Inc, New York 1923.
OKUTAN, H. Tahsin, Şebinkarahisar ve Civarı Coğrafya Tarih Kültür ve Folklor, Yeşilgireson Matbaası, Giresun 1949.
ÖDEMİŞ, Sonay, Türkiye’de Geleneksel Danslar Alanında Yapılan Sistematik Çalışmalar, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2018.
ÖZBEK, Mehmet, Folklor ve Türkülerimiz, Ötüken Yayınevi, İstanbul 1994. PAMİRLİ, O. Turgut, “[Folklorun] Kadroları”,Aksu Dergisi, C: II, S: 21-5, Işık Matbaası, Giresun 1940, ss. 9-11.
PAMİRLİ, O. Turgut, “Folklor II”,Aksu Dergisi, C: II,S: 20-4, Işık Matbaası, Giresun 1940, ss. 6-8.
PAMİRLİ, O. Turgut, “Folklor”, Aksu Dergis, C: II, S: 19-3, Işık Matbaası, Giresun 1940, ss. 9-11. [Tıpkıbasımı: Aksu Aylık Kültür ve Mefkûre Mecmuası, C: I-II, S: 1-21, Eylül 1933-Haziran 1940, (2010), Tıpkıbasım Giresun Halkevi, Ankara, Hermes Ofset].
PAMİRLİ, O. Turgut, Folklor Tirebolu Manileri, Giresun Bilmeceleri, Ata Sözleri Ninniler, Yeşilgireson Matbaası, Giresun 1943.
TURHAN S.-ALTINKAYANAK E., Giresun Türküleri ve Oyun Havaları Giresun Üstünde Vapur Bağırıyor, Giresun Valiliği Yayınları, Ankara 2009.
YAKICI, Ali, Halk Şiirinde Türkü, Akçağ Yayınevi, Ankara 2007.
YILDIRIM, Dursun, “Türkiye’de Folklor Araştırmalarının Gelişme Evreleri”Türk Bitiği, Akçağ Yayınları, Ankara 1998.
YÖNETKEN, H. B., Derleme Notları-II, Orkestra Yayınları İstanbul 1991.
YÖNETKEN, H. B., Derleme Notları-I, Orkestra Yayınları, İstanbul 1966.
KK 1: OKUTAN, Sebahattin, Tamzara 1926, Hasan Tahsin Okutan’ın oğlu, emekli hukukçu ve bürokrat, Şebinkarahisar Vakfı kurucu üyesi, Ankara’da yaşıyor, 25 Nisan 2020 tarihli babasıyla ilgili telefon görüşmesi.
KK2: ÇALIK, Ünsal, Şebinkarahisar 1942, yazar, Şebinkarahisar’da yaşıyor, emekli eğitimci, 25 Nisan 2020 tarihli Hasan Tahsin Okutan’ın biyografisiyle ilgili telefonla yapılan görüşme.
KK 3: KURT, Yusuf, Tonya 1972, Giresun Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Halkoyunları Öğretim Görevlisi ile Şebinkarahisar halk oyunları üzerine yapılan 04 Mayıs 2020 tarihli telefon görüşmesi.