Türk halk edebiyatının anonim ürünleri Türk kültürünün ve Türk halkının hayata dair meseleler karşısında takındığı ortak tavrı tespit etmek açısından kıymetli bir kaynaktır. Bu bilgi kaynağının derlenmesi kadar farklı teorilerle ince-lenmesi de önem taşımaktadır. Gerçekleştirilen her bir inceleme halk edebiyatı ürünlerinde saklı bulunan hususiyetle-rin ortaya çıkarılması için önemli bir adımdır. Bu çalışma ile Türk tarihi ve kültürü için önemli birer vesika olan Oğuz Kağan Destanı ve Dede Korkut Hikayeleri İbn Haldun’un umrân teorisi ekseninde ele alınacaktır. Umran teorisi, bir insan topluluğun nasıl millete dönüştüğü ve devlet yapısı içerisinde egemenlik unsurlarının nasıl gelişip zayıfladığına dair görüşler içermektedir. Söz konusu çalışmada metinler, bir toplumun devletleşme ve medenileşme sürecinde İbn Haldun’a göre geçtiği merhaleler açısından ele alınmış ve metinlerden örneklerle açıklamalar yapılmıştır. Çalışma sonucunda İbn Haldun’a ait kuramların, Türk kütür ve devlet yapısı için de geçerli olduğu, destan devrinden halk hikâyesi devrine geçen toplumun medenî şartlarının da bu teori ekseninde gözlemlenebilecek değişimlerle metinlere yansıdığı görülmüştür.

Anonymous products of Turkish folk literature are a valuable resource in terms of determining the common attitude of Turkish culture and Turkish people towards life-related issues. It is also important to examine this information source with different theories as well as compiling it. Each examination carried out is an important step to reveal the hidden features in folk literature products. In this study, Oguz Kagan Epic and Dede Korkut Stories, which are impor-tant documents for Turkish history and culture, will be discussed in the axis of Ibn Khaldun's theory of umran. The theory of Umran includes views on how a human community turns into a nation and how the elements of sovereignty develop and weaken within the state structure. In the aforementioned study, the texts were discussed in terms of the stages a society went through in the process of statehood and civilization according to Ibn Khaldun, and explanations were made with examples from the texts. As a result of the study, it has been seen that the theories of Ibn Khaldun are also valid for Turkish culture and state structure, and the marital conditions of the society that passed from the epic era to the folk tale era are reflected in the texts with the changes that can be observed in the axis of this theory.