TRABZON’DA KADINI GİYDİREN TERZİLER; TERZİ KIZLAR ÖRNEĞİ

Dünyanın en eski mesleklerinden biri olan terzilik, Osmanlı İmparatorluğu’nda çoğunlukla gayrimüslimlerin elindeki mesleklerden biri olmuştur. Paris Terzi Akademisi üyesi Behire Hakkı Hanım 1913 yılında İstanbul’da “Türk Kadınları Biçki Yurdu Derneği” kurmuş, amacı en temel ihtiyaç olan giyim eşyalarının dikişi için ödenen çok büyük ücretlerin gayrimüslimlere ve yabancılara gitmesini engellemek olan bu dernekte birçok kadın dikiş öğrenerek hayatını kazanmış, sefaletten kurtulmuştur. Daha sonraki yıllarda Anadolu’nun pek çok şehrinde yaygınlaşan Biçki- Dikiş yurtları, bir meslek öğretilen yer olmanın yanında kadının modernleşmesinde öncü bir rol oynamıştır. Trabzon’da ilki 1925 yılında açılıp, 1930’lu yıllarda yaygınlaşan bu biçki- dikiş kurslarına devam eden genç kızlar ve kadınlar öğrendikleri terzilik mesleğini evlerinde yaparak, aile bireylerinin giyim ihtiyaçlarını karşılamış, aile bütçesine katkı sağlamışlar, meslek sahibi olan bu kadınlar aile içinde önemli bir yer edinmişlerdir. Örgün eğitimden geçmemekle birlikte biçki –dikiş konusunda eğitim alan yetenekli bu kadınların üretime, toplumsal eğitime ve ekonomiye katkı sağlamaları mümkün olmuştur. Bu çalışmada 1800’lü yıllarda Van’dan göç ederek Trabzon’a yerleşmiş Sürel ailesinin yaşam öyküsü ve ailenin 1930’lu yıllardan itibaren dünyaya gelen “Terzi Kızlar” olarak tanınan çocuklarının terzilik yaşamı ve Trabzonlu kadınlara diktikleri kıyafetlere yer verilmiştir. Aile arşivinde yer alan fotoğraflar ile diktikleri giysilerden ulaşılabilenler görüntülenerek hazırlanan bu makale ile Türk tekstil tarihine, giyim tarihine, Trabzon giyim kültürüne ve tarihine katkı verilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmayı gerçekleştirmek için literatür taraması yapılarak çalışmanın bilimsel bir tabana oturtulması sağlanmış, araştırmada alan araştırması, kaynak kişi görüşmesi ve yerinde gözlem teknikleri kullanılmış, araştırma fotoğraflar ile belgelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sürel ailesi, terzi, Trabzon’da terzilik, terzi kızlar, diktikleri giysiler

THE TAILORS WHO DRESSED WOMEN IN TRABZON; ON THE EXAMPLE OF TAILOR GIRLS

Tailoring, one of the world's oldest professions, had been occupied mostly by Non-Muslims during the Ottoman Empire. Behire Hakkı Hanım, a member of the Paris Tailoring Academy, founded Türk Kadınları Biçki Yurdu Derneği (the Turkish Women's Tailoring School Association), in Istanbul in 1913. Many women made their living by learning how to seam in the Association, whose aim is to prevent the enormous fees paid for the sewing of clothing, which is the most basic need, from going to non-Muslims and foreigners. In the following years, the tailoring schools, besides being a place where a profession is taught, played a leading role in the modernization of women. Tailoring schools opened in 1925 in Trabzon for the first time and had become widespread circa 1930. The girls and women who took courses in tailoring schools met their family members' clothing needs and contributed to the family budget. These women who had a profession gained an essential place in the family by doing the tailoring profession they learned at home. Even though they did not join the formal learning, these women had a chance to contribute to production, education, and the economy. In this research, the story and the clothes they sewed of the Sürel family, which migrated from Van to Trabzon circa 1800, are investigated in the context of the family's daughters born in the 1930s, which are known as Terzi Kızlar (the Tailor Girls). With this paper, which was prepared by displaying the photographs in the family archive and the clothes they sewed, was tried to contribute to the history of Turkish textile, clothing, Trabzon, and clothing culture. In order to carry out this study, it was ensured that the study was placed on a scientific basis by doing a literature review, field research, in-depth interview, and on-site observation techniques were used, and the research was documented with photographs.

Keywords:

Sürel family, tailor, tailoring in Trabzon the Tailor Girls., Sürel family, tailor, tailoring in Trabzon, the Tailor Girls.,

PDF

___

Kenan SAATÇİOĞLU, Bir Terzinin Kitabı: Biçki Nazariyât ve Kavâidi", Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, Yaz 2019, Sayı 22, s.103
Yahya AKYÜZ, “Türkiye’de Öğretmen Yetiştirmenin 160. Yılında Darülmuallim’in İlk Yıllarına Toplu ve Yeni Bir Bakış”, s.52
Selçuk Akşin SOMEL, “Osmanlı Modernleşme Döneminde Kız Eğitimi”, Kebikeç, Sayı 10, (2000), s.223-238
Şefika KURNAZ, “Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839- 1923), Ankara, 1991, Aile Araştırma Kurumu, s. 97-101
Veysel USTA, Kadınların Toplumsal Yaşama Katılmalarında Öncü Bir Kurum: Trabzon Biçki Dikiş Yurtları, Uluslararası Geleneksel Sanatlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Nisan 2017, Trabzon, s. 591, 592, 593
Behire HAKKI, Biçki Nazariyatı ve Kavaidinin Tedrisat-ı Aliye Kısmı, İstanbul, 1332- 1329, Matbaa-i Hayriye ve Şürekâsı, s. 3
Behire HAKKI, Türk Kadınları Biçki Yurdu’nun Teşkilat-ı Esasiye ve Talimatname-i Dâhilîsi, İstanbul, 1341
Behire HAKKI, Biçki Yurdu Teşkilat-ı Esasiye ve Talimatname-i Dâhilîsidir, İstanbul, 1341, s.3
Şefika KURNAZ, Türk Yurdu ve Kadın (1911-1918), Türk Yurdu, Şubat 2011, Cilt 31 (62), Sayı282, s. 58-64
Perihan LOKMANOĞLU, Hazır Giyim ve Konfeksiyon Makineleri, 2. Baskı, Ankara, 1990, s.1
Fatma BAYRAKTAR, Dış Giyim Temel Bilgi ve İşlemler, Ankara, 1976, s.16
Yavuz Selim KARAKIŞLA, “Osmanlı Hanımları ve Kadın Terzileri (1869‐1923)”, Tarih ve Toplum, Nisan 2003, Cilt 39, Sayı 232, s. 11
Moda Geçmişten Günümüze Giyim Kuşam ve Stil Rehberi, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2013, s.12
Dr. Hatice Banu GÜRCÜM, Tekstil Malzeme Bilgisi, 2010, Birinci Baskı, s.132- 138
Mine DEMİR, “Osmanlı Kadınları Arasında Modanın Yaygınlaşmasında Bir Araç Olarak Biçki‐Dikiş”, Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Aralık 2016, s.75
Lale GÖRÜNÜR, Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminden Kadın Giysileri, İstanbul 2011, 2. Baskı, s. 15, 30
Haydar GEDİKOĞLU, Trabzon Folkloru, Seçil Ofset, 2016, s.366.
Yüksel AKSU, Tarihi Süreçte Trabzon Kadınının Giyinişi Albümü, 1. Baskı 2016, Ankara, s.9.
Nazmiye AYDIN, 1940’lı Yıllarda Trabzon’da Bir Terzi “Nazire ATA”, Al Farabi IV. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 2- 5 Mayıs 2019, Erzurum, İksad Yayınevi, s. 1024-1042
https://www.kariyer.net/pozisyonlar/terzi/nedir, erişim 19/ 11/ 2019
https://eksisozluk.com/makarr-i-nisvan--2404743 erişim 6/ 4/ 2020
https://www.google.com/search?rlz=trabzon+tarihi+cudibey+ilkokulu& erişim 24/ 02/ 2022
Şadıman SÜREL, Haydar Ağanın torunu İbrahim Sürel’in en büyük kızı
Güler (Sürel) GÜNDÜZ, Haydar Ağanın torunu İbrahim Sürel’in en küçük kızı