Elif BEYOĞLU, Ayşegül ERDOĞAN, Ramazan Azim OKYAY

Asistan Hekimlerde Tükenmişlik Sendromu

Özet Literatüre 1974 yılında Herbert J. Freudenberger tarafından kazandırılan tükenmişlik sendromu, özellikle insanlarla birebir temas halinde olan çalışanlarda görülen mesleki bir hastalık olarak ifade edilmektedir. Duygusal tükenmişlik, duyarsızlaşma ve bireysel başarıda azalma ile karakterize olan tükenmişlik sendromunun yapılan çalışmalarda asistan hekimlerde, uzman hekim ve diğer sağlık çalışanlarına göre daha yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Bu duruma sosyodemografik özelliklerden cinsiyet, medeni durum gibi özelliklerin yanı sıra, çalışma ortamı ve yapılan işin niteliği gibi kurumsal faktörlerin de etki ettiği söylenebilir. Çalışmalara bakıldığında genel olarak genç yaş, meslekte yeni olmak, nöbet sayısının fazla olması, medeni durumun bekâr olması, kadın cinsiyet, yıllık izin kullanamama, aylık maaşı yeterli bulmama, dâhili bilimlerde çalışma gibi durumlar asistan hekimlerdeki tükenmişlik durumunu artırmaktadır. Sinsi bir süreçte seyreden, birçok belirti ve bulgu veren tükenmişlik sendromu çalışanların hem iş hayatını hem de sosyal hayatını olumsuz düzeyde etkilemektedir. Tükenmişlikle baş etmek ve bu olumsuzlukların önüne geçmek için sorunun nereden kaynaklandığı tespit edilip ona yönelik çözümler bulunması gerekmektedir. Bu hususta kişilerin yaşadıkları stresle başa çıkmak için alacağı önlemlerin yanı sıra örgütsel desteğin de yeterli olması önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Asistan hekim, Duygusal tükenme, Tükenmişlik sendromu

Burnout Syndrome in Resident Physicians

Abstract Burnout syndrome, which was introduced to the literature by Herbert J. Freudenberger in 1974, is defined as an occupational disease particularly seen in personnel who are in direct contact with people. Burnout syndrome, characterized by emotional burnout, depersonalization and decrease in individual success, was found to be high in resident physicians. In addition to sociodemographic characteristics, such as gender, marital status, institutional factors such as the working environment and the quality of the work might affect this condition. Burnout syndrome, which has many signs and symptoms in an insidious fashion, affects both the work and social life of the employees negatively. In order to cope with burnout and prevent these negativities, it is necessary to determine where the problem originates and to find solutions for it. In this regard, it is important that the organizational support is sufficient as well as the measures to be taken to deal with the stress experienced by the individuals.

Keywords:

Burnout syndrome, Emotional exhaustion, Resident physicians,

PDF

___

Freudenberger HJ. Staff burnout. Journal of Social Issues 1974;30:159-165.
Freudenberger HJ. The staff burn-out syndrome in alternative institutions. Psychotherapy: Theory, Research&Practice 1975;12(1):73-82.
Sturgess J, Poulsen A. The prevalence of burnout in occupational therapists. Occup Ther Ment Health 1983;3(4):47-60.
Rogers JC, Dodson SC. Burnout in occupational therapists. Am J Occup Therapy 1988;42(12):787-792.
Dabak R, Özçınar M, Sargın M,Tamer İ, Orbay E. Asistan Doktorlarda Tükenme (Burnout) Sendromu. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2007;11(2):67-71.
Can H, Güçlü YA, Doğan S, Erkaleli MB. Cerrahi ve cerrahi dışı kliniklerdeki asistan hekimlerde tükenmişlik sendromu. Tepecik Eğitim Hastanesi Dergisi 2010;20(1) :33-44
Shanafelt TD, Balch CM, Bechamps G, Russell T, Dyrbye L, Satele D et al. Burnout and medical errors among American surgeons. Annals of Surgergy 2010;251 (6):995-1000.
Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. J Occupional Behavior 1981;2:99–113.
Maslach C, Jackson SE, Maslach Burnout Inventory Manual (2nd Ed.), Palo Alto, Ca: Consulting Psychologist Press 1986.
Günüşen NP, Üstün B. Türkiye’de ikinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hemşire ve hekimlerde tükenmişlik: Literatür incelemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2010;3(1):40-51.
Hamann DL, Gordon DG. Burnout: An occupational hazard. Music Educators Journal. 2000;87(3):34-39.
Cordes CL, Dougherty TW. A Review and an Integration of Research on Job Burnout. The Academy of Management Review. 1993;18(4):621-656.
Şentürk M. Tekirdağ il merkezinde çalışan hekimlerde mesleki doyum, tükenmişlik ve mobbinge uğramanın değerlendirilmesi. Namık kemal üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü yüksek lisans tezi, 2014.Tekirdağ.
Helvacı İ, Turhan M. Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi: Silifke’de görev yapan sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi 2013;1(4):58-68.
Lee RT, Ashford BE. A Further examination of managerial burnout: Toward an integrated model. Journal of Organizational Behavior,1993;14:3-20.
Randall M, Scott WA. Burnout, Job satisfaciton and job performance. Australian Psychologist,1988;23(3):335-347.
Buğdaycı R, Kurt AÖ, Şaşmaz T, Öner S. Mersin ilinde pratisyen ve uzman hekimlerde depresyon sıklığı ve etkileyen faktörler. Toplum Hekimliği Bülteni, 2007;26(1):32-36.
Ardıç K, Polatçı S. Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama(GOÜ örneği). Gazi üniversitesi ikdisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, 2008;10(2):69-96
Şerik B, Erdoğan N, Ekerbiçer HÇ, Demirbaş M, İnci BM, Bedir N ve ark. Sakarya’da Aile Sağlığı Merkezlerinde çalışan aile hekimlerinin tükenmişlik düzeyleri ve ilişkili faktörler. Sakarya Tıp Dergisi 2016;6(2):76-82.
Budak G, Sürgevil O. Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005;20(2):95-108.
Girgin G, Baysal A. Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi ve bazı değişkenler(İzmir Örneği). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2005;18(18):1-10.
Beyhan S, Güneş Y, Türktan M, Özcengiz D. Doğu Akdeniz bölgesindeki anestezi hekimlerinde tükenmişlik sendromunun araştırılması. Turk J Anaesth Reanim 2013;41:7-13.
Şahinoğlu N, Arkar H. Tükenmişlik sendromu ile kişilik arasındaki ilişki: Maslach Tükenmişlik Envanteri ile mizaç ve karakter envanteri’nin karşılaştırılması. Yeni Symposium, 2011;49(3):159- 164.
Verimer T. Tıp Doktoru, Diş Hekimi ve Hemşirelerde tükenmişlik ve depresyon. Aydın Sağlık Dergisi 2016;1:1-23.
Özçınar M. Asistan Doktorlarda Burnout Sendromu, Yüksek Lisans Tezi. TC Sağlık Bakanlığı Dr. Lütfü Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği, 2005 İstanbul.
Çam O. The burnout in nursing academicians in Turkey. Int J Nurs Stud 2001;38(2):201-207.
Yılmaz TD. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri’nde tıpta uzmanlık öğrencilerinin tükenmişlik düzeyi ve ilişkili etmenler. TC Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, 2009.
Akçalı DT, Dayanır H, İlhan MN, Babacan A. İç Anadolu Bölgesinde anesteziyoloji ve algoloji çalışanlarında tükenmişlik durumu. Klinik Çalışma Ağrı 2010;22(2):79-85.
Dikmetaş E, Top M, Ergin G. Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi 2011;22(3):137-149.
Wurm W, Vogel K, Holl A, Ebner C, Bayer D, Morkl S et al. Depression-Burnout overlap in physicians. Plos one 2016;11(3):e0149913.
Tait DS, Sonja B, Litjen T, Lotte ND, Wayne S, Daniel S et al. Burnout and satisfaction with worklife balance among U.S. physicians relative to the general U.S. population. Arch Intern Med. 2012;172(18):1377-1385.
Lrago T. Aseda F, Yitbarek K. Physicians’ Burnout and factors in Southern Ethiopia Affecting It. ethiopian journal of healt science 2018;28(5):589-598.
Ziad K, Laurent B, Marianne H, Virginie V, Christophe L, Guillaume F. Burnout in French physicians: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders 2019;246:132-147.
Ersoy F, Yıldırım CR, Edirne T. Tükenmişlik (Staff Burnout) Sendromu. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2001;10 (2):46-47.
Beemsterboer J, Baum BH. Burnout: Definitions and health care management, social work in healthcare. 1984;10:97-110. 36. Phipps L. Stress among doctors and nurses in the emergency department of a general hospital. Can. Med. Asoc. J.1988 ;139:375- 376.