"Ce'ale" Fiili ve Türevlerinin Kur'ân'da İfade Ettiği Anlamlar

Kur'an'ın doğru anlaşılması adına yapılan çalışmaların içerisinde, onda yer alan kelimelerin anlamının tespitine yönelik çabalarönemli bir yer tutmaktadır. Çünkü bir metni oluşturan kelimeler nekadar doğru anlaşılırsa o metnin vermek istediği mesaj, hedef kitlenin zihninde o oranda doğru karşılık bulur. Bu bağlamda Kur'an dabelirli bir dil ve o dilin özellikleri ile varid olmuş bir metin olduğundan, içerisinde verilmek istenen mesajlara en doğru şekilde ulaşabilmek için, onun dili olan Arapçaya ait sözcüklerin anlamlarının veözelliklerinin iyi bilinmesi gerekir.Bir sözcüğün anlamını ortaya çıkarabilmenin yolu, o sözcüğün yer aldığı metin içerisindeki bağlamının durumu ile ilgilidir.Hemen her dilde olduğu gibi Arapçada da çok anlamlı lafızlar bulunmaktadır. Birden fazla anlama sahip bir kelimenin cümledehangi manasıyla yer aldığını anlayabilmek, ancak o kelimenin metiniçi ve metin dışı bağlamının bilinmesiyle mümkündür. Bu doğrultuda makalemizde Kur'an'ın çok anlamlı lafızlarından biri olan "ce'ale"fiilinin Kur'an'da yer aldığı ayetler bağlamında hangi manalara geldiğinin tespiti yapılacaktır.

The Meanings Of "Ce'ale" Verb And Its Derivatives In Quran

Within the works carried out in order to make an accurate understanding of the Qurʾān, the efforts to determine the meaning of the words have an important place. The more the words composing the text are precisely understood the more the message conveyed by the text will be exactly represented in the target group'smind. Since the Qurʾān is written in Arabic language with welldefined features, it is important to know the meaning of the words that belong to that language in order to understand the message the Qurʾān wants to give. The revelation of the meaning of a word contained in a text depends on its context. Many languages are endowed with words rich in meaning, the same is true for Arabic language. Understanding in which meaning the word takes place in the sentence is possible even when we have the knowledge of the contextual and noncontextual meaning. In this context, our article consists in identifying the different meanings of the verb "je'ale" following the contexts in which it appears in the Qurʾān.

PDF

___

Abbas, Hasan. en-Nahvü'l-Vâfî. Beyrut: Mektebetü'l-Muhammedî. 2007.
Abdülbâkî, Muhammed Fu’ad. el-Mu'cemü'l-Müfehres li-Elfâzi'lKur'âni'l-Kerim. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1945.
Altuntaş, Abdurrahman. "Kur'an'da İnsanın Salih Olma Süreci". Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/7 (2018): 81-113.
Altuntaş, Halil- Şahin, Muzaffer. Kur’an-ı Kerim Meali. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
A. Yusuf, Ali. The Holy Qur'ân. USA Wash: By Amaro Corp, 1983.
Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur'an Tefsîri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2006.
Begavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes'ud el-Ferrâ'. Me'âlimü'tTenzîl. Beyrut: Dâru İhyâi'tTürâsi'l-Arabî, ts.
Beydâvî, Abdullah ibn Ömer ibn Muhammed Nasıruddîn. Envâru't Tenzîl ve Esrâru't-Te'vîl. Beyrut: Dâru İhyâi'tTürâsi'l-Arabî, ts.
Bulaç, Ali. Kur'ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı. İstanbul: Birim Yayınları, ts.
Çantay, Hasan Basri. Kur'ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. 4. Baskı. İstanbul: Ahmed Said Matbaası, 1962.
Durmuş, Zülfikar. "Elmalılı'nın Mealinde Çok Anlamlılık Problemine Yaklaşımı (Lafız-Mana İlişkisi)". Diyanet İlmi Dergi 51/3 (Temmuz-Ağustos-Eylül 2015)
Ebü'l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed en-Nisaburî el-Vâhidî. etTefsîrü'l-Basît. İmâdetü'l Bahsü'l-İlmiyye-Câmiatü'l İmam Muhammed b. Suû'd el-İslamiyye, 1430.
Ebû Hayyân el-Endelüsî. el-Bahrü'l-Muhît. Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1420.
Ezherî, Ebî Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehzîb'ül-Lüğa. Beyrut: Dâr'ü İhyâ'ul- Türâs'il-Arabiyye, 2001.
el-Firûzabâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Yâkub. el-Kâmus'ul-Muh'it. Beyrut: Dâr'ül-Fikr, 2003.
el-Halîl b. Ahmed Ferâhîdî. Kitâbü'l-Ayn Muratteben alâ Hurûfi'lMu'cem. thk. Abdülhamîd Hindâvî. Beyrut: Dâru'lKütübü’l-İlmiyye, 2003.
İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed. Mu‘cemu Mekāyîsi’l-luğa. nşr. Abdusselâm Muhammed Harûn. Beyrut: Dar’ul-Fikr, 1979.
İbn Kesîr, Eb'ul-Fidâ' İsmail. Tefsîru'l-Kurân'il-Azîm. Beyrut: Dâr'ülKütüb'ül-İlmiyye, ts.
İbn Kesir, Eb'ul-Fidâ' İsmail. Hadislerle Kur'an-ı Kerim Tefsiri. Çev: Bekir Karlıağa- Bedrettin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları, ts.
İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mukrim. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru İhyâi't Türâsi'l-Arabî, 1999.
el-Kurtûbî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr İbn Fahr. Câmi'ulı-Ahkâm'il-Kurân. Kahire:Dâr'ül-Kütüb'ülMısriyye, 1964.
Kuşeyrî, Ebu'I-Kasım Abdulkerim b. Hevazi b. Abdilmelik b. Talha b. Muhammed en-Nişaburi. Letâifu'l- İşârât. Mısır: elHey'etü'l-Mısriyye el-Âmmetü'l-Kitâb, ts.
Kutup, Seyyid. Fî Zılâl-il Kur'ân. Çev: Salih Uçan, Vahdettin İnce, Mehmet Yolcu. İstanbul: Dünya Yayıncılık, ts.
Konyalı, Mehmet Vehbi. Hülâsat'ül Beyân Fî Tefsîr'il Kur'ân. 4. Baskı. İstanbul: Üç Dal Neşriyat, ts.
Lyons, Jhon. Kuramsal Dilbilime Giriş. Çev. Ahmet Kocaman. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1983.
Mâverdî, Eb'ul Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. Tefsîr'ü Mâverdî. Beyrut: Dâr'ül Kütüb'ül- İlmiyye.
Okumuş, Mesut. "Kur'an Yorumunda Çok Anlamlı Lafızlara Yaklaşımlar". Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/3 (2003/1): 27-62.
Okuyan, Mehmet. Çok Anlamlılık Bağlamında Kur'an Sözlüğü. İstanbul: Düşün Yayınları, 2015.
Paksu, Ömer Faruk. Arap Dilinin Temel Kaideleri. Kahramanmaraş: Kalkan Matbaacılık, 2017.
er-Râgıb, el-Huseyn b. Muhammed el-İsfahânî. el-Müredat Fî Gar'ib'il-Kur'ân. Tahran: Mektebetü'l-Büzer, 1373.
er-Râzî, Muhammed b. Ömer b. Hüseyn b. Ali et-Teymi el-Bekr Fahruddin. Mefâtih'ül-Gayb. Beyrut: Dâru İhyâi't Türâsi'lArabî, ts.
Sabûnî, Muhammed Ali. Safvet'üt-Tefâsir. Kahire: Dâr'ül-Hadîs, ts.
Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr. Câmi'u'l- Beyân 'an Te'vîli'lKur'an. Müessese tü'r-Risâle 2000.
Tiyek, Fatih. "Vav Harfi ve Kur'an'ı Anlamaya Etkisi". Bilimname XXX 2016/1, 275-296.
Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur'an Dili. Sad: İsmail Karaçam, Emin Işık, Nusrettin Bolelli, Abdullah Yücel. İstanbul: Feza Gazetecilik A.Ş., ts.
Yıldırım, Celâl. İlmin Işığında Asrın Kur'ân Tefsiri. İstanbul: Alemdar Ofset, ts.
ez-Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî. Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. Kuveyt: Matbaatü Hukûmeti’l-Kuveyt, 1986.
Zemahşerî, Cârullah Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an Hâkâiki Ğavâmizi’t-Tenzîl. 3. Baskı. Beyrut: Daru'l-Küttâbi'l Arabî, 1986.
Zuhayli, Vehbe, et-Tefsirü'l-Münir. Tercüme: Hamdi Arslan-Dr.Ahmet Efe-Beşir Eryarsoy-Dr. H. İbrahim Kutluay- Nurettin Yıldız. İstanbul: Bilimevi Bas. Yay. Ltd. Şti., 2005.