Maraş'ın Örgütlü Bir Şekilde Savunulması

Maraş, 22 Şubat-30 Ekim 1919 tarihleri arasında İngiliz, 31 Ekim 1919-11 Şubat 1920 tarihleri arasında Fransız işgali altında kaldı. İşgalci devletlere karşı şehri savunmak için Heyet-i Temsiliye Başkanı Atatürk, 31 Ekim 1919’da Kuvayı Milliye’yi kurdurdu. Fransızlara karşı koyacak Kuvayı Milliye’nin çekirdek kadrosunu 23 Aralık 1919’da oluşturdu (Gönen, 2005:122). Bu çekirdek kadro Üsteğmen Asaf takma adıyla Yüzbaşı Kılıç Ali Bey ve Kurtoğlu Selim lakabıyla tanınan Yüzbaşı Yürük Selim Bey idi. Bu arada savunmayı başarılı bir şekilde yürütmek için Maraş, 3. Kolordu Komutanı Selahattin Bey komutasına bağlandı. Savunma sırasında gelişmeler hakkında Atatürk’e düzenli bir şekilde ayrıntılı bilgiler verildi. 22 gün süren Maraş savunması düzenli ve disiplinli bir şekilde yürütüldü. Ayrıca gereği kadar silah ve mühimmat temin edildi. Gizlilik esası içinde yürütülen bu düzenli savunma, halkın kendisini savunması şeklinde gösterildi. İşgalcilerin tutumlarından memnun olmayan halkın da katkılarıyla Maraş savunması zaferle sonuçlandı.

Anahtar Kelimeler:

maraş, kuvayı milliye, Fransız, Örgüt, savunma

Organized Defense of Marash

Marash was under British occupation between 22 February and 30 October in 1919. Then, Marash was occupated by French between 31 October in 1919 and 11 February in 1920. In order to defend the city against the occupying states, Atatürk who was the Head of Delegation, established Kuvayı Milliye on 31 October 1919. He formed the core staff of Kuvayı Milliye on 23 December 1919 to resist the French. In this core squad, Captain Kılıç Ali Bey whose nickname was Lieutenant Asaf, Captain Yürük Selim Bey and his nickname was Kurtoğlu Selim. Meanwhile, in order to carry out the defense successfully, Marash was connected to the command of the 3rd Corps Commander Selahattin Bey. During the defense, Atatürk was regularly given detailed information about the developments. Lasting 22 days The Marash defense was conducted in a regular and disciplined manner. In addition, weapons and ammunition were provided as needed. This regular defense, carried out under the principle of confidentiality. It was shown as public self-defense. With the contributions of the people, who were not satisfied with the attitudes of the occupiers, the Marash defense ended in victory.

Keywords:

Maras, Kuvayı Milliye, French, Organization, Defense,

PDF

___

Abadi (1959), Türk Verdün’ü Gaziantep, (Çev.: Gaziantep Kültür Derneği Yayını, Gaziantep.
Akbıyık, Yaşar (1987), “Maraş’ın Düşman İşgalinden Kurtulmasında Atatürk’ün Rolü”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S. 10, C. 5, ss. 225-231.
Akbıyık, Yaşar (1999), Millî Mücadelede Güney Cephesi Maraş, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
Ali Sezai Bey’in Yayınlanmamış Notları, Notların aslı Kahramanmaraş’ta Yaşar Alpaslan’ın Arşivi’nde, fotokopileri özel arşivimizde bulunmaktadır.
Aslan Bey’in Yayınlanmamış Notları, Ahmet EYİCİL kişisel arşivi.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-1.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-2.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-3.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-4.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-6.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-6.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-7.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-8.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-9.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-10.
ATASE, Barış Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasör no: 1162, E/Y Dosya no: 153/81, Belge no: 2-11.
ATASE, no 1/105, Dosya no 4, Kılıf 256, Fihrist 49.
Eyicil, Ahmet (2008), Maraş’ta Ermeni Siyasi Faaliyetleri, Gün Yayıncılık, Ankara.
Eyicil, Ahmet (2009), Yakın Çağda Kahramanmaraş, Ukde Yayınları, Kahramanmaraş.
Eyicil, Ahmet (2020), Siyasi Tarih 1789-1939, Altınordu Yayınları, Ankara.
Gothard, Jaeschke (1991), Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, (Çev.: Cemal Köprülü), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Gönen, Cengiz (2005), Ulusal Kurtuluş Savaşının İlk Kahramanı Maraş, Lazer Yayınları, Ankara.
Günay, Nejla (2019), “Millî Mücadelenin İlk Zaferi: Maraş Millî Mücadelesi ve Maraş’ın Kahramanlığı”, Türkiyat Mecmuası- Journal of Turkology, C. 29, Millî Mücadele Özel Sayısı, ss. 47-74.
Güner, Zeki ve Kabataş, Orhan (1990), Millî Mücadele Dönemi Beyannameleri, S. 38, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Kansu, Mazhar Müfit (1988), Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, C. 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Karadağ, Hüsamettin (1943), İstiklal Savaşında Maraş, Ata Çelebi Basımevi, Mersin.
Kerr, Stanley E. (1973), The Lions of Marash: Personel Experiences With American Near East Relief 1919–1922, Albany: State University of New York Press, Albany.
Korkmaz, Zeynep (2000), Kemal Atatürk Nutuk 1919-1927 (Bugünkü Dille), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
Mustafa Zülkadiroğlu’nun 15.06.1994 tarihli notları, Ahmet EYİCİL kişisel arşivi.
Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Fransız İlişkileri 1920-1922 (OBEFİ) (C 1-2-3) (2004), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Ankara.
Şıvgın, Hale (1988), “Mustafa Kemal’in Maraş’ın Kurtuluşu İçin Faaliyetleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Mart 1988, Sayı 11, C. IV, ss. 481-494.
Şimşir, Bilal N. (1992) İngiliz Belgelerinde Atatürk, C. 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
“The 22 Days of Marash: Papers on The Defense of The Cıty Agaınst Turkısh Forces Jan.-Feb., 1920”, The Armenian Review, Vol. 31, (Winter 1977-1978), ss. 47-69
Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTEA), kutu no 22, belge no 16.
Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTEA), kutu no 22, belge no 19.
Ünalp, Rezzan (2018), “Birinci Dünya Harbi Sonunda Maraş’ın İtilaf Devletlerince İşgali ve Maraş Savunması”, Akademik Bakış, Cilt 11, Sayı 22, ss. 205-235.
Yavuz, Bilge (1994), Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri, Atatürk, Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Yetişgin, Mehmet (2004), “Ermenilerin Maraş’tan Ayrılmaları 1920-1922”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 20, S. 58. ss.65-82.