Patronqmoba: Orta Çağ Gürcü Krallığı’nda Feodaliteye Genel Bir Bakış [Patronqmoba: An Overview of Feudalism in the Medieval Georgian Kingdom]

Gürcü tarihi hakkındaki çalışmalar tarihsel bağlar dolayısıyla Avrasya Türk dünyası tarihinin aydınlatılması konusunda önem arz etmektedir. Ancak, Gürcü dilinin zorluğu Türkiye literatüründe yapılacak çalışmaları sınırlandırmaktadır. Özellikle Gürcistan Orta Çağı’nı çalışan bir araştırmacının karşılaştığı sorunlardan en önemlisi bazı kavramlar hakkındaki bilgilerin kısıtlı olmasından ileri gelmektedir. Gürcü Krallığı, Orta Çağ döneminde feodal bir yapı arz etmiş, hatta feodal monarşi ile yönetilmiştir. 10. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar Toreli (Gamrekeli) ailesi, 11. yüzyılda Bagvaşi ailesi, 12. yüzyılda Orbeliani ailesi ve ardından Mhargrdzeli ailesi ve 13. yüzyılda Cakeli ailesi Orta Çağ Gürcistan’ının kendisinden en çok bahsettiren soylu ailelerinden bazıları olmuşlardır. Bu ailelerden Mhargrdzeli hariç diğer ailelerin hepsinin krallık için mücadele ettiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu bağlamda bu çalışma ile önce Orta Çağ Gürcistan Krallığı’ndaki feodal yapı açıklanmaya çalışılacak ve 9-13. yüzyıllar arasındaki Gürcü feodal düzeni hakkında genel bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Feodalizm, Gürcü Krallığı, Mhargrdzeli, Jakeli

Patronqmoba: An Overview of Feudalism in the Medieval Georgian Kingdom

Studies on Georgian history are important in illuminating the history of the Eurasian Turkic world due to the historical ties between Georgia and the Turkic peoples. However, the difficulty of the Georgian language diminishes the articulation of the studies to be carried out in Turkish literature on the topic. In particular, the most visible of the problems faced by a researcher studying the Middle Ages of Georgia is the scarcity of knowledge regarding certain concepts of Georgian history. The Georgian Kingdom was a feudal organisation during the Middle Ages and was even ruled by a feudal monarchy. From the 10th to the 14th century; the Toreli (Gamrekeli) family, the Bagvashi family in the 11th century, the Orbelian family in the 12th century, and then the Mkhargrdzeli family along with the Jaqeli family in the 13th century were some of the most notable princely families of medieval Georgia. It is reasonable to conclude that all but the Mkhargrdzeli of these families struggled to take control of the Kingdom of Georgia. In this context, the feudal structure in the medieval Kingdom of Georgia will be elucidated first and then the Georgian feudal order between the 9th and 13th centuries will be examined.

Keywords:

Feudalism, Georgian Kingdom, Mkhargrdzeli, Jaqeli,

PDF

___

Albertoni, Giuseppe. “Feodalizm”, Ortaçağ Barbarlar, Hristiyanlar, Müslümanlar. ed. Umberto Eco, çev. Leyla Tonguç Basmacı, Alfa Tarih. 2014. 211-216.
Allen, W.E.D. A History of the Georgian People from the Beginning Down to the Russian Conquest in the Nineteenth Century, Routledge, 1971.
Aydoğdu, Murat. “Ortaçağ Feodal Mülkiyet Anlayışı ve Osmanlı Hukukundaki Osmanlı Toprak Sisteminin Türk Hukukundaki Tarımsal İşletmelerin Mirasçılara Özgülenmesine Etkileri”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17.2 (2015): 1-26.
Bilge, Sadık Müfit. “Gürcüler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ek-1. (2020): 490-493.
Boissonnade, P. Life and Work in Medieval Europe, Routledge, 2003.
Brosset, Marie. Histoire de la Géorgie, Imprimerie de L’académie Impériale des Sciences, 1849.
Brosset, Marie. Gürcistan Tarihi, (Eski Çağlardan 1212 Yılına Kadar). çev: Hrand D. Andreasyan. Not./Yay: Erdoğan Merçil, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2003.
Cavakhishvili, Ivane. Kartuli Samartlis Istoria, Vol: 2. Tpilisis Universitetis Gamotsema, 1928.
Chikobava, Akaki. Ganvitarebuli Feodalizmis Genezisi Sakartveloshi da Mastan Dakavshirebuli Istoriul-Geograpiuli Aspektebi. Ivane Cavakhishvili Saxelmtsipo Universiteti Ph.D. Dsertatsia, 2019.
Chkhartishvili, Mariam. “Two Verbal Portraits of Erismtavari Stephanoz I Discussing Principles and Practices of History writing in Medieval Georgia”, Temporis Acti Studia in Memoriam. Vol. II, curavit I. A. Biliarsky, Ius, Imperium, Potestas Litterae Ars et Archaelogia. 2018. 37-68.
Dundua, Teo ve Phiphia, Natia. Feudal Georgia Revisited Selected Epitomae, Tbilisi, 2007.
Ercan, Ayşe Beyza. “The Byzantine Empire in the Kingdom of Georgia’s Foreign Policy in the 11th Century”, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 6.11 (2020): 331-344.
Ercan, Ayşe Beyza. “XI. Yüzyıl Gürcistan Kralları ve Gürcistan’ın Siyasi Durumuna Genel Bir Bakış”, Avrasya University Faculty of Economics and Administrative Sciences International Online Conference on Social Sciences Researches Proceedings Book, 2020. 250-265.
Ercan, Ayşe Beyza. “Orta Çağ’da Ardahan”. Ardahan Değerlemeleri 3 Değerler, Potansiyeller ve Yaklaşımlar, Ed. İhsan Kurtbaş, Nobel Akademik Yayıncılık. 2021. 169-196.
Forsyth, James, Kafkasya, çev. Timuçin Binder, Ayrıntı Yayınları, 2013.
Gamakharia, Jemal ve Akhaladze, Lia. Problems of History, Politics and Culture of Abkhazia, Georgia, Levan Titmeria, Tbilisi, 2016.
Genceli Kiragos. Moğol İstilası 1220-1265. Terc. Mahmut Kemal Bey, Günümüz Türkçesi’ne Not: Fuat Hacısalihoğlu, İlhan Aslan, Post Yayın Dağıtım, 2018.
Gujejiani, Rozeta. “Historical- Ethnographical Survey of Dali Svaneti/ Kodori Gorge/Zemo (upper) Abkhazia”: https://www.kas.de/c/document_library/get_file?uuid=9a93a8fa-c31b-f8de-82f4-b0442b45cacb&groupId=252038, 28 Şubat 2022.
İlk Çağlardan Günümüze Abhazya Tarihi, ed. Lakoba S., Varonov, Y. Sagaria B. vd. Csa Global Publishing, İstanbul, 2014.
Jokhadze, Avtandil. “Nobleman Became Enthroned”. Kadmosi 9 (2017): 132-155.
Kaffenberger, Thomas. “Church of the Holy Cross in Manglisi”, Tao-Klarjeti: History and Heritage of Movable and Immovable Monuments, Chubinashvili Centre, (2020): 7-19.
Kartlis Tskhovreba A History of Georgia. Foreword by Roin Met’reveli, Artanuji Publishing, 2014.
Kıldıroğlu, Mehmet. “XII. Yüzyıldan Osmanlı Hâkimiyetine Kadar Gürcistan Kıpçakları”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41. (2020): 228-245.
Kırzıoğlu, Fahrettin. “Ahıska-Ardahan-Artvin ve Oltu’da Hristiyan Atabekler Hükûmeti-I (1268-1578)”. Bizim Ahıska Dergisi, 4.10. (2011): 12-17.
Lang, David Marshall. The Georgians, Thames and Hudson, 1966.
Lekveishvili, S. “Numizmatika da Bonistika”. Batumi Khariton Akhvledianis Sakhelobis Acaris Muzeumi Muzemis Matsne 8 (2016): 16-29.
Lordkipanidze, Mariam. Georgia in the 11th-12th Centuries, Ganetleba Publishers, 1987.
Lordkipanidze, Mariam. Essays on Georgian History, Metsniereba, 1994.
Mamulia, Guram. Patronqmoba. Gamomtsemloba Metsniereba, 1987.
Mikaberidze, Alexander. Historical Dictionary of Georgia, The Scarecrow Press, 2007.
Muskhelishvili, Davit. Fodalizmis Khanis Saqartvelos Istoriis Periodiizatsiisatvis (IV-X saukuneebshi), Sakartvelos Metsnierebata Erovnuli Akademiis Matsne, Istoriis, Arkeologiis, Etnografiisa Khelovnebis Istoriis Seria No: 2, 1980.
Muskhelishvili, Davit. “Kvelistskhe”. Kartuli Sabcota Entsiklopedia. 10, (1986): 639.
Müverrih Kiragos, Ermeni Müverrihlerine Göre Moğollar, çev. Gürsoy Solmaz, Elips Kitap, 2009.
Narimanishvili, Goderdzi. “Bagwashi House in Trialeti”, Bagwashi - Collection of Scholarly Articles, Korneli Kekelidze Georgian National Centre of Manuscript, Tbilisi, (2021): 272.
Pirenne, Henri. Ortaçağ Avrupası’nın Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Çev. Uğur Kocabaşoğlu, İletişim Yayıncılık, 2013.
Rayfield, Donald. Edge of Empires: A History of Georgia, Reaktion Books, 2012.
Sander, Oral. Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e, İmge Kitabevi, 2009.
Saqartvelos Istoriis Narkvevebi Tomi III Chamokalibebuli Feodalizm Xana Saqartvelo XI - XV Saukuneebshi, ed: Zurab Anckebadze, Viktor Gucua, Sabcota Saqartvelo, 1979.
Silogava Valeri, Shengelia Kakha. History of Georgia From the Ancient Times Through the “Rose Revolution”, Caucasus University Publishing House, 2007.
Step’annos Orbelean’s History of the State Sisakan, çev. Robert Bedrosian, New Jersey, 2012-2015.
Suny, Ronald Grigor. The Making of the Georgian Nation, Indiana University Press, 1994.
Şahin, Büşra. “Ortaçağ Yazınsal Ürünlerinde Toplumsal Cinsiyetin İzleri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tarih Dergisi, 4.1. (2021): 1-18.
Şoşiaşvili. N. “Jakelebi”. Kartuli Sabcota Entsiklopedia. 11, (1987): 546.
Tavadze, Leri. “Protostratori VIII-XII Saukuneebis Bizantiasa da Saqartvelosi”, Ivane Javaxishvilis Saxelobis Tbilisis Saxelmwifo Universitetis Saqartvelos Istoriis Institutis Sromebi 11 (2016): 19-43.
Toumanoff, Cyrill. “The Fifteenth-Century Bagratids and the Institution of Collegial Sovereignty in Georgia”. Traditio 7 (1951): 169-221.
Tuite, Kevin. “Real and Imagined Feudalism in Highland Georgia”. Amirani 7 (2002): 1-21.
Ülgen, Pınar. “Ortaçağ Avrupasında Feodal Sisteme Genel Bir Bakış”. Mukaddime 1 (2010): 1-17.
Ülgen, Pınar. Orta Çağ Avrupa’sında Kölelik, Yeditepe Yayınevi, 2020.
Zeyrek, Yunus. Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri. 2001. http://www.ahiska.org.tr/kitap_muhteviyat/ahiska%20bolgesi%20ve%20ahiska%20turkleri.pdf 16 Şubat 2022.