SEYRANİ KONCAGÜL, Nalan AKÇA, Mehmet Emin Vural, Ahmet KARATAŞ, MEHMET BİNGÖL

Zom koyunlarının morfolojik özellikleri

Bu araştırma, Türkiye’de Diyarbakır ili yakınlarında bulunan Karacadağ’ın yüksek rakımlı yerlerinde yetiştiriciliği yapılan Zom koyunları üzerinde yürütülmüş bir tanımlama çalışmasıdır. Zom koyunlarının farklı yaş ve cinsiyete göre morfolojik özelliklerinin belirlenmesi için gerçekleştirilen bu araştırmada, 16 baş koç ve 195 baş koyundan ölçüm alındı. Bazı özellikler bakımından koç ve koyunlarda ortalama ve standart hatalar sırasıyla, canlı ağırlık 65.0±2.09 ve 46.0±1.25 kg, cidago yüksekliği 76.2±1.57 ve 67.9±0.94 cm, sağrı yüksekliği 75.5±0.83 ve 67.9±0.50 cm, vücut uzunluğu 66.1±0.91 ve 60.2±0.55 cm, göğüs çevresi 99.8±1.73 ve 94.7±1.04 cm, göğüs derinliği 34.4±0.59 ve 29.9±0.36 cm, göğüs genişliği 21.1±0.49 ve 18.2±0.30 cm olarak tespit edildi. Genel olarak, Zom koyunlarının morfolojik özellikler bakımından Karakaş, İvesi ve Akkaraman koyunlarıyla benzerlik gösterdiği tespit edildi.

Anahtar Kelimeler:

Akkaraman, İvesi, hayvan anatomisi, vücut ölçümleri, koyunlar, morfoloji, koç, koyun

Morphological characteristics of zom sheep

This research was a descriptive study and carried out on Zom sheep raised in the mount Karacadağ province in Diyarbakir, Turkey. The study was conducted to determine some morphological characteristics of the Zom sheep according to different age and sex groups. A total of 16 males and 195 females were measured. Overall means and standard errors of some characters of rams and ewes were: live weight 65.0±2.0 and 46.0±1.25 kg, wither height 76.2±1.57 and 67.9±0.94 cm, height at rump 75.5±0.83 and 67.9±0.50 cm, body length 66.1±0.91 and 60.2±0.55 cm, heart girth circumference 99.8±1.73 and 94.7±1.04 cm, chest depth 34.4±0.59 and 29.9±0.36 cm, chest width 21.1±0.49 and 18.2±0.30 cm, respectively. The overall results of this study show that the Zom sheep have some similarities with Karakas, Awassi and Akkaraman sheep according to morphological characteristics.

Keywords:

Akkaraman, Awassi, animal anatomy, body measurements, ewes, morphology, rams, sheep,

PDF

___

1. TUİK: Türkiye İstatistik Kurumu. 2009, www.tuik.gov.tr, 05.05.2009.
2. Özcan L: Koyunculuk.Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, s. 117, Ankara, 1990.
3. Akçapınar H: Koyun Yetiştiriciliği. I. Baskı, Medisan Yayınları, No. 8, Ankara, 1994.
4. Kaymakçı M, Sönmez R: Koyun Yetiştiriciliği. Hasad Yayıncılık Hayvancılık Serisi, No: 3, İzmir, 1992.
5. Kaymakçı M: İleri Koyun Yetiştiriciliği. İzmir İli Damızlık Koyun Yatiştiricileri Birliği Yayınları, s. 90-194, 315, Bornova – İzmir, 2006.
6. Anonim: Türkiye Evcil Hayvan Genetik Kaynakları Tanıtım Kataloğu. T.C. Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, 2009.
7. SAS: SAS/STAT. SAS Inst Inc, Cary, NC, USA, 2000.
8. Ulusan HOK, Aksoy AR: Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Çiftliği’nde yetiştirilen Tuj ve Morkaraman koyunların verim performansları. 2. Büyüme ve beden ölçüleri. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 2 (2): 139-146, 1996.
9. Gökdal Ö, Ülker H, Oto MM, Temur C, Budağ C: Köylü koşullarında yetiştirilen Karakaş Koyunlarının çeşitli verim özellikleri ve vücut ölçüleri. YYU Tarım Bil Derg, 10 (1): 103-111, 2000.
10. Batu S: Türkiye Koyun Irkları ve Koyun Yetiştirme Bilgisi. Ders Kitabı. Ankara Üniv Vet Fak Yay, No: 184, Ankara, 1965.
11. Özbey O, Akcan A: Morkaraman, Kıvırcık x Morkaraman (F1) ve Sakız x Morkaraman (F1) melez kuzularda verim özellikleri. I. Büyüme, yaşama gücü, vücut ölçüleri. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 9 (1): 15-21, 2003.
12. Şireli D: Tüm yönleri ile Akkaraman Koyunları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniv Zir Fak Zootekni Böl, Ankara, 1996.
13. Arıtürk E, Özcan H: Boztepe inekhanesi ve Çeşme’de halk elindeki Sakız koyunlarının beden ölçüleri, yapağı karakterleri süt ve yavru verimleri üzerinde mukayeseli bir araştırma. Ankara Üniv Vet Fak Yay, No: 30, Ankara, 1960.
14. Ulusan HOK: Elazığ il merkezine bağlı köylerde yetiştirilen sığır ve Akkaraman koyunların en önemli beden ölçüleri, canlı ağırlıkları, çeşitli verim özellikleri ve bunların ıslahı önlemleri. FÜ Vet Fak Yay, s. 26, 1979.
15. Yıldız N, Denk H: Van Bölgesi’nde Halk Elinde Yetiştirilen Akkaraman koyunların çeşitli verim özelliklerinin araştırması II. Kirli Yapağı Verimleri, Lüle Uzunlukları, Beden Ölçüleri, Kuzuların Doğum Ağırlıkları ve Yaşama Güçleri, FÜ Sağ Bil Derg, 20 (1): 29-37, 2006.
16. Esen F, Yıldız N: Akkaraman, Sakız X Akkaraman melez (F1) kuzularda verim özellikleri. I. Büyüme, yasama gücü, vücut ölçüleri. Turk J Vet Anim Sci, 24, 223-231, 2000.
17. Şeker İ, Kul S: İvesi ve Ost-Friz x İvesi (F1) koyunlarda beden ağırlığı, beden ölçüleri ve bunlar ile süt verimi arasındaki ilişkiler. YYU Vet Fak Derg, 11 (2): 123-127, 2000.
18. Özbaşer FT, Akçapınar H: Orta Anadolu şartlarında Acıpayam koyunlarının bazı verim özellikleri, Lalahan Hay Arast Enst Derg, 51 (1): 1-14, 2011.
19. Yalçın BC, Aktaş G: Ergin İvesi ve Akkkaraman Koyunların Konya Ereğlisi şartlarındaki performansları. Lalahan Zootekni Araş Enst Yay, (3-4), 1-14, 1969.
20. Pekel E: Malya Devlet Üretme Çiftliği Akkaraman koyunlarının vücut yapılışı ve yapağı özellikleri bakımından ıslahı üzerine araştırmalar. Ankara Üniv Zir Fak Yay, 330. Bil. Araş. ve İnc, 203, Ankara, 1968.
21. Çimen M, Soylu D, Soylu İ, Özsoy MK: Gıcık koyunlarında vücut ölçüleri, döl verimi ve kuzularda büyüme özellikleri, Lalahan Hay Arast Enst Derg, 43 (1): 29-34, 2003.
22. Erol H, Akçadağ Hİ: Halk Elinde Yetiştirilen Karagül koyun sürülerinde bazı verim özellikleri, Lalahan Hay Arast Enst Derg, 49 (2): 91-104, 2009.
23. Gürcan S, Akçapınar H: Merinos koyunlarında beden ölçüleri kullanarak istatistiki metotlarla canlı ağırlık tahmini, Lalahan Hay Arast Enst Derg, 46 (1): 7-17, 2006.
24. Bingöl M: Norduz koyunlarının döl ve süt verimleri ile büyüme-gelişme ve dışyapı özellikleri. Doktora Tezi, YYU Fen Bil. Enst., 1998.
25. Ertuğrul M, Savaş T, Dellal G, Taşkın T, Koyuncu M, Cengiz F, Dağ B, Koncagül S, Pehlivan E: Türkiye Küçükbaş Hayvancılığının İyileştirilmesi. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası VII. Teknik Kongresi. 11-15 Ocak, Milli Kütüphane Konferans Salonu. s. 667-685, Ankara, 2010.