Hayvan koruma kavramı ve biyoetik çerçevesinde yaban hayatı koruma ve yaban hayatı geliştirme sahaları

İnsan faaliyetleri sonucunda tehlikeye giren çevrenin geleceği, etik ve deontolojik boyutlar içeren, zamanımızın önemli bir sorununu oluşturmaktadır. Bu sorunların çözümünde konu ile ilgili mevzuatın yanı sıra etik yaklaşımlar yararlı araçlar olarak görülmektedir. Türkiye’de 1966 yılında başlayan Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları çalışmaları günümüzde çeşitli yasal düzenlemelerle de temellendirilerek artmaktadır. Çalışmada, yaban hayatının korunmasında önemli yeri olan Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahaları’nın hayvanları koruma ve biyoetik yönden değerlendirilmesi amaçlandı. Çalışmanın materyalini, hayvanları koruma ve yaban hayatı ile ilgili yerel mevzuat (Hayvanları Koruma Kanunu, Kara Avcılığı Kanunu, Su Ürünleri Kanunu, Özel Çevre Koruma Alanları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Milli Parklar Kanunu gibi) ile Türkiye’nin taraf olduğu uluslar arası sözleşmeler (BERN, CITES, Ramsar ve Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmeleri) oluşturdu. Türkiye’de değişik statülerde (Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiatı Koruma Alanı, Doğal Sit, Özel Çevre Koruma Bölgesi, Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanı, Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları gibi) koruma alanlarının olduğu; bu alanlardan çalışma kapsamında incelenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları’nın 109, Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları’nın 79 adet olduğu ve bu sahalarda 11 hayvan türü ve su kuşlarının koruma altına alındığı belirlendi. Yapılan yasal düzenlemeler ile bu sahalarda, yaban hayatının korunmasına yönelik, mevzuat yönünden önemli adımlar atıldığı ve birçok yaban hayvanı sayısında önemli artışlar olduğu belirlendi. Kara Avcılığı Kanunu çerçevesinde soyu azalan ya da tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan yaban hayvan türleri, doğal alanlarında, ortamın ekosistem özellikleri bozulmadan, habitatları ile birlikte korunmaları amacıyla koruma altına alınmakta ve bazı türlerin de üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu uygulamaların, doğal dengenin korunmasında ve biyoçeşitliliğin sağlanmasında gerekli olduğu söylenebilir. Sonuç olarak uluslar arası sözleşmeler de dikkate alınarak hazırlanan ulusal düzenlemelerin, yaban hayatı korunması konusunda önemli katkılar sağladığı ve Türkiye’nin bu konudaki çalışmaları arttırarak devam etmesi gerektiği; canlı varlıkların değeri, önemi ve bu doğrultuda hakları bulunduğu görüşüne dayanan canlı-merkezci tutumun yaygınlaştırılmasının yararlı olacağı söylenebilir.

The wildlife protection and improvement areas in accordance with animal protection and bioethics

The future of environment run into risk by human activities is an important issue of present days which also covers ethics and deontological aspects. Related acts as well as ethical approaches concerning with topic will be beneficial to solve the above issue. The process of Wildlife Protection and Improvement Areas has been evolved with different arrangements since 1966, in Turkey. This study aimed to evaluate the Wildlife Protection and Improvement Areas in terms of bioethics and animal protection. The study materials consisted of animal protection and local acts of wildlife (Animal Protection Act, Land Hunting Law, Fisheries Law, Decree - Law Regarding Special Environment Protection Areas, and National Parks Law), as well as several Treaties Ratified by Turkey (BERN, CITES, Ramsar and Biodiversity). Turkey has too many protection areas in various statute, such as; National Park, Nature Park, Natural Reserve Area, Natural Protected Area, Special Environment Protection, Internationally Important Wetland, Wildlife Protection and Improvement Areas. In total, it was determined 109 Wildlife Protection Areas and 79 Wildlife Improvement Areas, as well. However, 11 animal species and waterfowls have been taken under protection in Wildlife Improvement Areas. It was also emerged that the numbers of wild animals has increased and remarkable improvements have been occurred at this period in the Wildlife Improvement Areas by launching new acts. The wild animal species which are face to face with reducing generation or die out, are taken protection and some are being breeding in their natural area without giving harm to their ecosystem in accordance with Land Hunting Act. To fulfill respective aims, a protection of delicate natural balance and warrant of biodiversity are both necessary measures. In conclusion, it may be expressed the national arrangements that takes into consideration the international conventions, contributes to wildlife protection. Moreover, Turkey needs to be increased concerning studies in this respect. As a result, it can be implied that zoo-centric approach which based on the value, importance and rights of the entities should be become widespread in the Turkish society.

___

  • 1. Kara U: Kozan Baraj Gölü ve çevresi yaban hayatı koruma sahası üzerine incelemeler. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv. Fen Bil. Enst., 2010.
  • 2. Uğurlu Ö, Çobanoğlu N: Biyoetik açıdan çevresel güvenlik kavramı. Türkiye Biyoetik Derneği Uluslararası katılımlı 3. Ulusal Tıp Etiği Kongresi, Kongre Kitabı Cilt 1, Bursa, s. 597-604, 2003.
  • 3. Hadidian J, Fox CH, Lynn WS: The Ethics of Wildlife Control in Humanized Landscapes. Proc. 22nd Vertb. Pest. Conf. Published at Univ. Calif. pp. 500-504, 2006.
  • 4. Mahmutoğlu A: Kırsal alanda çevre sorunlarına etik yaklaşım: Kırsal çevre etiği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniv. Sosyal Bil. Enst., 2009.
  • 5. Arda SS: Türkiye’de doğa koruma alanı uygulamaları Avrupa Birliği mevzuatı ile karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniv. Sosyal Bil. Enst., 2003.
  • 6. Gürdal MN: Türkiye’nin yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniv. Fen Bil. Enst., 2008.
  • 7. Boztepe R: Yaban hayatı, yabani hayvan, insan. www.tierschutz_akademie.com/archiv_2010/v/m_a/yab_hay_insan.pdf, Erişim tarihi: 06.05.2010.
  • 8. Güder H: Habitat Direktifi ile Türkiye’nin yasaklama temelli doğa korumacılık anlayışı değişecek. http://www.euractiv.com.tr/91/article/rec-turkiye-habitat-direktifi-ile-turkiyenin-yasaklama-temelli-doga-korumacilik-anlayisi-degisecek-015434, Erişim tarihi: 01.03.2011.
  • 9. Işık K: Türlerin nesillerinin korunmasında beş büyük gemi. Çevre Sorunları ve Biyolojik Çeşitlilik Orman Gen kaynaklarımız. Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı Yayınları 25, İstanbul, 1999.
  • 10. Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS): Türkiye İlerleme Raporları 2010. http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=22&1=1&search.id=168028, Erişim tarihi: 05.01.2010.
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-6045
  • Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
  • Başlangıç: 1995
  • Yayıncı: Kafkas Üniv. Veteriner Fak.
Sayıdaki Diğer Makaleler

Determination and pharmacokinetics of recombinant human growth hormone in rabbit plasma by spectrofluorometry method

BİLAL YILMAZ, YÜCEL KADIOĞLU, Kadem MERAL, FİKRET ÇELEBİ, YAVUZ ONGANER

Detection of Brucella spp. in vaginal swab samples of aborting cattle: Comparison of immunoperoxidase to bacteriological culture technique

SERPİL DAĞ, FATİH BÜYÜK, HASAN ÖZEN, ÖZGÜR ÇELEBİ, MUSA KARAMAN, DOĞAN AKÇA, Mithat ŞAHİN

Prevalence of Salmonella in edible offal in Afyonkarahisar province, Turkey

Levent AKKAYA, Halil İbrahim ATABAY, Veli GÖK, Hilmi YAMAN

Seroprevalence of avian reovirus infections in chickens in western provinces of Turkey

NURAL EROL, Serkan Süleyman ŞENGÜL

Siyah alaca sığırlarda akrabalı yetiştirme ve akrabalı yetiştirmenin kontrolünde çiftleştirme programının önemi

SERDAR DURU

Social factors that affect the hand Hygiene of elementary and highschool students in İstanbul - Turkey

EMEK DÜMEN, N. Yakut ÖZGÜR, Funda H. SEZGİN

Distribution of paw preference in female and male rats: Assessed by a modified version food-reachıng test

NECİP KUTLU, TURAN ONUR BAYAZIT, Fahriye MUTLU

Yetiştirici elinde bulunan norduz koyunlarının laktasyon süt verimi ve laktasyon eğrisine etki eden faktörler

SEYRANİ KONCAGÜL, İrfan DAŞKIRAN, MEHMET BİNGÖL

Türkiye’de Veteriner Hekimliği üzerine araştırmalar: I. Veteriner Hekimliği eğitim-öğretimi

ABDULLAH ÖZEN, Özlem DOĞAN, Raziye Tamay GÜL BAŞAĞAÇ, TÜREL ÖZKUL, ERHAN YÜKSEL

Predicting breeding values in animals by kalman filter: Application to body condition scores in dairy cattle

BURAK KARACAÖREN, Luc L.G. JANSS, Haja N. KADARMIDEN