Mehmet Yavuz ERLER, Ayşe Menteş GÜRLER, Şule SANAL

Birinci (1927) ve İkinci (1929) Balkan Veteriner Bulaşıcı Hayvan Hastalıkları Kongreleri Üzerine Tarihsel Bir İnceleme

Salgın hayvan hastalıklarının önlenmesinde uluslararası işbirliği yapılması için ilk girişim Profesör John Gamgee tarafından başlatılmış ve 14-18 Temmuz 1863’te Almanya’nın Hamburgh kentinde ilk uluslararası veteriner hekimler toplantısı gerçekleştirilmiştir. Aynı dönemde Türkiye’de de hayvan hastalıkları ile mücadele ve koruma çalışmaları yürütülmekle birlikte, ancak Cumhuriyetin ilk yıllarında ulusal ve uluslararası düzeyde gerçekleştirilen yoğun ve çok yönlü çalışmalar etkili olabilmiştir. Bu dönemde bir taraftan çeşitli ülkelerden veteriner hekimlik alanında deneyimli uzmanlar Türkiye’ye davet edilerek ülkede çalışmaları sağlanmış; diğer taraftan Türk veteriner hekimler hayvan ıslahı ve sağlığı ile ilgili olarak düzenlenen uluslararası kongre ve toplantılara gönderilmiştir. Aynı zamanda, komşu ülkelerle sınır noktalarında ortak sağlık zabıtası kurulması girişimlerinde bulunulmuş ve sağlık mevzuatının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Cumhuriyet’in ilanından sonra izlenmeye başlanan Balkan devletleri ile yakın iş birliği politikası, özellikle hayvan hastalıkları konusunda zorunlu hale gelmiştir. Bu amaçla, 4-12 Ekim 1927 tarihleri arasında İstanbul’da I. Balkan Hükümetleri Emraz-ı Sariye-i Hayvaniye Kongresi ve 21 Eylül 1929’da da Bükreş’te II. Balkan Baytar Kongresi düzenlenmiştir. Bu çalışmada Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya ve Yugoslavya’dan üst düzey bürokratların katılımıyla gerçekleşen bu iki kongrede bulaşıcı hayvan hastalıklarıyla mücadele ile sınırlarda veteriner hekimliği örgütünün kurulması konularının görüşüldüğü tespit edilmiştir. Sonuç olarak bu kongrelerin daha sonra yapılacak olan “Uluslararası Cenevre Veteriner Anlaşması (1935)” ile katılımcı ülkeler arasında farklı zamanlarda yapılan ikili veteriner anlaşmalarına temel oluşturduğu ileri sürülebilir.

A Historical Research on the First (1927) and Second (1929) Balkan Veterinary Congress on Infectious Animal Diseases

The first initiative aimed at international cooperation in the prevention of epizootic diseases was launched by Professor John Gamgee, andthe first international veterinary meeting was held in Hamburg, Germany on July 14-18, 1863. At that time, efforts were made to fight andensure protection against animal diseases in Turkey, but it was not until the early years of the Republic that intensive and multifaceted effortsat a national and international level came into effect. Experienced veterinarians from various countries were invited to Turkey to carry outstudies here, and Turkish veterinarians were dispatched to international congresses and meetings on animal health and improvement. Atthe same time, attempts were made to establish a common border health authority with neighboring countries, and efforts were made todevelop health legislation. Close cooperation with the Balkan states on matters of policy following the proclamation of the Republic becameobligatory, particularly with respect to animal diseases, and led to the Balkan Governments Infectious Animal Diseases Congress-I being heldin Istanbul on October 4-12, 1927, followed by the Balkan Veterinary Congress II, held in Bucharest on September 21, 1929. The present studyfound that the senior civil servants from Turkey, Greece, Bulgaria, Romania and Yugoslavia that had attended the two congresses discussedthe fight against epizootic diseases and the establishment of a veterinary organization on the borders. In conclusion, these congresses maybe said to have laid the groundwork for the “Geneva International Veterinary Convention (1935)” and the bilateral veterinary conventionsconcluded between participatory countries that followed.

PDF

___

Melikoğlu Gölcü B, Yüksel Ö, Yüksel, E: Baytar Mecmuası/Baytarî Mecmua (1923-1933) Üzerine Bir İnceleme. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, XIX (1): 75-134, 2017.
T.C. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi: 1927 yılında İstanbul’da yapılan Balkan Baytari Kongresi kararlarının 4. maddesinin tetkiki. Belge No: 30.18.1.2.5.45.12(1), 1929.
Özkul T: Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Yapılan Uluslararası Veteriner Hekimliği Anlaşmaları Üzerine Araştırmalar. Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 17 (1): 23-32, 2009.
Anonymous: Sari hayvan hastalıkları hakkında 12 Teşrin-i evvel 927 tarihinde İstanbul’da inikad eden Balkan Hükümetleri Kongresi mukarreratı. Baytarî Mecmua, 5 (6): 184-190, 1928.
Anonymous: İstanbul’da Balkan Hükümetleri Emraz-ı Sariye-i Hayvaniye Kongresi. Baytarî Mecmua, 5 (4): 184-190, 1927.
T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi: Bulgaristan’a gidecekleri bildirilen Veteriner Konferansı Bulgar delegelerinden Dr. D. Douchcoff ile Dr. St. Gheorghieff’e yol tezkiresi verilmesi talebi. (Fr.) Belge No: HRİM-00258-00014-001-001, 1927.
T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi: Veteriner Konferansı Bulgar delegelerine yol tezkiresi talebi. (Fr.) Belge No: HR-İM-00258-00019-001-001, 1927.
T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi: İstanbul’da yapılacak Balkan ülkeleri Bulaşıcı Hayvan Hastalıkları Kongresi’ne iştirak edecek Türk murahhasların listesi ve ilgili ülkelere tebliği. (Osm., Fr.) Belge No: HRİM-00222-00068-006-001, 1927.
T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi: İstanbul’da yapılacak Balkan ülkeleri Bulaşıcı Hayvan Hastalıkları Kongresi’ne iştirak edecek Türk murahhasların listesi ve ilgili ülkelere tebliği. (Osm., Fr.) Belge No: HRİM-00222-00068-005-001, 1927.
Osmanağaoğlu Ş, Menteş Gürler A: Cumhuriyet’in İlk 10 yılının Veteriner Hekimlik Açısından Değerlendirilmesi I: Hayvan Hastalıkları ile Mücadele ve Diğer Önemli Konular. II. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 119-126, 24-26 Nisan, Konya, 2008.
Barlas D: Atatürk Döneminde Türkiye’nin Balkan Politikası. İç: Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası. Atatürk Araştırma Merkezi. 275-280, (reprint of the article presented at The Third International Symposium on Atatürk), Ankara, 2000
Temel M: Atatürk dönemi hayvancılık politikası. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), 24, 201-234, 2010.
Menteş Gürler A, Osmanağaoğlu Ş: Cumhuriyet’in İlk 10 yılının Veteriner Hekimlik Açısından Değerlendirilmesi: II. Kurumlar. II. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 127- 139, 24-26 Nisan, Konya, 2008.
T.C. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi: Paris’te kurulan Milletlerarası Bulaşıcı Hayvan Hastalıkları Komitesi’ne hükümetimizin iştiraki ve bu husustaki anlaşmanın kabulü. Belge No: 30-18-1-1 / 30 - 52 – 3, 1928.
Osmanağaoğlu Ş, Melikoğlu B: Tahaffuzhane ve gümrük veteriner müdürlüklerinin yapılandırılmasına ilişkin tarihsel değerlendirme. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi, 11 (1-2): 79-87, 2011.
T.C. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi: Cumhuriyet döneminde yapılan haralar, ahırlar ve hayvan hastalıkları ile mücadele merkezleri hakkında hazırlanan raporlar, grafikler ve fotoğraflar. Belge No: 030.10.187.285.1, 110 s. 1946.
Osmanağaoğlu Ş, Melikoğlu B: Türkiye’de ruam hastalığı eradikasyon çalışmalarına tarihsel bir bakış açısı. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 15 (3): 331- 337, 2009. DOI: 10.9775/kvfd.2008.97-A
Menteş Gürler A: “Beş Senelik Umûr-u Baytâriye Programı” üzerine bir inceleme. Vet Bil Derg, 25 (1-2): 9-13, 2009.
The World Organization for Animal Health: http://www.oie.int/ about-us/history/; Accessed: 07.03.2018.
Aalbers E: Short History of The World Veterinary Association 1863- 1994, Madrid, p. 30, 1994.
Yiğit A, Yaşar A, Menteş Gürler A: International Veterinary Congresses in Ottoman Era Archives. 32nd World Veterinary Congress. İstanbul, Abstract Book, p.101. September 13-17, 2015.
Bekman M: Veteriner Kongreleri ve İtilâfnameleri - Lescongrés et Lesconventions Vvétérinaires. Marifet Basımevi, İstanbul, 1945.
Durant W: The Story of Civilization, I. Our Oriental Heritage. Simon and Schuster, New York, 1954.