Bazı Kekik Türlerinin (Thymus kotschyanus ve Thymus collinus) Gastrointestinal Parazitlere Karşı Antelmentik Etkisinin Araştırılması

Bu çalışma, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arazisinde bulunan Thymus kotschyanus ve Thymus collinus adlı kekik türlerinin koyunlarda gasrointestinal parazitlere karşı antelmentik etkisinin belirlenmesi amacıyla in-vitro ve in-vivo olarak yapılmıştr. Araştırmada antelmentik preparat olarak bu bitkilerin uçucu yağları ve ekstrakları (özüt) kullanılmıştır. In-vitro koşullarda sindirim sisteminden toplanan helmint türlerine (Trichostrongylus axei, Nematodirus abnormalis, Trichocephalus ovis, Haemonchus contortus) karşı antelmentik etki belirlenmiştir. Ayrıca in-vivo şartlarda ise doğal enfekte koyunlarda mide-bağırsak helmintlerine karşı antelmentik etki incelenmiştir. In-vitro koşullarda kontrol grubuna göre deney gruplarında helmintlerin daha kısa sürede öldükleri saptanmıştır. In-vivo şartlarda Th. kotschyanus uçucu yağının antelmentik etkisi %88.1, Th. collinus uçucu yağının ise %82.7 olarak bulunmuştur. Bu bitkilerden hazırlanan ekstraktların antelmentik etkisi sırasıyla %69.1 ve %63.5 olmuştur. Thymus kotschyanus uçucu yağı preparatından alınan sonuç özüte oranla %21.6, Th. collinus uçucu yağı preparatından alınan sonuç ise özüte oranla %23.2 fazla olmuştur. Araştırmanın sonuçları, her iki bitkinin hem uçucu yağından, hem de özütlerinden antelmentik preparatlar hazırlanarak, koyunların gastrointestinal parazitlerinin tedavisinde kullanılabileceğini ortaya koymuştur.

Investigation of Anthelmintic Effects of Some Thyme Species (Thymus kotschyanus and Thymus collinus) Against Gastrointestinal Parasites

This study was carried out in vitro and in vivo to determine the therapeutic effects of Thymus kotschyanus and Thymus collinus in the territory of Nakhchivan Autonomous Republic against the gastrointestinal parasites in sheep. Essential oils and extracts of these plants were used as antihelminthic preparation in the research. An antihelminthic effect was determined against helminth species (Trichostrongylus axei, Nematodirus abnormalis, Trichocephalus ovis, Haemonchus contortus) collected from the digestive system in in vitro conditions. Furthermore, in vivo conditions, the antihelminthic effect against gastrointestinal helminthes in naturally infected sheep was investigated. Comparing to the control group in the in vitro conditions, helminthes were killed in a shorter time in the experimental groups. In vivo conditions, the antihelminthic effect of Th. kotschyanus essential oil was 88.1% and 82.9% of Th. collinus essential oil. The antihelminthic effects of the extracts prepared from these plants were 69.1% and 63.5%, respectively. The result obtained from Th. kotschyanus volatile oil preparation was 21.6%, the result of Th. collinus volatile oil preparation was 23.2% which was more specific than the first one. The results of the study show that both herbal oils and extracts can be used in the treatment of gastrointestinal parasites of sheep by preparing antihelminthic preparations.

PDF

___

1. Kasımov FY: Kafkasya Florasında Thymus L.cinsinin uçucu yağlı türleri ve bunların rasyonel kullanımı (resursovedeniya soruları) aromatik türler. Bakü, 430s., 2011. (??????? ?.?. ?????????????? ???? ???? Thymus L. ????? ??????? ? ?? ????????????? ????????????? (??????? ??????????????). ????, 430?, 2011).
2. Talıbov TH, İbrahimov AS: Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti florasının sınıflandırma spektrum (Ali sporlu, çılpaqtohumlu ve örtülütohumlu bitkiler). Nahçıvan, Acemi, 364s. 2008.
3. Ibadullayeva SD, Elekperov RA, Kasimov HZ:Thymus hyemalis Lange (Lamiaceae) - Azerbaycan florasının yeni bir türü. Petersburg, Bot. Zhur., Cilt. 99, No7, s. 825-827, 2014 (??????????? ?.?., ????????? ?.?., ??????? ?.?.. Thymus hyemalis Lange (Lamiaceae) - ????? ??? ??? ????? ????????????. ?????-?????????, ???.???., 2014, ?. 99, No7, ?. 825-827), 2014.
4. Damirov IA, Prilipko LI, Şükürov DZ, Kerimov YB: Azerbaycanın ilaç (derman) bitkileri. Bakü Maarif, 304s, 1988. (??????? ?.?., ???????? ?.?., ??????? ?.?., ??????? ?.?. ????????????? ???????? ????????????. ????: ??????, 1988, 304?., 1988).
5. Hüseynov DY, Kahramanov KM, Kasımov FY, Ahundov RA: Koçi kekik uçucu yağının kimyasal içeriğinin incelenmesive farmakoloji etkisinin bazı özellikleri/Farmakoloji ve toksieologiya, No2. - S. 73- 74, 1987. (???????? ?.?., ?????????? ?.?., ??????? ?.?., ??????? ?.?. ???????????? ??????????? ??????? ? ????????? ?????? ?????????????????? ???????? ???????? ????? ??????? ????/ ???????????? ? ????????????. - 1987, No2. - ?. 73-74.)
6. Plemenkov VV: Temeldoğal kimyasal bileşikleri/Kazan, 376 s.,2001. (????????? ?.?. ???????? ? ????? ????????? ??????????/??????, 2001, 376 ?.)
7. Kasımov FY: Thymus L. cinsinin bazı türlerinin uçucu yağların bileşimleri. Kimya doğal bileşimleri. NO 5, s.761-762,-1987. (??????? ?.?. ???????????? ?????? ??????? ????? ????????? ????? ???? Thymus L. ????? ????????? ??????????. - 1987 -No5,- ?. 761-762.)
8. Nasirov IR, Kasımov FY, Ibrahimov HH:Koçi kekik uçucu yağının öğrenilmesi ve antimikrobiyal etkisi/Azerbaycan. med.dergisi. - No9, s. 24-29, 1977. (??????? ?.?., ??????? ?.?., ???????? ?.?. ???????? ???????? ????? ??????? ???? ? ??? ?????????????? ????????/ ?????. ???.??????. 1977. - No9. - ?. 24-29.)
9. Hüseynova AE:Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti topraklarında yayılmış Koçi kekikde -Thymus kotschyanus Boiss. uçucu yağının tetkiki. NSU Bilimsel Eserler. Qeyret, No-7. 80, 38-42, 2016.
10. Kasımov FY: Kafkas florasının Thymus L. cinsinin uçucu yağlı türleri ve faydalı bir şekilde kullanılması yolları. B.e.d. Doktora tezi, avtoref. Bakı: Elm, 49 s, s.10-40, 2006.
11. İbadullayeva SÇ, Ceferli İA: Uçucu yağlar ve aromaterapi. Bakı: Elm, 115 s., 2007.
12. Clevenger JF: Apparatus for the determination of volatile oil. J Am Pharmaceut Assoc, 17, 340, 1928. DOI: DOI: 10.1002/jps.3080170407
13. Rabinoviç MI: Veteriner Farmakoloji ve Formülasyon Çalışmaları M: Kolos, 240c, 2003. (????????? ?.?. ????????? ?? ???????????? ???????????? ? ?????????. ?: ?????, 2003, 240?.)
14. Skryabin KI, Şikobalova NP, Şulç RS ve.b: Parazit nematodların belirlenmesi. - M:. SSCB Bilimler Akademisi Yayınevi, c. 3. -890s. 1952. (??????? ?.?., ?????????? ?.?., ????? ?.?. ? ??. ???????????. ???. ???????????? ?????????????? ????- ???. - ?.: ???-?? ?? ????, 1952. - ?. 3. - 890 ?.)
15. Kotelnikov GA: Hayvanlarda ve çevrede helmintolojiaraştırma /- M: Kolos, -208 s,1984. (??????????? ?.?. ????????????????- ??? ???????????? ???????? ? ?????????? ????? /- ?.: ?????, 1984. -208 ?.)
16. Perez- Mateos M, Lanier TC, Boyd LC: Effects of rosemary and green tea extracts on frozen surimi gels fortified with omega-3 fatty acids. J Sci Food Agric,86, 558-567, 2006. DOI: DOI: 10.1002/jsfa.2388
17. Singhal RS, Kulkarni PR, Rege DV: University of Mumbai Handbook of Herbs and Spices. Vol. 1, p.22-34. Woodhead Publishing Ltd, England. 2001.
18. Eminov RŞ: Azerbaycan SSC-nin Büyük Kafkasya ve güney yamaclarındakı koyunlarda epizotolohiya ve yapan ostertagiyalara ve onlara karşı bazı ilaç bitkilerinin etkisi. Doktora Tezi, Avtoreferat. VİGİS, M, 30 s, 1982
19. Memmedov EN: Koyunların monieziozuna karşı anthelmint madde ve ya ilaç bitkileri karışımlarının kullanılması: Bayt. bilim. tezi. avtoref. Bakı, 30 s, 1996.
20. Rusya´da veteriner ilaçları. 2 cildde Klavuz. In, Klenov IF(Ed), "Selhozizdat" yayınevi M:, 1040 c. 2004.
21. Hacıyev YH, Meherremov SH: Üzerliğin (Peqanum Harmala) anthelmint verimi "Azerb.Tarım Bilimi". Bakı, No 1-2, s. 65-66, 1996.
22. Maherremov SH: Devetikeni ve yoncanın anthelmintic özelliği. Erciyes Üniv Vet Fak, 6 (2): 85-88, 2009.
23. Meherremov SH: Tedavi profilaksi amacıyla koyunların mide-bağırsak nematodozlarına karşı anthelmint bitkilerin ve onların kimyasal preparatla karışımının kullanılmasına ilişkin öneriler. Bakı, Mütercim, 27 s., 2010.
24. Huseynova AE, Maharramov SH: The antihelminthic efficiency of N. meyer Benth. and N. cataria L. species that spread in the Nakhchivan Autonomous Republic flora. Int J Vet Sci Anim Husb, 2 (1): 40-43, 2017.
25. Gıcık Y, Arslan MÖ, Kara M, Akça A: Kars İlinde kesilen koyunlarda karaciğer trematodlarının yaygınlığı. Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 8 (2): 101- 102, 2002.
26. Umur Ş, Arslan MÖ: Doramectin'in doğal enfekte kuzularda midebağırsak nematodları ve canlı ağırlık artışına etkisi. Türkiye Parazitol Derg, 24 (1): 67-72, 2000.