Nezihe GÖKHAN

Atlarda alfa2 adrenoseptör agonistlerin bazı fizyolojik parametreler üzerindeki etkileri

Özet Son yıllarda veteriner cerrahi alanında, atlar üzerinde yapılan uygulamalarla a2-adrenoseptör agonist ilaçların yararlılığının farkına varılmıştır. Preanestezik olarak kullanılan bu maddeler, uçlarından epinefrin ya da norepinefrin açığa çıkaran adrenoseptör ajanların etkilerini azaltırlar. Aifa2-adrenoseptor agonistler enjektabl ve inhalan ajanlardan önce preanestezik olarak kullanılır. Veteriner hekimlikte kullanılan ilk oc2- adrenoseptör agonist xylaxine'dir. Bunu detomidine, medetomidine, romifidine ve klonidine kullanımı takip etmiştir. Alfa2-adrenoseptör agonistlerin dozu, istenilen sedasyon ve analjezinin derinliğine ve bazı organlardaki, özellikle kardiyovasküler sistem üzerindeki muhtemel yan etkilerine göre belirlenmelidir. Bütün oc2- adrenoseptör agonistler sedasyon, analjezi, hipotansiyon, bradikardi, ürinasyonda artış, salivasyonda azalma, barsak motilitesinde azalma, uterusta stimülasyon, gözlerde midriyazis ve intraoküler basınçta azalmaya neden olurlar. Bu maddelerin en büyük avantajı, kullanımları sonucu oluşabilecek tüm yan etkilerin spesifik antagonistleriyle tamamen geriye döndürülebilmesidir.

Anahtar Kelimeler:

at, agonistler, anestezi, anestetikler

Effects of Alpha2 adrenoceptor agonists on some physiological parameters in horse

Summary Recently, in the field of veterinary surgery, clinical applications made on horses have indicated that alpha2 adrenoceptor agonists are valuable agents for horse's anaesthesia. These agents used as preanaesthetic reduce the effects of adrenoceptor agents which release epinephrine and norepinephrine in their ends. Alpha2 adrenoceptor agonists are used as preanaesthetic agents before injectable and inhalant agents. Similarly, they are administered before local, regional and epidura! anaesthesia. The first alpha2 adrenoceptor agonists used in veterinary medicine is xylazine. Detomidine, medetomidine, romifidine and clonidine come after this. Appropriate dosage of alpha2 adrenoceptor agonists should be calculated according to required analgesia, sedation and their possible side effect on some organs mainly cardiovascular systems. All a.2- adrenoseptör agonists cause sedation, analgesia, hypotension, bradycardia, increased urination, decreased salivation, decreased imotility in gut, stimulation in uterus, mydriasis and decreased intraocular pressure in eyes. The main advantages of these agents are that their effects can be reversed if required.

Keywords:

horses, agonists, anaesthesia, anaesthetics,

PDF

___

1. Clarke JO, Clark TP: Analgesia. In, Vasallo J (Ed): Vet Clin North Am: Equine Pract, 15 (3): 705-723, 1999.
2. Cox JH: Rescue Technique. In, White NA and Moore JN (Eds): Current Techniques in Equine Surgery and Lameness, p. 60-64, WB Saunders Co, Philadelphia, 1998.
3. Aslanbey D: Veteriner Operasyon Bilgisi. II. Baskı, Ankara Üniv Vet Fak Yayınları, s. 411, Ankara, 1986.
4. Koç B: Veteriner cerrahide premedikasyon. Veteriner Cerrahi Dergisi. 1 (2): 63-37, 1995.
5. Topal A: Veteriner Anesteziyoloji ve Reanimasyon Ders Notu, s. 41-49, Uludağ Üniv Vet Fak, Bursa, 2001.
6. England GCW, Clarke KW: Alpha2 adrenoceptor agonists in the horse. Br Vet I 152 (6): 641-657, 1996.
7. Mama K, Aubin M: Injektabl Anaesthetic Protocols. In, Robinson NE (Ed): Current Therapy in Equine Medicine. Chapter 1.5: 17-19, WB Saunders Co, London, 2003.
8. Short CE: Neuroleptanalgesia and Alpha-Adrenergic Receptor Analgesia. In, Short CE (Ed): Principles and Practice of Veterinary Anesthesia, p. 47-56, Baltimore, Williams and Wilkins, 1987.
9. Short CE: Special considerations for equine anesthesia. In, Short CE (Ed): Principles and Practice of Veterinary Anesthesia. Chapter 13, 271-285, Baltimore, Williams and Wilkins, 1987.
10. Okumuş Z: Köpeklerde alfa2-adrenoseptör agonistlerin ve antagonistlerin etkileri. Veteriner Cerrahi Dergisi) 9 (1-2): 68-73,2003.
11. Şanlı Y: Veteriner Klinik Farmakoloji ve İlaçla Sağaltım İlkeleri, 3. Baskı, 2. Bölüm, Ankara, 1999.
12. AIef M, Oechtering G: Anesthesie beim pferd. Spor Atı Cerrahisi Sempozyumu, Tebliğler kitabı, Bursa, 1997.
13. Hall LW, Clarke KW, Trim CM: Anaesthesia of the horse. In, Hall LW, Clarke KW, Trim CM (Eds): Veterinary Anaesthesia, p. 75-112, 247-313, WB Saunders Co, London, 2001.
14. Taylor PM, Clarke KW: Sedation, analgesia and premedication. In, Taylor PM, Clarke KW (Eds): Handbook of Equine Anesthesia, Chapter 2, 15-32, WB Saunders Co, London, 1999.
15. Turner AS, Mcllwraith CW: Anesthesia and fluid therapy. In, Turner AS, Mcllwraith CW (Eds): Techniques in Large Animal Surgery, 2 (9-43), Lippincott Williams and Wilkins, Philadelphia, 1989.
16. Paddleford RR, Harvey RC: Alpha2 Agonists and Antagonists. Vet Clin North Am: Small Anim Pract, 29 (3): 737-745,1999.
17. Booth TM, Haınısch EK, Knottenbelt DC, Edward GB, Clegg PD: Endoskopic electrosurgical excision of laryngeal granulation tissue in a standing pregnant mare. VetRec, 147 (15): 418-420, 2000.
18. Freeman SL, Bowen IM, Bettschart-Wolfens Berger R, England GCW: Cardiopulmonary effects of romifidine and detomidine used as premedicants for ketamine/halothane anaesthesia in ponies. VetRec, 147 (19), 2000.
19. Kollias-Baker CA, Court MH, Williams LL: Influence of yohimbine and telazoline on the cardiovascular res- . piratory and sedative effects of xylazine in the horse. J Vet Pharmacol Therap, 16, p. 350-358, 1993.
20. Freeman SL, England GCW: Investigation of romifidine and detomidine for the clinical sedation of horses. Vet Rec, A1. (18):507-511,2000.
21. Greene SA, Rankin DC, Keegan RD, Bayly WM, Schneider RK: Cardiopulmanory effects of medetomidine/ Telazol anesthesia in horses immediately after exercise: http://www.vetmed.wsu.edu, Erişim tarihi: 11.08.2004.
22. Hamm D, Turchi P, Jöchle W: Sedative and analgesic effects of detomidine and romifidine in horses. Vet Rec, 136 (13): 324-327, 1995.
23. Kaya S, Pirinci İ, Bilgili A: Veteriner Uygulamalı Farmakoloji, Medisan Yayınevi, Ankara, 2000.
24. Güzelbulut F: Hipertansiyon hastalarında ortalama platelet hacmi ve antihipertansif tedavinin etkisinin değerlendirilmesi. İç Hastalıkları Uzmanlık Tezi, İstanbul, 2006.
25. Anonim 1: http://www.abdipharma.com, Alphagan göz damlası %0,2, Erişim tarihi: 13.04.2008.
26. Topal A: Preanestezik ilaçlar, in, Topal A (Ed): Veteriner Anestezi. 3. Bölüm, s. 33-56, Nöbel & Güneş Tıp Kitabevi, Bursa, 2005.
27. Cihan M: Kritik hastalarda anestezi protokolü, in, Özaydın İ (Ed): Veteriner Acil Klinik, s. 85-92, Eser Ofset, Erzurum, 2004.
28. Hekimoğlu A, Kervancioğlu P, Çiçek R: Klonidinin sıçan ileumunda meydana getirdiği gevşeme yanıtları üzerine nitrik oksitin rolü. Fırat Üniv Sağ Bil Derg, 21(2): 49-54, Elazığ, 2006.
29. Smith OL: Critical care therapeutics for mature horses. In, Robinson NE (Ed): Current Therapy in Equine Medicine , p.19-20, WB Saunders Co, London, 2003.
30. Gamez-Villamandos RJ, Santisteban JM, Ruiz I, Dominguez JM, Avila I, Salieras JM: Clinical effectiveness of romifidine in the horse: http://www.vetmed.wsu.edu, Erişim'tarihi: 10.08.2004.
31. Robertson SA: Sedation and General Anesthesia of Foals. In, Robinson NE (Ed): Current Therapy in Equine Medicine, p. 687-692, WB Saunders Co, London, 2003.
32. Lowder MQ: Routine dental care. In, White NA, Moore JN (Eds): Current Teeniques in Equine Surgery and Lameness, p. 240-245, WB Saunders Co, Philadelphia, 1998.
33. Van Miert ASJPAM, Faghihi SM, Van Duin CTM: Food intake and rumen motility in drawf goats. Effects of atipemazole on the inhibitory effects induced by detomidine, medetomidine and romifidine. Veterinary Research Communications, 18 (6): 457-469, 1994.
34. Hayat A, Ceylan C, İpek H, Sakar M: Atlarda Xylazine- Tiletamin-Zolazepam ve Xylazine-Tiletamin-Zolazepam- Propofol anestezisi. Veteriner Cerrahi Dergisi, 10 (1-2): 13-19,2004.
35. Mama KR: Anesthetic management of the horse: Intravenous anesthesia. In, Steffey EP (Ed): Recent Advances in Anesthetic Management of Large Domestic Animals: http://www.ivis.com, Erişim tarihi: 20.08.2004.
36. Gülanber EG, Kaya Ü, Aktaş M, Düzgün O, Baştan A, Mutlu İ, Öztürk A, Arı kan N: Köpeklerde medetomidineketamine anestezisinin bazı fizyolojik fonksiyonlara ve kan parametrelerine etkisi. Veteriner Cerrahi Dergisi, 6 (1- 2): 5-9, 2000.
37. Atalan G, Özba B, Erdoğan HM, Demirkan İ, Çelebi F: Köpeklerde xylazine-ketamin HCI anestezik ajan kombinasyonunun medetomidin-ketamin HCI kombinasyonuyla klinik ve kardiyovasküler etkileri yönünden karşılaştırılması. Veteriner Cerrahi Dergisi, 7 (1 -2): 21-27, 2001.
38. Topal A: Kedilerde tiletamin/zolezepam ve xylazine/ ketamin anestezisinin karşılaştırılması. VII. Ulusal Veteriner Cerrahi Kongresi, Bursa, 25-28 Ekim 2000.
39. Özba B, Özaydın İ, Kılıç E, Atalan G, Baran V: Xylazine and zolazepam- ti I etamine anesthesia in calves for umbilical operation. Indian Vet J, 80, 46-48, 2003.
40. Anonim 2: http://www.usyd.edu.au/su/rirdc, Rirdc equine research news. Erişim tarihi: 13.04.2008.
41.McMurphy RM: Providing Analgesia. In, White NA, Moore JN (Eds): Current Techniques in Equine Surgery and Lameness, p. 2-6, WB Saunders Co, Philadelphia, 1998.