MUALLİM NACİ'NİN HEDER ADLI TİYATROSU ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Muallim Naci, Tanzimat döneminin belki de üzerinde en çok konuşulan isimlerinden birisidir. Fakat Naci"ye yönelik ilgi, onun geleneğe bağlılığından yola çıkılarak azalmıştır. Bu nedenle Naci ve eserleri, zamanın acımasızlığına dayanamamış ve unutulmaya yüz tutmuş gibidirler. Çalışma, bu esikliği giderme adına kaleme alınmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde Tanzimat dönemi tiyatro etkinlikleri özetlenmiştir. Ana metin, Muallim Naci ve eserin genel hatlarının tanıtılmasıyla başlamaktadır. Bir tiyatro metni olan Heder, bu bölümde, yazınsal metin çözümleme yöntemi ile tahlil edilmiştir. Tahliller, eserin konu ve tema, tür ve biçim özelliklerini de kapsamaktadır. Heder, tezli bir eserdir. Bu nedenle son bölümde, oyunun tezleri, toplumsal ve edebî zeminde değerlendirilmiştir. Varılan yargılar, Muallim Naci"nin Tanzimat modernleşmesi içindeki rolünün sağlıklı analiz edilmediğini, Heder"in ise müellifin şahsına yönelik menfî tutum nedeniyle unutulduğunu göstermektedir.

Evaluations on the Play Named Heder by Muallim Naci

Muallim Naci, is possibly one of the most mentioned names of the Tanzimat Reform Era. However, interest in Naci decreased due to his commitment to tradition. Therefore, Naci and his works have not been able to stand against time and faded into oblivion. This study aims to make up this. In the introduction part, theater activities during the Tanzimat Reform Era are summarized. The main text starts with the introduction of Muallim Naci and his work in general. Being a theater work, Heder is analyzed through written work analysis. Analyses include the topic, theme, genre, and formal characteristics of the work as well. Heder is a thesis work. Therefore, the theses of the play are evaluated on social and literary grounds in the last part. It is concluded that the role of Muallim Naci in the Tanzimat modernization has not been analyzed in a sound way, and Heder has been forgotten because of the negative attitude held towards its writer.

___

Akı, N. (1989). Türk tiyatro edebiyatı tarihi I. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Akyüz, K. (1985). Batı tesirinde Türk şiiri antolojisi. İstanbul:İnkılâp Kitabevi.

And, M. (2004). Başlangıcından 1983"e Türk tiyatro tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.

Aytaş, G. (2015). Tanzimat devri Türk tiyatrosu. M. K. Özgül (Ed). Türk Edebiyatı Tarihine Bir Bakış içinde ( ss.75-100). Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.

Beyatlı, Y. K. (1990). Mektuplar Makaleler. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.

Çalışlar, A. (1993). 20. yüzyılda tiyatro. İstanbul: Mitos BOYUT Yayınları.

Çalışlar, A. (2009). Tiyatronun ABC"si. İstanbul: Say Yayınları.

Çamurdan, E. (2015). Tanzimat dönemi Türk tiyatrosu. İstanbul: Habitus Yayıncılık.

Çetin, N. (2006). Muallim Naci. İ. Parlatır (Ed.) Tanzimat Edebiyatı içinde (ss. 651- 701). Ankara: Akçağ Yayınları.

Çetişli, İ. (2009). Metin tahlillerine giriş 2. Ankara: Akçağ Yayınları.

Enginün, İ. (1993). Namık Kemal ve tiyatro. Doğumunun Yüzellinci Yılında Namık Kemal içinde (ss. 13-24). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Enginün, İ.,& Kerman, Z. (2011). Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 3. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Erbay. E. (1997). Eskiler ve Yeniler. Erzurum: Akademik Araştırmalar.

Gökçek, F. (2007). Bir tartışmanın hikâyesi Dekadanlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.

İnal, İbnü"l Emin Muhammed Kemal. (2000). Son Asır Türk Şairleri. 3. (Hzl. Hidayet Özcan). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.

Kaplan, M. (1998). Şiir tahlilleri I. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Muallim Naci (1326). Heder. İstanbul: İkdâm Matbaası.

Muallim Naci (t.y.). Istılahat-ı Edebiyye. (Hzl: Alemdar Yalçın, Abdulkadir Hayber) Ankara: Akabe Yayınları.

Muallim Naci (1998). Mektuplarım. (Hzl: Ramazan Kaplan) Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları.

Namık Kemal (2005). Celâleddin Harzemşah. (Hzl. Oğuz Öcal). Ankara: Akçağ Yayınları.

Parlatır, İ. (2006). Şinasi. İ. Parlatır (Ed.) Tanzimat Edebiyatı içinde (ss. 71-126). Ankara: Akçağ Yayınları.

Sevengil, R. A. (2015). Türk tiyatrosu tarihi. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.

Şener, S. (1991). Dünden bugüne tiyatro düşüncesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Tanpınar, A. H. (1988). 19 uncu asır Türk edebiyat tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.

Tansel, F. A. (1953) Muallim Naci ile Recaizade Ekrem arasındaki münakaşalar ve bu münakaşaların sebep olduğu edebî hadiseler. 06.01.2016 tarihinde www.journals.istanbul.edu.tr/iuturkiyat/article, adresinden erişildi. s. 159- 206

Tiyatro Bibliyografyası 1859-1928 (1967). (Hzl. Türkân Poyraz, Nurnisa Tuğrul) Ankara: Milli Eğitim Basımevi.

Tarakçı, C. (1994). Muallim Naci Efendi. Samsun: Furkan Kitabevi.

Töre, E. (2016a). Geleneksel Türk tiyatrosu. İstanbul: Kesit Yayınları.

Töre, E. (2016b). Modern Türk tiyatrosu. İstanbul: Kesit Yayınları.

Uçman, A. (1998). Muallim Naci. İstanbul: Toker Yayınları.

Uçman, A. (2006). Namık Kemal. İ. Parlatır (Ed.) Tanzimat Edebiyatı içinde (ss. 201-288). Ankara: Akçağ Yayınları.

Ulçugür, İ. (1982). Muallim Naci"nin ,,Heder"i üzerine. Yazko Edebiyat, 16, 123- 137.

Yalçın, A. (2002). II. Meşrutiyette tiyatro edebiyatı tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.