Arazların İspatı Üzerine Zeydî Bir Eser: El-Hasan Er-Rassâs'ın Muhtasar Fî İsbâti'l-A'râz'ı

Bu makale el-Hasan er-Rassâs'ın Muhtasar fî isbâti'l-a'râz'ının bir tasviri ve edisyon kritiğidir. Çalışma daha geniş bir ilmî eserden alınmış gibi görünmektedir. Ayrıca çalışma, kelâm ontolojisinde merkezî bir kavram olan "arazların" gerçekliğinin ispatı ile ilgilidir.

Anahtar Kelimeler:

Zeydîlik, Yemen, el-Hasan er-Rassâs, Mutezilîlik, Yazma Eser, Ambrosiana Koleksiyonu (Milano), Kelâm, Arazlar

PDF

___

Adang, Camilla, Wilferd Madelung ve Sabine Schmidtke, Baṣran Muʿtazilite Theology: Abū ʿAlī Muḥammad b. Khallād’s Kitāb al-uṣūl and Its Reception: A Critical Edition of the Ziyādāt Sharḥ al-uṣūl by the Zaydī Imām al-Nāṭiq bi-l-ḥaqq Abū Ṭālib Yaḥyā b. al-Ḥusayn b. Hārūn al-Buṭḥānī (ö. 424/1033), Leiden: Brill, 2010.
An Anonymous Commentary on Kitāb al-Tadhkira by Ibn Mattawayh: Facsimile Edition of Mahdavi Codex 514 (6th/12th Century), (ed. Sabine Schmidtke), Tahran: Iranian Institute of Philosophy & Freie Universität Berlin, 2006.
Ansari, Hassan, “Al-Barāhīn al-ẓāhira al-jaliyya ʿalā anna l-wujūd zāʾid ʿalā l-māhiyya by Ḥusām al-Dīn Abū Muḥammad al-Ḥasan b. Muḥammad al-Raṣṣāṣ,” A Common Rationality: Muʿtazilism in Islam and Judaism, (ed. Camilla Adang, Sabine Schmidtke ve David Sklare), Würzburg: Ergon, 2007, s. 337-348.
Ansari, Hassan, “Mahmûd el-Melâhimî el-Muʿtezilî fi’l-Yemen ve’t-ta‘rîf bi risâletin fi’r-redd ʿaleyhi havle ziyâdati’l-vücûd ʿale’l-mâhiyye,” al-Masār 11/2 (2010), s. 48-58.
Davidson, Herbert A., Proofs for Eternity, Creation and the Existence of God in Medieval Islamic and Jewish Philosophy, New York: Oxford University Press, 1987.
Ebû Reşîd en-Nîsâbûrî, el-Mesâʾil fi’l-hilâfi beyne’l-Basriyyîn ve’l-Bağdâdiyyîn, (thk. Maʿn Ziyâde ve Riḍvân es-Seyyid), Beyrut: Maʿhedü’l-İnmâʾi’l-ʿArabî, 1979.
er-Rassâs, el-Hasan b. Muhammed b. el-Hasan, el-Mûciz fî usûli’d-dîn, (thk. Jamāl Shāmī), Saʿda: y.y. 1438/[2017].
er-Rassâs, el-Hasan b. Muhammed b. el-Hasan, Kitâbü’t-Tahsîl fî ʿilmi’l-usûl, MS Milano, Ambrosiana, ar. E 206, vr. 212a-284a.
er-Rassâs, el-Hasan b. Muhammed b. el-Hasan, Kitâbü’t-Tibyân li-Yâkûtati’l-îmân ve vâsıtati’l-burhân, MS Sanʿāʾ, Mektebetü’l-evkâf (eş-Şarkıyye), no. 2401.
er-Rassâs, el-Hasan b. Muhammed b. al-Hasan, el-ʿAşrü’l-fevâʾidi’l-lâzime ʿan sîgati delîlin vâhid, (thk. Jamāl Shāmī), Saʿda: y.y., 1438/[2017].
Frank, Richard M., “The Science of Kalām,” Arabic Sciences and Philosophy 2/1 (1992), s. 7-37. DOI: 10.1017/S0957423900001557.
Gimaret, Daniel, La doctrine d’al-Ashʿarī, Paris: Cerf, 1990.
Hâkim el-Cüşemî, el-Muhsin b. Muhammed el-Bayhakî, Şerḥu ʿUyûni’l-mesâʾil, MS Sanʿāʾ, Mektebetü’l-evkāf (eş-Şarkıyye), no. 707.
Hâkim el-Cüşemî, el-Muhsin b. Muhammed el-Beyhakî, Kitâbü’l-ʿUyûn fi’r-redd ʿalâ ehli’l-bidaʿ, MS Milano, Ambrosiana, ar. B 66.
İbn Metteveyh, Ebû Muhammed el-Hasan b. Ahmed, et-Tezkria fî ahkâmi’l-cevâhir ve’l-aʿrâz, 2 cilt, (ed. Daniel Gimaret), Kahire: Institut français d’archéologie orientale, 2009.
İbn Metteveyh, Ebû Muhammed el-Hasan b. Ahmed, Kitâbü’l-Mecmûʿ fî’l-muhît bi’t-teklîf, 3 cilt, (ed. J.J. Houben, Daniel Gimaret ve Jan Peters), Beyrut: Imprimerie Catholique, 1965-1999.
İbnü’l-Melâhimî el-Hârizmî, Rüknüddîn, Kitâbü’l-Muʿtemed fî usûli’d-dîn, gözden geçirilmiş ve genişletilmiş baskı, (ed. Wilferd Madelung), Tahran: Mirâs-ı Mektûb, 2012.
Löfgren, Oscar ve Renato Traini, Catalogue of the Arabic manuscripts in the Biblioteca Ambrosiana, 4 cilt, Vicenza/Cinisello Balsamo: Neri Pozza/Silvana Editoriale, 1975-2011.
Madelung, Wilferd ve Sabine Schmidtke, Al-Ṣāḥib Ibn ʿAbbād: Promoter of Rational Theology. Two Muʿtazilī kalām Texts from the Cairo Geniza, Leiden: Brill, 2016.
Madelung, Wilferd, “Abū l-Ḥusayn al-Baṣrī’s Proof for the Existence of God,” Arabic Theology, Arabic Philosophy-From the Many to the One: Essays in Celebration of Richard M. Frank, (ed. James E. Montgomery), Leuven: Peeters, 2006, s. 273-280.
Mânkdîm Şeşdîv, Ebü’l-Hüseyn Ahmed, Ta‘lîku Şerhu’l-usûli’l-hamse, (thk. Abdülkerîm Osman), Kahire: Mektebetü’l-Vehbe, 1384/1965.
Perler, Dominik ve Ulrich Rudolph, Occasionalismus. Theorien der Kausalität im arabisch-islamischen und im europäischen Denken, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2000.
Schmidtke, Sabine, “MS. Mahdawi 514. An Anonymous Commentary of Ibn Mattawayh’s Kitāb al-Tadhkira,” Islamic Thought in the Middle Ages: Studies in Text, Transmission and Translation, in Honour of Hans Daiber, (ed. Anna Akasoy ve Wim Raven), Leiden: Brill, 2008, s. 139-162.
Thiele, Jan, “La causalité selon al-Ḥākim al-Ǧišumī,” Arabica 59/3-4 (2012), s. 291-318. DOI: 10.1163/157005812X629266.
Thiele, Jan, “Propagating Muʿtazilism in the VIth/XIIth century Zaydiyya: The Role of al-Ḥasan al-Raṣṣāṣ,” Arabica, 57/5-6 (2010), s. 536-558. DOI: 10.1163/157005810X519125.
Thiele, Jan, Kausalität in der muʿtazilitischen Kosmologie: Das Kitāb al-Muʾaṯṯirāt wa-miftāḥ al-muškilāt des Zayditen al-Ḥasan ar-Raṣṣāṣ (ö. 584/1188), Leiden: Brill, 2011.
Thiele, Jan, Theologie in der jemenitischen Zaydiyya: Die naturphilosophischen Überlegungen des al-Ḥasan ar-Raṣṣāṣ, Leiden: Brill, 2013.