Buruldum-ise Saraldum-ise: Dede Korkut Kitabı’nın Günbed Yazmasında Bir Soylama Başlangıcı Yahut Bulut Olmak Hakkında

Dresden and Vatican manuscripts as a text based on declamation (soylama). 17th declamation, which is included in the manuscript and which also includes the story of Kazan’s heroics, is noted as expressed in the language of Qazan. In this declamation, Salur Qazan started describing himself with a metaphorical saying that he was ‘cloud, smoke and misty’. Beginning of the declamation with words about the sky in this way is in harmony with the other declamations in the text. However, in order to resolve these words, it will be necessary to understand the expression of burulma and saralma and what it means by being a ‘cloud’. According to our study, burulmaq and saralmaq is an expression parallel to be angry and the cloud is part of the stereotypes about intimidating the enemy. Such as the lion’s roar, the roar of the cloud is a symbol of wrath which is a glorified feature of heroes. The word bulut ‘cloud’ that describes Qazan, should be considered with the accolades used for Qazan such as kara bulut örgüni ‘black cloud thunder?’ and dumanlı dağ börisi ‘the wolf of the smoky mountain’.

Anahtar Kelimeler:

Dädä Qorqut, Gonbad, Salur Kazan, mythology, wrath, bura sara, burulma, cloud

Buruldum-isä Saraldum-isä: The Introduction of a Declamation in the Gonbad Manuscript of Dädä Qorqut or about the Being Cloud

Keywords:

Dädä Qorqut, Gonbad, Salur Qazan, mythology, wrath, bura sara, burulma, cloud,

PDF

___

Aça, M. (2007). Destan ve Masal Anlatımı Zamanı ile Ortamını Belirleyen İnançlar Nelerdir? In Türkmen, F. & Gülsevin G. (eds), I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı, 09-15 Nisan 2006 Çeşme-İzmir, Bildiri Kitabı-I (pp. 13-22). Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü.
Akdoğan, Y. (1999). Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine Büyük Sözlük. Beşir Yayınevi.
Asker, R. (2019). Kitadi-Dədə Qorqud’un Üçüncü Elyazması. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası.
Axundov, A. et al. (2006). Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti I-IV. Şərq-Qərb.
Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük: Asırlar Boyu Tarihî Seyr İçinde. Kubbealtı Yayınları.
Azmun, Y. (2018). What We Learn From Turkmen Carpets. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 3(2), 36-53.
Azmun, Y. (2019). Dede Korkut’un Üçüncü Elyazması, Soylamalar ve İki Yeni Boy İle Türkmen Sahra Nüshası, Metin-Çeviri-Sözlük-Tıpkıbasım. Kutlu Yayınevi.
Azmun, Y. (2020). The New Dädä Qorqut Tales from the Recently-Found Third Manuscript of the Book of Dädä Qorqut. Journal of Old Turkic Studies, 4(1), 16-27.
Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Oxford University Press.
Çağbayır, Y. (2019). Kutadgu Bilig, Çeviri Yazı ve Günümüz Türkçesi. Ötüken Neşriyat.
Demir, N. (2019). Dede Korkut Destanı. Ötüken Neşriyat.
Dilek, İ. (2002). Altay Destanları: Er Samır, Ak Tayçı, Kökin Erkey, Altay Buuçay, Malçı Mergen, Kozın Erkeş, Közüyke. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Dilek, İ. (2018). Mitolojilerde ve Türk Destanlarında Köpük. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 46, 67-90
Doğan, E. (2011). Türkiye Türkçesinde Cinsiyet Kategorisinin İzleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(17), 89-98.
Durak, N. (2010). Çingiz Han’ın Yetiştiği Kültürde Korku ve Korku Salma Taktikleri. In Naskali-Gürsoy, E. (Ed.), Korku Kitabı (pp. 223-240). Kitabevi.
Ekici, M. (2019). Dede Korkut Kitabı Türkistan/Türkmen Sahra Nüshası Soylamalar ve 13. Boy -Salur Kazan'ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi-. Ötüken Neşriyat.
Ercilasun, A. B. & Akkoyunlu, Z. (2014). Kâşgarlı Mahmud: Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Bizim Büro Basımevi.
Ergin, M. (1971). Dede Korkut Kitabı. Milli Eğitim Basımevi.
Esin, E. (1970). Evren (Selçuklu San’atı Evren Tasvirinin Türk İkonografisinde Menşe’leri). Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Gökçimen, A. (2010). Türkmenistan’da Bir Yağmur İyesi “Burkut Ata”. Bilig Dergisi, 52, 69-78.
Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü I-II. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Güllüdağ, N. (2001). Divanü Lugat-it-Türk ve Nogay, Kumuk, Karaçay–Malkar, Yeni Uygur Türkçesinde At ile İlgili Atasözleri Üzerine Bir Değerlendirme. In Gültekin, A. (Ed.), I. Ulusal Karşılaştırmalı Edebiyat Sempozyumu Bildirileri, Eskişehir, 6-8 Aralık 2001 (pp. 160-171). Osmangazi Üniversitesi Yayınları.
Hacıyev, A. Türkman Kitabı: Oxunuş və Şərhlər. Dədə Qorqud. 4(67), 3-60.
Haznedaroğlu, A.(2020a). Salur Kazan’ın Ad Kazanması Üzerine. Dede Korkut Uluslararası Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 9(21), 163-185.
Haznedaroğlu, A. (2020b). Günbed Yazmasında Bir Karşı Taraf Temsili Olarak Ala Demir Kâfir Han Ve Kazan’ın Üç Hüneri Hakkında Bir Değerlendirme. In Uluç, G. & Şimşek, N. D. (Eds.), Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni ve Deli Dönmez’e Ad Vérme Çalıştayı Bildiriler Bétiği, 11-12 Haziran 2020 (pp. 239-253). Kutlu Yayınevi.
Karaağaç, G. & Açıkgöz, H. (1998). Azerbaycan Bayatıları. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Kırzıoğlu, M. F. (2000). Dede Korkut Oğuznâmeleri. Atatürk Kültür Merkezi.
Koçak, Z. C. (2018). Bulut Motifinin Arkaik Temelleri ve Hz. Peygamber’i Gölgeleyen Bulut Rivayetleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 59(1): 183-202.
Kuanışbayeva, A. (2002). Formül Nazariyesi ve Koblandı Batır Destanındaki Formüller. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Nurutdinov, F. A. H. (1991). Mikail Baştu, İbn Şams Tebir, Şan Kızı Destanı. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Ögel, B. (2014). Türk Mitolojisi II. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ömer Seyfettin (2009). Bütün Hikâyeleri 4-6. Üç Harf Yayınları.
Ömer Seyfettin (2017). Harem. Ötüken Neşriyat.
Özçelik, S. (2009). Dede Korkut Metinleri Üzerinde Tespitler. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 9(2), 155-164.
Özçelik, S. (2019). Dede Korkut Oğuznamelerinin Kaç(ıncı) Nüshası Bulundu? Türk Dili Dergisi, 117(812), 48-56.
Özçelik, S. (2020). Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine -Günbed Nüshası Işığında- Düzeltme Teklifleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 49, 7-20.
Öztürk, Ö. (2005). Karadeniz Ansiklopedik Sözlük. Heyemola Yayınları.
Quliyev, B. (2020). Kitabi-Dǝdǝm Qorqud ve Onun Türkmǝn Sahra Nüsxǝsı, (Transliterasiya, Fotofaksimile, Qəyd ve Şərhler). Türkkitab.
Rafraf, İ. (2020). Yağsa Yağmur Daşsa Çaylar, Dede Korkud Araşdırmaları Türkmen Sahra Kitabı. Ozan Dergisi, 1(6), 1-150.
Rzasoy, S. (2020). “Kitabi Türkmen Lisani” Oğuznamǝsinin Transmediativ Strukturu vǝ Ritual- Mifoloji Semantikası. Bakı: Azǝrbaycan Milli Elmlǝr Akademiyası Folklor Institutu.
Serrafî, A. et al. (2019). Dedem Korkud’un Türkmen Sahra Kitabı. Ozan Dergisi, 1(3-5), 1-308.
Sertkaya, O. F. (1968). Mi’rācnāme, Metin-İndeks. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. (Yayımlanmamış Mezuniyet Tezi).
Sertkaya, O. F. (2019a). Dede Korkut Kitabı’nın Kaç Yazma Nüshası Var? Dede Qorkud, Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası Folklor İnstitusu, 3, 21-27.
Sertkaya, O. F. (2019b). Azmun, Y. Dede Korkut’un Üçüncü Elyazması, Yeni Soylamalar ve Boylar (Hikâyeler) ile Türkmen Sahra Nüshası, Giriş-Metin-Çeviri-Sözlük-Tıpkıbasım, Kutlu Yayınevi, İstanbul, 2019. Journal of Old Turkic Studies, 3(2), 637-646. (Tanıtma)
Sertkaya, O. F. & Uzuntaş, H. (2020). Dede Korkut’un Günbed Yazması Üzerine Araştırmalar ve İncelemeler. Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Seyidəliyev, N. (2007). Azərbaycan Dilinin Sinonimlər Lüğəti. Şərq- Qərb.
Shahgoli, N. K. et al. (2019). Dede Korkut Kitabı’nın Günbet Yazması: İnceleme. Metin, Dizin ve Tıpkıbasım. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 16(2), 147-379.
Şemseddin Sâmi (1989). Kâmûs-ı Türkî. Enderun Kitabevi.
Şirin, H. (2017). Türkçede Bulut. In Karahan, L. (Ed.), Türklük Biliminin Ulu Çınarı Zeynep Korkmaz Armağanı (pp. 373-382). Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Tekin, T. et al. (1995). Türkmence-Türkçe Sözlük. Şafak Matbaacılık.
Tekin, T.(1968). A Grammar of Orkhon Turkic. Indiana Universty.
Tezcan, S. (2018). Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar. Yapı Kredi Yayınları.
Tezcan, S. (2020). Topkapı Sarayı Oğuznâmesi, İnceleme. Yapı Kredi Yayınları.
Tulu, S. (2020). Dede Korkut Oğuznâmesi Boylar ve Soylamalar Günümüz Türkçesine Sözlü Çevirisi Dresden Nüshası ve Günbed-i Kâvus / Türkmensahra El Yazması Esasında. Ankara: Nobel Yayın.
Tulum, M. & Tulum, M. M. (2016). Oğuznameler, Oğuz Beylerinin Hikâyeleri. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-XII (1993). Türk Dil Kurumu Yayınları.
Uçar, E. (2020). Dede Korkut Kitabı’ndaki Bir Soylama Üzerine. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3(1), 213-240.
Uçar, E. (2019). Orhun Yazıtlarındaki er- bar- İkilemesi Üzerine. Journal of Old Turkic Studies, 3/2, 2019: 471-501.
Yılmaz, G. K. (2013). Hakas Destanları 4: Altın Taycı. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Zahidoğlu, V. A. (2015). Dede Korkut Kitabı’nda Tipik Bir İstinsah Hatası Üzerine. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 5(2), 159-170.
Zieme, P. (1991). Die Stabreimtexte der Uiguren von Turfan und Dunhuang. Studien zur alttürkischen Dichtung. Bibliotheca Orientalis Hungarica.