Yaşanmış Deneyimler ve Öznellikler Çerçevesinde Tabakalaşmayı Okumak

Bu makale Türkiye’de çalışma hayatına dair deneyimler, beklentiler ve sorunlar çerçevesinde, belirli platformlar etrafında bir araya gelmiş ücretli, kendi hesabına ya da freelance çalışanların ve işsizlerin çalışma deneyimleri üzerinden bir toplumsal hareketlilik okuması yapmaktadır. Makalenin temel savı, söz konusu bireylerin toplumsal hareketlilikle ilgili öncelikli beklentisinin çalışma hayatında özneleşme/özneleşememe deneyimleriyle ilişkili olduğudur. Makale, bu bağlamda, yönetimsel şirket modelini ve yeni yönetim stratejilerini incelemektedir. Çalışanın öznelliğine vurgu yapan bu model ve şirket söylemi, bireylerin sosyalleşme süreçlerinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu anlamda, şirketin ve dolayısıyla toplumun özneleşme vaadi, bireyler için toplumsal hareketliliğin bir ölçütü olmuştur. Ancak çalışma, söz konusu bireyler tarafından yönetimsel şirket modelinin vadettiği gibi bir özneleşme olarak deneyimlenmediği için, nesnel toplumsal hareketliliğe dair bulgular, bireylerin deneyimleriyle örtüşmemektedir. Yukarı yönlü toplumsal hareketlilik yaşayanlarla, babalarının konumlarını yeniden üretenler, kendilerini aşağı yönlü hareketlilik ya da sınıf kaybı yaşamış olarak algılamaktadır. Bu bağlamda makale, toplumsal hareketliliğin öznel boyutları üzerine bir tartışma geliştirmektedir. Buna göre toplumsal hareketlilik yalnızca nesnel ölçütler üzerinden değerlendirildiğinde, sonucun bireylerin yaşanmış deneyimleriyle örtüşmediği ortaya çıkmıştır. Toplumsal hareketlilik araştırmalarında öznelliklerin ve yaşanmış deneyimlerin dikkate alınması, özellikle Türkiye’nin toplumsal gerçekliğini anlamada son derece önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Öznel toplumsal hareketlilik, yönetimsel şirket modeli, özneleşme, beyaz yaka örgütlenmeleri

Reading Stratification in the Framework of Subjectivities and Lived Experiences

This article deals with social mobility through the work experiences of employees, self-employed or freelance workers and unemployed people who have organized themselves on certain platforms to discuss their experiences, expectations and problems at work. The main thesis of the article is the social mobility expectations of these individuals that correlate with their subjectification and desubjectification experiences in the working life. In this context, the article examines the managerial company model and the new management strategies. This model and company discourse, based on the subjectivity of the employee, constitute an important part of the socialization processes of individuals. In this sense, company’s and society’s promise of subjectification at work has been a measure of social mobility for individuals. The findings of objective social mobility do not coincide with the experiences of individuals, for the work is not experienced as subjectification as promised by the managerial company model. Those who experience upward social mobility and those who reproduce their fathers’ positions perceive themselves as having experienced downward mobility or loss of social class. In this context, this article develops a discussion on the subjective dimensions of social mobility. Accordingly, when social mobility is evaluated only on objective criteria, it is revealed that the result does not coincide with the experiences of individuals. In social mobility researches, it is highly important to consider subjectivities and lived experiences to understand the social reality of Turkey.

Keywords:

Subjective social mobility, managerial company model, subjectification, white-collar organizations,

PDF

___

Attias-Donfut, C., & François-Charles, W. (2001). La dimension subjective de la mobilité sociale. Population, 56(6), 919—958. https://doi.org/10.2307/1534747
Bora, T. (2010). Boşuna mı okuduk?: Türkiye’de beyazyakalı İşsizliği İstanbul: Iletişim.
Bouilloud, J.-P. (2012). Entre l’enclume et le marteau: Les cadres pris au piège Paris: Seuil.
Bourdieu, P. (1979). La Distinction: Critique sociale du jugement Paris: Minuit.
Çarkoğlu, A., & Kalaycıoğlu, E. (2009). Türkiye’de toplumsal eşitsizlik 2009. Istanbul: Sabancı Üniversitesi.
de Gaulejac, V. (2005). La société malade de la gestion. Paris: Seuil. .
de Gaulejac, V., & Hanique, F. (2015). Le Capitalisme paradoxant. Un système qui rend fou Paris: Seuil.
Dejours, C. (1998). Souffrance en France. Paris: Seuil.
Dubet, F. (2013). Injustices: L’expérience des inégalités au travail. Paris: Seuil.
Durand, J.-P. (2004). La chaîne invisible: Travailler aujourd’hui: Flux tendu et servitude volontaire. Paris: Seuil.
Duru-Bellat, M., & Kieffer, A. (2006). Les deux faces – objective/subjective – de la mobilité sociale. Sociologie Du Travail, 48(4), 455—473.
Erikson, R., & Goldthorpe, J. H. (1992). The constant flux: A study of class mobility in industrial societies. New York: Clarendon Press.
Günay, D., & Günay, A. (2011). 1933’ten Günümüze Türk yükseköğretiminde niceliksel gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 1—22.
Kaya, Y. (2008). Proletarianization with polarization: Industrialization, globalization, and social class in Turkey, 1980–2005. Research in Social Stratification and Mobility, 26(2), 161—181. https://doi.org/10.1016/j.rssm.2007.11.003
Kocyba, H. (2007). Reconnaissance, subjectivisation, singularité. Travailler, (18), 103—118. https://doi.org/10.3917/trav.018.0103
Lallement, M. (2007). Le travail. Une sociologie contemporaine. Paris: Gallimard.
Linhart, D. (1994). La modernisation des entreprises. Paris: La Découverte..
Linhart, D. (2008). Que fait le travail aux salariés? Que font les salariés du travail? Point de vue sociologique sur la subjectivité au travail. D. Linhart (Ed.), Pourquoi travaillons-nous? kitabı içinde Toulouse: Erès, ss.7—33
Mercure, D. (2013). Le nouveau modèle de pouvoir et de domination au travail dans le mode de production postfordiste. SociologieS . Erişim adresi: http://journals.openedition.org/sociologies/4227
Mills, C. W. (1951). White Collar: The American Middle Classes. New York: Oxford University Press
Nurol, B. (2014). Bilgi toplumunda zanaat fikri: Beyaz yakalı emeğin değersizleşmesi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 17(1), 76—129. https://doi.org/10.18490/sad.53739
Özatalay, C. (2014). Türkiye’de ücretliler toplumunun başkalaşımları. Toplum ve Bilim, (129), 130—151.
Paillé, P., & Mucchielli, A. (2012). L’herméneutique au coeur de l’analyse qualitative. L’analyse qualitative en sciences sociales. Paris: Armand Colin. , 103—116.
Passeron, J.-C. (1982). L’inflation des diplômes: Remarques sur l’usage de quelques concepts analogiques en sociologie. Revue française de sociologie, 23(4), 551—584. https://doi.org/10.2307/3321659
Sağlam, M. (1994). Yükseköğretimde gelişmeler. Ankara: Yükseköğretim Kurumu Başlanlığı.
Sennett, R. (2000). Le travail sans qualités. Paris: Albin Michel.
Sennett, R. (2006). The Culture of the New Capitalism. New Haven: Yale University Press.
Spurk, J. (1997). Une critique de la sociologie de l’entreprise: L’hétéronomie productive de l’entreprise. Paris: L’Harmattan.
Taylor, F. W. (1911). The Principles of Scientific Management. New York, London: Harper & Brothers.
Weber, M. (1995). Economie et societe: 2; l’organisation et les puissances de la societe dans leur rapport avec l’economie. Paris: Plon.
Yücesan Özdemir, G. (2014). İnatçı köstebek İstanbul: Yordam