ORTAKLAR KÖY ENSTİTÜSÜNDE MODERN MİMARLIĞIN İZLERİ
Köy enstitüleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme sürecinde kır ile kent arasındaki dengeyi eşitlemek amacıyla kurulmuş özgün eğitim sistemine sahip kamusal kuruluşlardır. Türkiye’nin farklı bölgelerinde açılmış olan toplam 21 adet enstitüden biri de Aydın’a 30 km. uzaklıkta yer alan Ortaklar Köy Enstitüsüdür. 1944 yılında temeli atılan enstitü, çevredeki tek enstitü olması nedeniyle zamanla eklenen yeni derslikler ve binalarla genişletilmiş ve yaklaşık 30 adet yapıyı içeren bir yerleşke halini almıştır. Farklı işlevlere hizmet eden yapıların yerleşme düzeninde ve mimari karakterlerinde dönem ideolojisinin izleri de mevcuttur. Yerleşke vaziyetinde cadde genişliğinde rasyonel aksın iki yanına sıralanmış binalardan oluşan bir düzen hâkimdir. Geometrik formların esas alındığı tasarımlarda yarım daire formunun ve uzun yatay şerit pencerelerin kullanımı modernist akımın mimari dilini yansıtmaktadır. Sahip olduğu doğal çevresi, yerleşim biçimi ve mimarlık özellikleriyle Cumhuriyet dönemini yansıtan Enstitü alanına değer katmaktadır. Bu çalışmada modernist felsefeye uygun olarak inşa edilen Ortaklar Köy Enstitüsüne ait yapılar, mimari açıdan incelenecektir.
Anahtar Kelimeler:
Köy Enstitüleri, Ortaklar Köy Enstitüsü, Modern Mimarlık, Mualla Eyüboğlu Anhegger
TRACES OF MODERN ARCHITECTURE IN THE VILLAGE INSTITUTE
Village institutes are public institutions that have an original education system established to equalize the balance between rural and city in the modernization process of the Republic of Turkey. The Ortaklar Village Institute that 30 km from the Aydın is the one of a total of 21 institutes have been opened in different regions of Turkey. The foundation of the institute was laid in 1944. Due to the fact that it is the only institute in the vicinity, it has been expanded with new classrooms and buildings added over time and has become a campus with about 30 buildings..There are traces of period ideology in the layout and architectural characteristics of the buildings that serve different functions. In the site plan a layout consisting of buildings on both sides of the rational axis is dominant. In the designs based on geometric forms, the use of semicircle form and long horizontal strip windows reflect the architectural language of the modernist movement. The ınstitıte that reflecting the Republican period adds value to archtitecture with its natural environment, settlement style and architectural features. In this study, the structures belonging to the Ortaklar Village Institute, which was built in accordance with the modernist philosophy, will be examined in terms of architecture.
Keywords:
Village Institutes, Ortaklar Village Institute, Modern Architecture, Mualla Eyüboğlu Anhegger,
___
- AKÖZER, E., 2009. Mimarın Özgürlüğü, Bauhaus: Modernleşmenin Tasarımı/Türkiye’de Mimarlık, Sanat, Tasarım Eğitimi ve Bauhaus, der. A. Artun&E. Aliçavuşoğlu, İletişim Yayınları, İstanbul: 11-121.
- ARTUN, A. 2009. Geometrik Modernlik: Bauhaus Enternasyonali ve Türkiye’de Sanat, Bauhaus: Modernleşmenin Tasarımı/Türkiye’de Mimarlık, Sanat, Tasarım Eğitimi ve Bauhaus, der. A. Artun&E. Aliçavuşoğlu, İletişim Yayınları, İstanbul: 183-93
- ATLIHAN, Ş., 2009. Cumhuriyetten 1970’li Yıllara Kadar Öğretmen Okullarındaki Sanat Eğitiminde Bauhaus Benzeri Uygulamalar, Bauhaus: Modernleşmenin Tasarımı/Türkiye’de Mimarlık, Sanat, Tasarım Eğitimi ve Bauhaus, der. A. Artun&E. Aliçavuşoğlu, İletişim Yayınları, İstanbul:451-482.
- BOZDOĞAN, S., 2001, Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Döneminde Ulusun İnşası, Metis, İstanbul.
- ÇALIŞIR HOVARDAOĞLU, S., 2014, Pazarören Köy Enstitüsü’nün Sosyo-Mekânsal Etkilerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Kırsal Tarih Araştırması (1938-1954), Tarih Okulu Dergisi, 19, 581-599.
- ÇETİN, S., KAHYA, A., 2017, Kırda Bir Modernleşme Projesi Olarak Köy Enstitüleri: Aksu ve Gönen Örnekleri Üzerinden Yeni Bir Anlamlandırma Denemesi, METU, 34:1, 133-162.
- KESKİN, Y., 1998, Cumhuriyetin 75. Yıldönümünde Devrim Mimarisi Olarak Köy Enstitülerine "Resmi Geçit’’, Mimarlık, 248, 8-15.
- KESKİN, Y.,2012, Köy Enstitüleri İçin Açılan Mimari Proje Yarışması, Düşünen Tohum, Konuşan Toprak, Cumhuriyetin Köy Enstitüleri 1940- 1946, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları 18, Sergi Katalogları 10(C.2) 111-35.
- KÖKSAL, D. 2009. Cumhuriyet İdeolojisi ve Estetik Modernizm: Baltacıoğlu, Yeni Zamanlar ve Bauhaus, Bauhaus: Modernleşmenin Tasarımı/Türkiye’de Mimarlık, Sanat, Tasarım Eğitimi ve Bauhaus, der. A. Artun&E. Aliçavuşoğlu, İletişim Yayınları, İstanbul: 241-261.
- OZAN, M., 2009. Bauhaus Okulu ve Erken Cumhurı̇yet Dönemı̇ Mı̇marı̇sı̇- İç Mı̇marı̇sı̇ne Etkı̇lerı̇.Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi.
- TÜRKOĞLU, P., 2000, Tonguç ve Enstitüleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- SAYAR, Z., 1931. Mektep Binalarında Estetik, Arkitekt, 8, 253-254.
- ŞİMŞEK, G., MERCANOĞLU, C., 2018, Bir ‘‘Planlama Örneği” Olarak Köy Enstitüleri Deneyimi, Planning, 28(3): 261-281.
- YILMAZ, N.Y., AKANDERE, O., 2018, Köy Enstitülerinin İdeolojik Yapısı, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 35(17): 275-316.
- Url-1: http://ofl.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/09/05/757853/icerikler/okulumuzun-tarihcesi _1755031.html [Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2019]
- Url-2: http://ofl.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/09/05/757853/icerikler/kampusalani_2446684 .html [Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2019]
- Url-3: http://www.adabelenlilerdernegi.com [Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2019]
- Url-4: http://ofl.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/09/05/757853/icerikler/kampusalani_2446684 %20.html [Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2019]
- ISSN: 2636-7718
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Holistence Publications