KIRKYAMA GELENEĞİ VE KULLANIM ALANLARI

El Sanatları insanoğlu var olduğundan beri tabiat şartlarına bağlı olarak ortaya çıkmıştır. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak, örtünmek ve korunmak amacı ile ilk örneklerini vermiş ve daha sonra gelişerek çevre şartlarına göre değişimler gösteren el sanatları, ortaya çıktığı toplumun duygularını, sanatsal beğenilerini ve kültürel özelliklerini yansıtır hale gelerek "geleneksel" vasfı kazanmıştır. Örneğin soğuktan korunmak amaçlı ve yer yaygısı olarak ortaya çıkan dokumalar zamanla sanata ve mesleğe dönüşmüştür. Kırkyama sanatının ortaya çıkışı eski tarihlere dayanır. İhtiyaç doğrultusunda çeşitli kumaş parçalarının bir araya getirilerek ve değişik şekillerde desenler verilerek dikilmesi sonucunda yapılan bir el sanatıdır. Kırkyama el sanatımızda kumaş parçalarını uygun bir şekilde birleştirme ve yorganlama yöntemleri ile yapılmaktadır. Kırkyama işi yüzyıllar öncesinden ufak parça kumaşları değerlendirmek amacıyla kumaşların birleştirilmesiyle meydana çıkmış ve ortaya çıkarılan desenler ile emek isteyen bu iş zamanla bir sanata dönüşmüştür. Günümüzde patchwork halı olarak yaygındır.  Kırk yama kumaş birleştirme tekniklerinin tümüdür. Yabancı bir isimle anılsa da kırkyama büyük annelerimizin elinde gelişen bir sanattır. İngilizce olarak belirtmek gerekirse “Patch” yama “work” iş demek “yama işi” anlamına gelmektedir. Kırkyama sanatı farklı kumaş çeşitleri ile yapılabildiği için kullanım alanı oldukça geniştir. Kıyafet, çanta, şapka gibi tekstil ürünlerinde, nevresim, yastık, yatak örtüsü gibi ev tekstilinde hatta mobilya döşemelerinde dahi kullanılmaktadır. Kırkyama geleleneğine dokuma halılarda katılmış patch work halı olarak adını duyurmuştur. Yapılan çalışma ile kırkyama geleneği, kullanıldığı yerler ve örnekleri hakkında alan araştırması yapılmış, bilgi toplanılmış ve bu bilginin paylaşımı amaç edinilmiştir.

TRAVEL TRADITION AND USAGE AREAS

Handicrafts have emerged due to natural conditions since human beings have existed. The handicrafts that gave the first examples to meet the needs of the people, to cover them and to protect them, and then show the changes according to the environmental conditions, have gained the "traditional" character by reflecting the feelings, artistic tastes and cultural characteristics of the society in which they emerged. For example, weavings which have emerged as ground spread have been transformed into art and profession.The emergence of Kırkyama art is based on ancient histories. It is a handicraft made as a result of the sewing of various pieces of fabric in accordance with the needs and by giving various patterns. Kırkyama handmade fabric pieces in a convenient way to merge and quilt methods are made with. Kırkyama job was created by combining fabrics for the purpose of evaluating small pieces of fabrics centuries ago. Nowadays patchwork is common as carpet. Forty patches are all fabric joining techniques. Although it is referred to by a foreign name, the country is an art developed in the hands of our great mothers. In English, the demek patch “patch means” patch work İngilizce.Since the quilting art can be made with different kinds of fabric, its usage area is quite wide. Textile products such as clothes, bags, hats, linens, pillows, bedspreads such as home textiles and even furniture are used even in the upholstery. She has made a name for herself as a patch work carpet with woven carpets. The aim of this study is to gather information about the tradition of the country, the places where it is used and the examples and the purpose of sharing this knowledge.

___

  • AĞATEKİN, E., İşlemeli Seramikler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Eylül 2016- 20
  • İMER, Z., Geleneksel El Sanatlarımızdan Kırkpare / Parça Birleştirme (Patchwork), 2001, Ankara
  • ÖZPULAT, F., Geleneksel Kültürümüzde Kırkpare, Tekstil ve Mühendis Yayınları, cilt:8, Sayı:45-46, 1994
  • TANSUĞ, S., Antik- Dekor, Sayı: 11,1991
  • ARIDAL, M., Restorasyon Ustası, Sözlü Görüşme, 10 Nisan 2017
  • BÖGE, B., Restorasyon Ustası, Sözlü Görüşme, 12 Aralık 2016
  • KARLIER, A., Restorasyon Ustası, Sözlü Görüşme, 07 Aralık 2016
  • SOLAK, F., Sultanhanı Belediye Başkanı, Sözlü Görüşme,07 Aralık 2016
  • SOLAK, R., Restorasyon Ustası, Sözlü Görüşme, 12 Aralık 2016
  • ŞANLI, A., Restorasyon Ustası, Sözlü Görüşme, 07 Aralık 2016
  • ŞANLI, A., Restorasyon Ustası, Sözlü Görüşme, 07 Aralık 2016
  • YUMUŞAK, H., Restorasyon Ustası, Sözlü Görüşme, 12 Aralık 2016
  • KIYMAZ, H., Patchwork Ustası, Sözlü Görüşme, 10 Nisan 2017
  • KIYMAZ, Ü., Çoban dikiş Ustası, Sözlü Görüşme, 10 Nisan 2017