İBN SİNA’YA GÖRE DUYGU

980-1037 yılları arasında yaşayan İbn Sina bilim, özellikle tıp ve felsefe alanındaki çalışmaları ile sadece Türk İslam düşüncesini değil Batı düşüncesini de şekillendirmiş büyük Türk düşünürüdür.Mantık, metafizik ve felsefe dışında tıp, filoloji, matematik, astronomi fizik gibi pek çok alanla ilgili eserleri bulunan İbni Sina özellikle metafizik alanındaki etkisi önemlidir. İnsanın asıl cevherinin ruhu olduğunu ve bedenden ayrıldıktan sonra da ruhun varlığını devam ettirdiğini savunan İbni Sina’nın duygular hakkındaki görüşleri insanın ruh beden birlikteliğinin psikoloji, ahlak, bilgi ve metafizik düzlemdeki yansımasına dayanmaktadır. Ona göre, ruh tinsel bir cevher olup bedenin organlarına dağılmış olarak bulunur. Organlarında bir şeyi duyumsadığında, öfkelendiğinde ya da heyecanlandığında ruh ile beden buluşur. Bu beraberlik Platon’dan beri etkili olan ruhun üçlü bölünümü görüşü ile bağlantılıdır. İbni Sina bu bölümlenmeyi nefs’e dayalı olarak yapar. Burada nefs maddi cismin sahip olduğu kuvvetler bütünü ve canlıların ortak prensibi olarak anlaşılır. İnsani nefsin temel ilkesi olan akıl, duyguların anlaşılmasında belirleyicidir. Duygulara yönelik incelemedeki yönlendirici kavram ise mutluluktur. İbn Sina, mutluluğu insan yaşamının amacı olarak gördüğünden bu amaca ulaşma yolunu çizmekte ve mutluluğun çözümlemesini yapmaktadır. İbn Sina’ya göre mutluluk ya da en üst haz iyilikten kaynaklanan bir durumdur. En iyi, en çok tercih edilen; en çok tercih edilen, en iyi olandır denilebilir. Mutluluğun mutlak boyutu ise duygusal yücelme ancak mistik çaba ile anlamlı hale gelebilir. Ama mutluluğa asıl katılım bu dünyadan sonraki hayatta gerçekleşecektir.   
Anahtar Kelimeler:

: İbn Sina, duygu, insan, nefs

EMOTION ACCORDING TO AVICENNA

Avicenna, who lived between 980 and 1037, is a great Turkish thinker who has shaped not only Turkish Islamic thought but also Western thought with his studies in medicine and philosophy. Avicenna, whose works are related to medicine, logic, logic, philology, mathematics, astronomy physics, is especially important in the field of metaphysics. Avicenna's views on emotions are based on the psychological, moral, knowledge and metaphysical views. He argues that the soul of man is the substance of man, and that after he left the body, he continued his spiritual existence. According to him, the soul is a spiritual substance and is scattered throughout the body's organs. The soul and body meet when you feel something in your organs, when you are angry or excited. This draw is linked to the vision of the triune split of the soul, which has been effective since Plato. Avicenna makes this division based on the nafs. Here the nafs is understood as the common principle of the creatures and the forces of material object. The intellect which is the basic principle of the human self is determinative in the understanding of emotions. The guiding concept for the emotion is the happiness. Since Avicenna sees happiness as the aim of human life, he draws the path of attaining this goal and is analyzing happiness. According to Avicenna, happiness or highest pleasure arises from goodness. It is say that the best is most preferred, the most preferred is the best. The absolute dimension of happiness may become meaningful with emotional exaltation but with mystical effort. But the real participation in happiness will take place in the next life from this world.

___

  • İbn Sina, ( 2005) İşaretler ve Tembihler, Çev. A. Durusoy, M. Macit, E. Demirli, İstanbul: Litera YayınlarıYakıt, İsmail,( 1984) “İbn-i Sina’da İnsan Ruhunun Evrimi ve Modern Biyolojik Düşünceye Katkısı” Uluslararası İbni Sina Sempozyumu,