Beypazarı doğal soda sahasındaki örtü birimlerinin jeoteknik özellikleri

Doğal soda (trona) yatağı, Beypazarı Neojen havzasının volkano-sedimanter istifinin alt kesimlerinde yer almakta olup, tamamen gömülü bir, maden yatağıdır. Kurulacak olan yeraltı maden işletmesinin ilk yeraltı imalatı olarak planlanan derin kuyu seçeneklerinin uygulanabilirliğinin araştırılması amacıyla EİE İdaresi tarafından kapsamlı bir jeoteknik etüt gerçekleştirilmiştir. Etüt kapsamında, olası iki derin kuyu yerinde toplam 835 m karotlu sondaj yapılmış ve kuyu içi ve arazi deneyleri yanında litolojik birimlerin mekanik ve fiziksel parametrelerini saptamaya yönelik laborafavar kaya-zemin mekaniği deneyleri gerçekleştirilmiştir. Deney sonuçları mevcut standart sınıflama sistemleri dahilinde değerlendirilmiş ve ayrıca bulunan fiziksel ve mekanik parametrelerin kendi aralarındaki ilişkiler; temel grafik bağıntılar yanında karşılaştırmalı bağıntıların da ortaya konulabilmesi yönünden irdelenmiş ve sonuçta saha için genelleştirilebilecek bazı ifadeler tanımlanmıştır. Sahadaki Neojen birimleri mevcut parametreler kullanılarak RMR ve Q sistemlerinde kaya kütle sınıflarına ayrılmıştır. Sınıflamalarda parametre puanlaması en iyiden en kötüye bir değer aralığı içinde tayin edilmiştir. RMR sistemine göre birimlerin genellikle "zayıf kaya" sınıfinda yer aldığı ve yer yer "orta kaya" sınıfina geçişlerin olduğu saptanmıştır. Esas itibariyle tünelcilik amaçlarına yönelik olan bu kaya sınıflama sistemlerinden Q sistemi uygulamasıyla elde edilen değerler bir yaklaşım olarak derin kuyu düzeltmesine tabii tutulmuştur. Düzeltilmiş Q indeksine göre birimler çoğunlukla "çok zayıf-zayıf kaya" sınıfinda yer almaktadır.

Geotechnical properties of the overburden in Beypazarı natural soda field

Natural soda (trona) deposit is located in the lower parts of the volcano-sedimantary sequence in the Beypazarı Neogene basin. Since the trona deposit is completely buried it does not show outcrops. The first work step of the planned underground mine is sinking of deep mine shafts. EİE has carried out a detailed geotechnical study in order to assess applicability of these shaft alternatives. In this study, totally 835 meters cored drilling was carried out at the two mine shaft locations. Mechanical and physical parameters of the litholo-gical units were determined by borehole, insitu and laboratory tests. Test results were evaluated separately according to the current classification stan-darts and the relations between these parameters have also been examined by means of basic graphical correlations to generate some general expressions. Neogene units of the field are grouped in rock mass classes in RMR and Q systems according to the parameters obtained by in situ and laboratory studies. Rating of parameters was done from worst to best within the range of values. In general units are determined as "weak rock" and also "moderate rock" in places according to RMR. In principle the RMR and Q systems are used to predict support measures for underground tunnelling objectives and they could not be applied to shaft excavation directly. The Q system results have been adjusted according to the shaft case as an approach. According to the adjusted Q values the units are usually grouped in "very weak-weak" rock mass classes.

___