YENİLİKÇİLİK VE İŞLETME PERFORMANSI İLİŞKİSİ: ANTALYA’DA ETKİNLİK GÖSTEREN 5 YILDIZLI OTEL İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ

Günümüzde yaşanan küreselleşme sürecinde işletmelerin uzun süre rekabetçi kalabilmeleri, performanslarını artırabilmelerine bağlıdır. İşletme performansını etkileyen birçok yöntem ve teknik bulunmakla birlikte, yenilikçilik son yıllarda sıkça kullanılan önemli bir araç haline gelmiştir. Gerek Türkçe gerekse yabancı yazında yenilikçilik ve işletme performansı arasındaki ilişkiyi inceleyen birçok araştırmaya rastlanmakla birlikte, özellikle otel işletmeleri üzerine odaklanan çalışmaların sınırlılığı göze çarpmaktadır. Özellikle Türkçe yazında, otel işletmelerinde yenilikçilik ve işletme performansı arasındaki ilişkiyi görgül bir yöntemle inceleyen araştırmaya rastlamak mümkün olmamıştır. Bu açıdan, bu araştırmadan elde edilen bulguların, ilgili alana katkıda bulunacağına inanılmaktadır. Bu araştırmada yanıt aranan temel soru, otel işletmelerinde yenilikçiliğin işletme performansını etkileyip etkilemediğidir. Bu bağlamda, Antalya ilinde faaliyet gösteren 44 beş yıldızlı otel işletmesi örneklemi üzerinde anket yöntemiyle bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırma sonucunda, yöneticilerin, yenilikçilik ve işletme performansı konularında olumlu algılarına rastlanılmıştır. Yöneticilerin, kendi işletmelerinde yürütülen yenilikçilik çalışmalarına ilişkin görüşleri oldukça olumlu yöndedir. Yöneticiler aynı zamanda, çalıştıkları işletmelerin performansını, rakiplerine göre olumlu olarak değerlendirmektedir. Öte yandan, yöneticilerin bu olumlu algıları, yenilikçilik ve işletme performansı arasındaki ilişkiye de aynı şekilde yansımıştır. Başka bir deyişle, önceki araştırma bulgularına paralel olarak, bu araştırmada da, yenilikçilik ve işletme performansı arasında anlamlı ve olumlu bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yenilikçilik, Firma Performansı, Otel İşletmeleri

THE RELATIONSHIP BETWEEN INNOVATION AND ORGANIZATIONAL PERFORMANCE: A RESEARCH IN HOTEL ESTABLISHMENTS

In the current globalization process, long-term competitiveness of enterprises depends on their ability to increase business performance. While there are several methods and techniques that affect business performance, innovation has become a significant and frequently used tool to this end in recent years. Although many studies that examine the relation between innovation and business performance are present both in the Turkish and international literature, the limited number of studies that specifically focus on hotel enterprises is of note. Particularly in the Turkish literature, it has not been possible to come across any studies that examine the relation between innovation and business performance with an empirical method. With this regards, we believe that the results obtained from this study will be contributory to the related field. The main question sought after in this study is whether innovation affects business performance for hotel enterprises. Within this framework, a survey research has been conducted on 44 five-star hotel enterprises situated in the Turkish province of Antalya. The results of the study yielded that managers have positive perceptions on the issues around innovation and business performance. The managers have quite affirmative opinions regarding the innovation activities being carried out in their own enterprises. The surveyed managers also have the opinion that the performance of the enterprise they work for is better as compared to their competitors. On the other hand, these positive perceptions of managers are also reflected in the relation between innovation and business performance. In other words, parallel to the findings of previous research, a significant and positive relation has been identified between innovation and business performance in this study as well.

Keywords:

Innovation, Organizational Performance, Hotel Establishments.,

PDF

___

Agarwal, S., Erramilli, M. K. ve Dev, C. S. (2003). Market Orientation and Performance in Services Firms: Role of Innovation. Journal of Services Marketing 17 (1): 68-82.
Ağca, V. ve Kandemir, T. (2008). Aile İşletmelerinde İç Girişimcilik Finansal Performans İlişkisi: Afyonkarahisar’da Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10 (3): 209–230.
Akal, Z. (2000). İşletmelerde Performans Ölçüm ve Denetimi, Ankara: MPM Yayınları, No: 473, 4. Basım.
Akal, Z. (2003). Performans Kavramları ve Performans Yönetimi. Ankara: MPM http://www.ydk.gov.tr/seminerler/performans_yonetimi/performans_yonetimi.h tm, (Erişim: 12.10.2004) Yayınları,
Alpkan, L., Ergün, E., Bulut, Ç. ve Yılmaz, C. (2005) Şirket Girişimciliğinin Şirket Performansına Etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi 6 (2): 175-189.
Anonymous (2006). Innovations in Hotel Products and Services. Lodging Hospitality 62 (7): 44–46.
Apaydın, F. (2008). Kurumsallaşmanın Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Performansına Etkileri. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4 (7): 121–145.
Avcı, U. (2005). Konaklama İşletmelerinde Finansal ve Finansal Olmayan Performans Ölçümüne İlişkin Bir Alan Araştırması. SOİD Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi 2 (3): 5-11.
Avcı, U ve Topaloğlu, C. (2008). Turizm İşletmelerinde Performans Ölçümü. İçinde F. Okumuş ve U. Avcı (Editörler) Turizm İşletmelerinde Çağdaş Yönetim Teknikleri (ss. 337-369). Ankara: Detay Yayıncılık.
Baki, B. ve Ustasüleyman, T. (2001). Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) Yazılımları ve Performans Ölçütleri. Verimlilik Dergisi MPM Yayını, (3): 69– 80.
Bakoğlu, R. (2001). Örgütsel Performans Kavramı ve Gelişimi. Öneri Dergisi 4 (15): 39–45.
Birgan, İ. (1994). Bir Hizmet Sektörü Olarak Turizm. Anatolia Turizm ve Çevre Kültürü Dergisi Aralık: 34–38.
Brown, J. B. ve McDonnell, B. (1995). The Balanced Score-Card: Short- Term Guest or Long-Term Resident. International Journal of Contemporary Hospitality Management 7 (2–3): 7–11.
Büyüköztürk, Ş.(2003). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Camelo Ordaz, C., Martin Alcazar, F., Romero Fernandez, P. ve Vale Cabrena, R. (1999). Explonatory Factors of Product Innovation: The Spanish Context. 21.11.2009) (Erişim:
Cheveerug, A. ve Ussahawanitchakit, P. (2008). Learning Orientation, Innovation Capability, and Organizational Performance in Thai Audit Firms: Moderating Effects of Organization Climate and Uncertainty Environment. Review http://findarticles.com/p/articles/mi_6776/is_2_8/ai_n28552109/ 03.12.2009) Business Research, March, (Erişim:
Çalıpınar, H. ve Baç, U. (2007). Kobilerde İnovasyon Yapmayı Etkileyen Faktörler ve Bir Alan Araştırması. Ege Akademik Bakış 7 (2): 445–458.
Eccles, R. G. (1991). The Performance Measurement Manifesto. Harvard Business Review, January-February: 131–137.
Enz, C. A. and Sigvaw, J. A. (2003). Revisiting the Best of the Best: Innovations in Hotel Practice. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly October-December (44): 115-123.
Eraslan, H., Bulu, M. ve Bakan, İ. (2008). Kümelenmeler ve İnovasyona Etkisi: Turizm Sektöründe Uygulamalar. SOİD Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi 5 (3): 15-50.
Erdem, B. (2010). İnovasyon, Krizden Kurtulmanın Bir Yolu Olabilir mi?: Otel İşletmeleri Ekseninde Kavramsal Bir İnceleme. Uluslararası Global Mali Kriz Konferansı, Ahmet Yesevi Üniversitesi ve Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi İşbirliğiyle, 2-3 Nisan, Bişkek, Kırgızistan, 141-162.
Erdem, B. (2008). Otel İşletmelerinde Müşteri Tatmininin Sağlanmasında Yenilik (İnovasyon) Geliştirmenin Rolü Üzerine Teorik Bir İnceleme. VII. Anadolu İşletmecilik Kongresi, 08–10 Mayıs, Çorum, 65–72.
Erdem, B., Girgin, G. K. ve Sönmez, L. (2008). The Middle and Senior Managers’ Tendencies to Developing Innovation in Hotel Firms: An Empirical Research. 4th International Strategic Management Conference, June, Sarajevo, Bosnia-Herzegovina, 977-989.
Erdil, O ve Kitapçı, H. (2007). TKY Araçlarının Kullanımı ve Firma Yenilikçiliğinin Yeni Ürün Geliştirme Hızı ve İşletme Performansına Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (1): 233–245.
Erdil, O., Alpkan, L. H. ve Biber, L. (2004). İnsan Kaynakları Uygulamalarıyla Örgütsel Performans Arasındaki İlişkileri Araştırmaya Yönelik Bir İnceleme. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 19 (2): 101-122.
Eren, E., Alpkan, L. ve Erol, Y. (2005). Temel Fonksiyonel Yeteneklerin Firmanın Yenilik ve Finansal Performansına Etkileri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Bahar 2005/1, 4 (7): 201-224.
Eren, M. Ş., Yücel, R. ve Eren, S. S. (2010) Firma Performansına Etkileri Kapsamında Çevresel Olumsuzluk, Pazar Dinamizmi, Müşteri Odaklılık ve Yenilikçilik Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yaşar Üniversitesi Dergisi, 18 (5): 3102-3116.
Eryılmaz, M. (2005). Bireylerin Bölüm Bazlı Bolluk Algılarının Yüksek Düzeyde Olduğu Durumlarda, Örgütsel Yapı Unsurlarının Yenilik Süreci Üzerine Etkileri. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (9): 79–92.
Fache, W. (2000). Methodologies for Innovation and Improvement of Services in Tourism. Managing Service Quality 10 (6): 356-366.
Fuentes-Fuentes, M. M. vd. (2004). The Impact of Enviromental Characteristics on TQM Principles and Organizational Performance. Internatioanl Journal of Management Science (32): 425–442.
Göztür, E. (2000). Performans Yönetim Sistemi ve Amaçlara Göre Yönetim (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Grawe, S. J., Chen, H. ve Daugherty, P. J. (2009). The Relationship between Strategic Orientation, Service Innovation, and Performance. International Journal of Physical Distribution&Logistics Management, 39 (4): 282-300.
Gray, B. J., Matear, S. M. ve Matheson, P. K. (2000). Improving the Performance of Hospitality Firms. International Journal of Contemporary Hospitality Management 12 (3): 149-155.
Gunasekaran, A, Williams, H. J. and McGaughey, R. E. (2005). Performance measurement and costing system in new enterprise. Technovation (25): 523-533.
Güleş, H. K. ve Bülbül, B. (2004). Toplam Kalite Yönetiminin İşletmelerde Yenilik Çalışmalarına Katkıları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 1/2004: 115–129.
Gümüş, M., Gümüş, F. ve Duran, E. (2003). Yeni Ekonomide İşletmelerin Asları: Yaratıcılık ve Yenilik. Standart Ekonomik ve Teknik Dergi 42 (497): 50-53.
Hayes, R. H., Wheelwright, S. C. ve Clark, K. B. (1995). Measuring Manufacturing Performance. Ed. Jacky Holloway vd., Performance Measurement and Evaluation. London: Sage Publication.
Holjevac, I. A. (2003). A Vision of Tourism and the Hotel Industry in the 21st Century. Hospitality Management (22): 129-134.
Hoq, Z ve Ha, N. C. (2009). Innovativeness: Its Antecedents and Impact on SME Business Performance. International Journal of Business and Management 4 (11): 100–110.
http://www.antalyakulturturizm.gov.tr, (Erişim: 29.12.2010)
İnce, M. ve Gül, H. (2006). Bilgi Çağında Rekabetin Temel Belirleyicisi: Bireyin Yaratıcılığı. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi Haziran: 220- 234.
İnsel, A. ve Sarıdoğan, E. (2009). İktisat Denizinde Fırtına: Yaratıcı Yıkım ve http://www.mimoza.marmara.edu.tr/~ainsel/Vira_July_2009.pdf 25.11.2009) Dalgaları. Vira Dergisi Haziran, (Erişim:
Jong, P. J. D. ve Vermeulen, P. A. M. (2003). Organizing Successful New Service Development: A Literature Review. Management Decision 41 (9): 844– 858.
Kale, E. Y. ve Birdir, S. (2010). Otel İşletmelerinde Yenilikçi Hizmetler. SOİD-Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi 7 (2): 30–40.
Karakılıç, N. Y. (2009). Stratejik İttifak Oluşumunda Temel Yeteneklerin Önemi: Tariş Opet Stratejik İttifakı Balanced Scorecard Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12 (21): 200–214.
Keith, E.L. and Theodore, G.J. (1984). Characterization of Innovations Introduced on the U.S: Market in 1982, The Futures Group, U.S: Small Business Administration, Contract No. SBA-6050-0A-82, March.
Kennerley, M. ve Neely, A. (2002). A Framework of the Factors Affecting the Evalution of Performance Measurement Systems. International Journal of Operations & Production Management 22 (11): 1222–1245.
Kutukız, D. ve Tunçbilek, M. (2008). Küreselleşme Sürecinde Firma Değeri ve Yönetim Sürecindeki Değişimler. Journal of Azerbaijani Studies, 18-26, http://www.jas-khazar.org/2009-12- 1/KURESELLESME%20SURECINDE%20FIRMA%20DEGERI%20VE%20 YONETIM%20SURECINDEKI%20DEGISIMLER.pdf (Erişim: 15.12.2010)
Lin, C. Y. and Tseng, S. M. (2005). Bridging the implementation gaps in the knowledge management system for enhancing corporate performance. Expert Systems with Applications (29): 163-173.
Linder, J.C., Jarvenpaa, S. and Davenport, T.H. (2003). Towards an innovation sourcing strategy. MIT Sloan Management Review 44(4), 43-49.
Mawer, D. (2003). Enlivening analysis through performance: Practising set theory. Ed. B. J. Music, Cambridge University Press, Vol. 20, No. 3.
Met, Ö. L. ve Vatan, A. (2010). Turizm İşletmelerinde İnovasyon: İstanbul’daki 5 Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma. 11. Ulusal Turizm Kongresi, 2-5 Aralık 2010, Kuşadası, Aydın, 817-834.
Met, Ö. (2005). Çokuluslu Otel Zincirlerinin Büyüme ve Uluslararasılaşma Stratejileri. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, (10): 111–138.
Michalisin, Michael D., Karau, S. J. ve Tangpong, C. (2004). The Effects of Performance and Team Cohesion on Attribution: a Longitudinal Simulation. Journal of Business Research 57 (10): 1108-1115.
Montoya-Weiss ve Calantone, R. (1994). Determinants of New Product Performance: A Review and Meta-Analysis. Journal of Product Innovation Management, 11 (5): 397–417. Mutlu, A. “Turizmde İnovatif Açılımlar-Turizm İnovasyonu”, http://www.yenileşim.org (Erişim: 20.11.2009)
Naktiyok, A. ve Küçük, O. (2003). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler’de (KOBİ) Toplam Kalite Yönetimi (TKY) Kritik Faktörlerinin Örgütsel Performans Üzerine Etkileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (21): 43–65.
Nicholas, J. M. (1998). Competitive Manufacturing Management. USA: McGraw-Hill International Editions, Management&Organization Series.
Oğuztürk, B. S. (2003). Yenilik Kavramı ve Teorik Temelleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 8 (2): 253–273.
Oke, A. (2007). Innovation Types and Innovation Management Practices in Service Companies. International Journal of Operations&Production Management 26 (6): 564–587.
Orfila-Sintes, F. ve Mattsson, J. (2009). Innovation Behavier in the Hotel Industry. Omega 37 (2): 380–394.
Ottenbacher, M. ve Gnoth, J. (2005). How to Successful Hospitality Innovation. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly 46 (2): 205–222.
Öğüt, A., Aygen, S. ve Demirsel, M. T. (2007). Personel Güçlendirme İnovasyonu Hızlandırır mı? Antalya İli Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerine Yönelik Görgül Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, 163–172.
Özdaşlı, K. (2006). Toplam Kalite Yönetimi ve Yenilik İlişkisi: Bir Örnek Olay. Akademik Bakış, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız-Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabad, Kırgızistan, Sayı: 10, Ocak.
Özer, G. ve Akça, Y. (2007). Yenilikçi Özelliklerin, Kurumsal Kaynak Planlaması Uygulama Başarısına ve Algılanan Organizasyonel Performans Üzerine Etkisi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3 (5): 53-70.
Öztek, M. Y. (2005). Performans Ölçümünde Esas Alınan Ölçütler. Öneri Dergisi 6 (23): 19-22.
Özşahin, M., Ciğerim, E. ve Gök, M. Ş. (2005). Rekabet Edebilirlik ve Firma Performansı İlişkisi Üzerine Bir Saha Araştırması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 7 (1): 143–155.
Phillips, P. A. (1999). Performance Measurement Systems and Hotels: A New Conceptual Framework. Hospitality Management (18): 171–182.
Porter, M. E. (1992). The Competitive Advantage of Nations, Hong Kong: The Macmillan Press Ltd.
Prajago, D. I. and Sohal, A. S. (2006). The relationship between organization strategy, total quality management (TQM), and organizational performance – the mediating role of TQM. European Journal of Operational Research (168): 35-50. Radu, E. (2007). Innovation http://www.steconomice.uoradea.ro/anale/volume/2007/v1-economics- and…/54.pdf in the Hospitality Industry.
Reiner, G. (2004). Customer-Oriented Improvement and Evaluation of Supply Chain Processes Supported by Simulation Models. International Journal of Production Economics (22): 381–395.
Rolstadas, A. (1995). Performance Management A business process benchmarking approach. London: Chapman & Hall.
Sarıkaya, N. (2002). Kalite İyileştirme Faaliyetlerinin Algılanmasının İşletme Performansı Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi ve Türkiye Uygulaması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Savaşçı, İ. ve Kazançoğlu, Y. (2004). Firmaların Yenilik Yaratma Sürecinde Serbest Bölgelerin Rolü. 3. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 25–26 Kasım, Eskişehir.
Shang, K. C. and Marlow, P. B. (2005). Logistics capability and performance in Taiwan’s major manufacturing firms. Transportation Research Part E (41): 217-234.
Sipahi, B. (2005). İşletme Performansının Ölçülmesinde Ekonomik Katma Değer. Öneri Dergisi 6 (23): 107-112.
Şahin, A. (2009). Mersin’de Faaliyet Gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Yenilik Faaliyetlerinin Ölçülmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi 10 (2): 259–271.
Şamiloğlu, F. (2003). Performans Ölçmede Ekonomik Katma Değer ve Piyasa Katma Değeri Literatür İncelemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 4 (2): 80-88.
Taşkın, E. (1997). Otel İşletmelerinde Yiyecek Maliyetlerinin Kontrolü ve Azaltılması (Bir Anket Uygulaması) (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tavmergen, İ. P. (1998). Turizm İşletmeciliğinde Verimliliği Artıran Yeni Teknolojiler ve Yaklaşımlar. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Yıl: 9, Türkçe-Mart-Haziran: 39-43.
Terzioğlu, M., Avcı, M. ve Gökovalı, U. (2008). İşletmelerde Yenilik Yeteneği: Denizli Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü Örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17 (3): 377-388.
Terziovski, M. (2004). Assessment of Innovation Capability Models to Create Innovation Driven Companies, Australian Research Council Discovery Project, The University of Melbourne, Australia.
Tuclea, C.E. ve Padurean, A.M. (2008). Competitiveness in the Hospitality Industry: Romanien Style. http://www.mnmk.ro/documents/2008/2008-13.pdf
Victorino, L., Verma, R., Plaschka, G. ve Dev, C. (2005). Service Innovation and Customer Choices in the Hospitality Industry. Managing Service Quality 15 (6): 555-576.
Vincent, L., Bharadway, S. ve Challagalla, G. (2004). Does Innovation Mediate Firm Performance?: A Meta-Analysis of Determinants and Consequences http://www.smartech.gatech.edu/bitstream/1853/10731/.../gt_tiger_does_innova tion.pdf (Erişim: 03.12.2009) Innovation. Working Paper,
Wong, C. S. and Pang, W. L. (2003). Barriers to Creativity in the Hotel Industry-Perspectives of Managers and Supervisors. International Journal of Contemporary Hospitality Management 15 (1): 29-37.
Yağcı, Ö. (2008). Turizm İşletmelerinde Yenilik Yönetimi. İçinde F. Okumuş ve U. Avcı (Editörler) Turizm İşletmelerinde Çağdaş Yönetim Teknikleri (ss. 401-425). Ankara: Detay Yayıncılık.
Yüksel, H. (2003). İşletmelerin Performans Ölçüm Sistemlerinde Karşılaştıkları Sorunların Ampirik Bir Çalışma İle Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 4 (2): 181-195.
Zehir, C. ve Özşahin, M. (2006). Stratejik Karar Verme Hızını Etkileyen Örgütsel, Çevresel Faktörler ve Firma Performansı İlişkisi: İmalat Sektöründe Bir Saha Çalışması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9 (1): 137–157.
Zerenler, M. (2005). Performans Ölçüm Sistemleri Tasarımı ve Üretim Sistemlerinin Performansının Ölçümüne Yönelik Bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1): 1–36.
Zerenler, M., Türker, N. ve Şahin, E. (2007). Küresel Teknoloji, Araştırma- Geliştirme (AR-GE) ve Yenilik İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (17): 653-667.