Mücahit YÜKSEL

14360

DUHÂTU'L-ARAB (ARAB'IN DÂHİLERİ) ve HZ. ALİ'YE KARŞI KONUMLARI

İslâm tarihi kaynaklarında Duhâtu'l-Arab (Arab'ın dâhileri) kavramı, genel itibariyledört kişiyle sınırlandırılmakta ve isim olarak da Muâviye b. Ebû Süfyân,Amr İbnü'l-Âs, Muğîre b. Şu'be ve Ziyâd b. Ebîh zikredilmektedir. Ancak daha detaylıbir inceleme sonucunda bu sayının dört ile sınırlı kalmadığı ve zikredilen ki-şilerde de rivâyetlere göre değişiklikler olduğu görülmektedir. Bu makalede;"Arab'ın dâhileri kimdir?", "Bu isimlendirmenin mahiyeti ve kriterleri nelerdir?","Bu kişiler, fitne döneminde Hz. Ali'ye karşı nasıl tavır almışlardır?" gibi sorularıncevapları ele alınmaya çalışılacaktır.

Duhâtu'l Arab (Geniuses of Arabs) and Their Positions Against Hazrat Ali

The Geniuses of Arabs concept in Islamic History recourses is delimited generallywith four people and referred Muawiya b. Abu Sufyan and Amr b. Al-As andMughira b. Shu'ba and Ziyad b. Abih. But with a detailed analysis it can be seenthat the number not limited with only four people and there are many differencesin names according to rumours. In this article, we will discuss the answers offollowing questions: "Who are the geniuses of Arabs?" and "What are the natureand the criterions of naming with genius?" and "How they took a stand againstAli in the term of chaos ?"
PDF

___

  • » el-Askalânî, Ebu'l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed İbn Hacer (852/1448), el-İsâbe fî Temyîzi's-Sahâbe, 1. Baskı, thk: Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Muavvid, Dâru'lKütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1415.
  • » el-Askerî, Ebû Ahmed el-Hasan b. Abdullah b. Saîd b. İsmail (382/992), Tashîfâtu'l-Muhaddisîn, 1. Baskı, Mahmud Ahmed Mîra, el-Matbaatu'l-Arabiyyetü'l-Hadîse, Kahire, 1402.
  • » Avcı, Casim, "Kureyş", DİA, İstanbul, 2002, XXVI, 442-444.
  • » Ayar, Kenan , "Sahabe Dönemi İktidar Mücadelesinde Arap Dâhilerinden Kays b. Sa'd", Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005, sayı: 20-21, ss. 115-169.
  • » Aycan İrfan, Sarıçam İbrahim, Emevîler, TDV Yayınları, Ankara, 2008.
  • » Aycan, İrfan, Saltanata Giden Yolda Muâviye b. Ebû Süfyân, 2. Baskı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2001.
  • » -----------------, "Mugîre b. Şu'be", DİA, İstanbul, 2005, XXX, 376-377.
  • » -----------------, "Ziyâd b. Ebîh", DİA, İstanbul, 2013, XLIV, 480-482.
  • » Bağdâdî, el-Hatîb, Ebûbekir Ahmed b. Ali b. Sâbit b. Ahmed b. Mehdî (463/1071), Târîhu Bağdât,
  • 1. Baskı, thk: Beşşâr Avâd Ma'rûf, Dâru'l-Ğarbi'l-İslâmî, Beyrut, 2002, I, 574.
  • » Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ (279/892), Futûhu'l-Büldân, Dâru'l-Hilâl, Beyrut, 1988 . » -----------------, Cümel min Ensâbi'l-Eşrâf, 1. Baskı, thk: Süheyl Zekkâr, Riyâd es-Zerkalî, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1996.
  • » Demircan, Adnan, Ali-Muâviye Kavgası, Beyân Yayınları, İst., 2002.
  • » ed-Dîneverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Dâvûd (282/895), 1. Baskı, el-Ahbâru't-Tıvâl, thk: Abdulmun'im Âmir, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, Kahire, 1960.
  • » ed-Diyârbekrî, Hüseyin b. Muhammed İbnu'l-Hasan (966/1559), Târîhu'l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi'nNefîs, Dâru Sâdır, Beyrut, ts.
  • » Ebu'l-Fadl, İyâd b. Mûsâ b. İyâd Amr (544/1149), eş-Şifâ bi-Ta'rîfi Hukûkı'l-Mustafa, 2. Baskı, Dâru'l-Feyhâ, Ammân, 1407.
  • » Ebu'l-Fidâ, İmâdüddin İsmail b. Ali b. Mahmud b. Muhammed b. Ömer b. Şâhinşâh b. Eyyûb (732/1332), el-Muhtasar fî Ahbâri'l-Beşer, 1. Baskı, el-Matbaatu'l-Hüseyniyye el-Mısrıyye, ts.
  • » Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Ya'kûb (817/1414), el-Kâmûsu'l-Muhît, 8. Baskı, thk: Mektebu Tahkîki't-Turâs, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut, 2005.
  • » Halife b. Hayyât (240/854), Tarih, 2. Baskı, thk: Ekrem Ziyâ el-Umerî, Dâru'l-Kalem, Müessesetü'r-Risâle, Dimaşk, Beyrut, 1397.
  • » Herevî, Muhammed b. Ahmed (370/981), Tehzîbu'l-Luğa, 1. Baskı, Muhammed Avad Mur'ib, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, 2001.
  • » el-Isfahânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshâk b. Musa (430/1039), Ma'rifetü'sSahâbe, 1. Baskı, thk: Âdil b. Yusuf el-Azâzî, Dâru'l-Vatan, Riyâd, 1998.
  • » İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf Abdullah b. Muhammed (463/1071), el-İstîâb fî Ma'rifeti'l-Ashâb, 1. Baskı, thk: Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru'l-Cîl, Beyrut, 1992, III, 1416.
  • » İbni Abdirabbih, Şihâbuddin Ahmed b. Muhammed (328/940), el-Ikdu'l-Ferîd, 1. Baskı, Dâru'lKütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1404.
  • » İbnü'l-Cevzî, Cemaluddin Ebu'l-Ferec (597/1201), el-Muntazam fî Tarihi'l-Ümem ve'l-Mülûk, 1. Baskı, thk: Muhammed Abdulkâdir Atâ, Mustafa Abdulkâdir Atâ, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1992.
  • » İbnü'l-Esîr, İzzuddin (630/1233), Üsdü'l-Ğâbe fî Ma'rifeti's-Sahâbe, 1. Baskı, thk: Ali Muhammed Muavvid, Âdil Ahmed Abdulmevcûd, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1994.
  • » -----------------, el-Kâmil fi't-Târîh, 1. Baskı, thk: Ömer Abdusselâm Tedmurî, Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, Beyrut, 1997.
  • » İbn Fâris, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyya el-Kazvînî (395/1005), Mu'cemu Mekâyîsi'l-Luğa, thk: Abdüsselâm Muhammed Hârûn, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1979.
  • » İbn Hadîde, Ebû Abdullah Cemaluddin (783/1381), el-Misbâhu'l-Mudî fî Kitâbi'n-Nebiyyi'l- Ümmiyyi ve Rusulihî ilâ Mulûki'l-Ard min Arabî ve Acemî, thk: Muhammed Azîmuddîn, Âlemu'lKütüb, Beyrut, ts.
  • » İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed (808/1405), Dîvânu'l-Mebde' ve'l-Haber fî Târîhi'l-Arab ve'l-Berber ve Men  sarahum min Zevi'ş-Şe'ni'l-Ekber, 2. Baskı, thk: Halîl Şehâde, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1998.
  • » İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî (456/1064), Cemheratü Ensâbi'lArab, 1. Baskı, thk: Komisyon, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1983.
  • » İbn Habîb, Muhammed b. Habîb b. Ümeyye b. Amr el-Hâşimî (245/859), el-Muhabber, thk: Ilse Lichtenstadter, Dârü'l-Âfâki'l-Cediîde, Beyrut, ts.
  • » İbn Kâni', Ebu'l-Hüseyn Abdülbâkî (351/962), Mu'cemu's-Sahâbe, 1. Baskı, thk: Salâh b. Sâlim el-Masrâtî, Mektebetü'l-Ğurebâi'l-Eseriyye, Medine, 1418.
  • » İbn Kesîr, Ebu'l-Fidâ İsmail b. Ömer (774/1372), el-Bidâye ve'n-Nihâye, 1. Baskı, thk: Ali Şîrî, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, Kahire, 1998.
  • » İbn Kunfuz, Ahmed b. Hüseyin b. Ali b. el-Hatîb ( 810/1407), Vesîletü'l-İslâm bi'n-Nebî (A.S.), 1. Baskı, thk: Süleyman el-Îd el-Muhâmî, Dâru'l-Ğarbi'l-İslâmî, Beyrut, 1984.
  • » İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (276/889), el-İmame ve's-Siyâse, thk: Ali Şîrî, Dâru'l-Edvâ, Beyrut, 1990.
  • » -------------------, el-Meârif, 2. Baskı, thk: Servet Ukkâşe, el-Hey'rtü'l-Mısriyyetü'l-Âmme li'l-Kitâb, Kahire, 1992.
  • » İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrim b. Ali (711/1311), 3. Baskı, Lisânu'l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut, 1414.
  • » İbn Nâsıruddîn, Muhammed b. Abdullah (842/1439), Tavzîhu'l-Müştebih, thk: Muhammed Nuaym el-Arkûsî, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut, 1993.
  • » İbn Sa'd, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa'd b. Munî' (230/845), et-Tabakâtü'l-Kübrâ, 1. Baskı, thk: İhsân Abbâs, Dâru Sâdır, Beyrut, 1968, VII, 406.
  • » İbnu'l-Verdî, Zeynuddîn (749/1348), Târîhu İbnu'l-Verdî, 1. Baskı, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1996.
  • » el-Kindî, Ebû Ömer Muhammed b. Yusuf b. Ya'kûb (355/966), Kitâbu'l-Vulât ve'l-Kudât, 1. Baskı, thk: Muhammed Hasan İsmail, Ahmed Ferîd el-Mezîdî, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
  • » el-Lahcî, Abdullah b. Saîd b. Muhammed Ibâdî, Müntehe's-Sü'l alâ Vesâili'l-Vusûl ilâ Şemâili'rRasûl, Dâru'l-Minhâc, Cidde, 2005.
  • » el-Mizzî, Yusuf b. Abdurrahman (742/1341), Tehzîbu'l-Kemâl fî Esmâi'r-Ricâl, 1. Baskı, thk: Beş- şâr Avâd Ma'rûf, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut, 1980.
  • » el-Mursî, Ali b. İsmail b. Sideh (458/1066), el-Muhkem ve'l-Muhîti'l-A'zam, 1. Baskı, thk: Abdulhamid Hindâvî, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
  • » Önkal, Ahmet, "Dühât-ı Arab", DİA, İstanbul, 1994, X, 18-19.
  • » es-Safedî, Salâhuddin Halil b. Aybek b. Abdullah (764/1363), el-Vâfî bi'l-Vefeyât, thk: Ahmed elArnaût, Türkî Mustafa, Dâru İhyâi't-Turâs, Beyrut, 2000.
  • » es-Sirâc, Muhammed Ali, el-Lübâb fî Kavâidi'l-Lüğa, 1. Baskı, thk: Hayruddin Şemsî Bâşâ, Dâru'lFikr, Dimaşk, 1983, s. 287.
  • » et-Taberî, Muhammed b. Cerîr (310/922 ), Târîhu'l-Ümem ve'l-Mulûk, 1. Baskı, Dâru'l-Kütübi'l- İlmiyye, Beyrut, 1407.
  • » Varol, M. Bahaüddin, "Emevîler'in Hz. Ali ve Taraftarlarına Hakaret Politikası Üzerine" , İSTEM:
  • İslâm San'at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, 2006, cilt: IV, sayı: 8, ss. 83-108. » el-Yâfiî, Abdullah b. Esad b. Ali (768/1367), Mir'âtu'l-Cenân ve İbratü'l-Yakzân fî Ma'rifeti Mâ Yu'teberu min Havâdisi'z-Zaman, 1. Baskı, thk: Halil el-Mansûr, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
  • » el-Yâkûbî, Ahmed b. İshak b. Ca'fer b. Vehb b. Vâzıh (V.292/904), Tarihu'l-Ya'kûbî, Dâr-u Sâdır, Beyrut, ts.
  • » ez-Zehebî, Şemsuddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kâymâz (748/1347), Siyeru A'lâmi'n-Nübelâ, Dâru'l-Hadîs, Kahire, 2006.
  • » ez-Ziriklî, Hayruddin Mahmûd b. Muhammed (1396/1976), el-A'lâm, 15. Baskı, Dâru'l-İlm li'lMelâyîn, Beyrut, 2002.
  • » ez-Zürkânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdulbâkî Yusuf b. Ahmed b. Şihâbuddîn b. Muhammed (1122/1710), Şerhu'z-Zürkânî ale'l-Mevâhibi'l-Ledünniyye bi'l-Minehi'l-Muhammediyye, 1. Baskı, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1996.
İSTEM-Cover
  • ISSN: 1304-0618
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2003
  • Yayıncı: N.E.Ü.İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

TÜRK-İSLÂM EDEBİYATINDA HİLYE VE "HALİL B. ALİ el-KIRIMÎ'NİN MENSUR HİLYE-İ NEBEVÎ'Sİ"

Zehra GÖZÜTOK TAMDOĞAN

ASR-I SAÂDET'TE KİMSESİZ ÇOCUKLARA YÖNELİK SOSYAL HİZMETLER

Yılmaz ÇELİK

DUHÂTU'L-ARAB (ARAB'IN DÂHİLERİ) ve HZ. ALİ'YE KARŞI KONUMLARI

Mücahit YÜKSEL

HZ. PEYGAMBER'İN HANIMI HZ. SAFİYYE'NİN HAYATI VE KİŞİLİĞİ

Ömer SABUNCU