DİCLE NEHRİ VADİSİNDE AT VE BEYGİR CİNSİNİN ISLAHINA YÖNELİK KURULAN BİR ÇİFTLİK: HARNİNİ/KHARNİNİ ÇİFTLİĞİ
Sultan II. Abdülhamid kendi döneminde, ülke genelinde at ve beygir cinsinin ıslahı ve sayısını artırmak, ordunun çeşitli sınıflarının ihtiyacını karşılamak, çiftlik sahiplerinin ve ziraat ile meşgul olanların kullanacağı hayvanı temin etmek ve bu konuda yabancı ülkelerden hayvan teminine ihtiyaç duymamak için “Hayvan Çift-likleri” kurdurmuştur. Bu çiftliklerden bazıları özel olarakaskeriyenin ihtiyacını karşılamaya yönelik olmuştur. Sultansuyu, Botan, Hamra, Veziriye, Harnini çiftlik-leri örnek olarak verilebilir. Bu çiftlikler Dördüncü, Beşinci ve Altıncı Ordu’nun Remont bölüklerinin at ve beygir ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulmuştur. Çiftlikler, Dicle ve Fırat Nehri vadisinde yer almaktadır. Sultan II. Abdülhamid Irak coğrafyasında devletin hâkimiyetini tesis etmek amacıyla bu coğrafyadaki arazileri bir yandan Hazine-i Hassa Nezareti çatısı al-tında toplarken diğer yanda da Dicle ve Fırat Nehri üzerindeki askeri kontrolü ar-tırmaya çalışmıştır. BumakaledeDicleNehrivadisindekurulan,Tikrit-Musulkarayolugü-zergâhında ve aynı zamanda Şammar Aşireti’nin temel yerleşim alanı içerisinde bulunan ve Altıncı Ordu Müşirliği’ne tahsis edilmiş olan Harnini/Kharnini Çiftliği ele alınmıştır.
A Farm Established for the Improvement of the Species of Horse and Hack in The Valley of Tigris: Harnini/Kharnini Farm
Sultan Abdulhamid II had “Animal Farms” established in his reign in order to improve the species of horse and hack and increase their numbers, meet needs of various classes of the army, supply animals for farm owners and people who dealt with agriculture, and not to have to export from foreign countries in this is-sue. Some of these farms were specifically aimed at meeting the needs of the military. Among them were, for instance, Sultansuyu, Botan, Hamra, Veziriye and Harnini farms. These farms were founded to provide Remont troop of the Army fourth, fifth and sixth with horse and hack. The farms was that they were located in the valley of Tigris and Euphares.Sultan Abdulhamid II intended to gather all the fields there under the same roof of ministry of finance to have the control of the state in the Iraqi geography while he was trying to enhance the military control over Tigris and Euphares.This study is informed about Harnini/Kharnini farm, which was established in the valley of Tigris, located on the way of Takrit-Mosul highway, allocated to the commandership of Army sixth, and, at the same time, located in the settlement area of Semmer tribe. Moreover, the study is provided information about the operation of thefarm. The study will also be supported with maps and drawings.
___
- BOA. BEO.001427/106987, 21 Kanun-u evvel 1315/2 Ocak 1900.
- BOA.BEO.003559/266921,12 Mayıs 1325/25 Mayıs 1909
- BOA.BEO.1401/105065, 3 Teşrin-i Sani 1315/15 Kasım 1899.
- BOA. BEO. 1674/125504, 30 Mayıs 1317/12 Haziran 1901.
- BOA. DH.MK.02288/00014, 30 Teşrin-i Sani 1315/12 Aralık 1899 tarihli telgraf.
- BOA. DH.MKT.02315/00047, 23 Şubat 1315/7 Mart 1900.
- BOA. HH.THR.00480/00022, 3 Ağustos 304/5 Ağustos 1888.
- BOA. ML. EEM. 00771/00063, 27 Eylül 1325/10 Ekim 1909.
- BOA. ML. EEM. 00776/00028, 3 kanun-u evvel 1325/16 Aralık 1909 tarihli yazışma.
- BOA.ML.EEM. 00759/00035, 1 Mart 1325/14 Mart 1909 tarihli yazışma.
- BOA. ML. EEM. 00824/00014, 4 Ağustos 1326/17 Ağustos 1910.
- BOA. ML. EEM. 00882/00041, 27 Kanun-u evvel 1327/9 Ocak 1912.
- BOA. ML.EEM. 00744/00071, 16 Mart 1325/29 Mart 1909.
- BOA. ML.EEM. 01373/00078, 26 Teşrin-i sani 1325/9 Aralık 1909.
- BOA. Y.PRK.TKM.00027/00036, 8 Şevval 1310/25 Nisan 1892.
- BOA.Y.PRK.KOM. 00002/00060, 25 Nisan 1296/7 Mayıs 1880.
- BOA.Y.PRK.OMZ.00001/00017, Haziran 1300/Haziran 1884.
- Ali Bey; Dicle’de Kelek İle Bir Yolculuk, Çev: Cahit Kayra, İstanbul-2003.
- Aral, Nurettin-Selahattin Batu; Arabistan’da Atçılığın Bugünkü Durumu, Ankara-Yüksek Zi-raat Enstitüsü, Ankara-1936.
- Aybet, Gülgün Üçel; Osmanlı Ordusu (1530-1699), İstanbul-2018.
- Çetinsaya, Gökhan; “II. Abdülhamid Döneminde Kuzey Irak’da Tarikat, Aşiret ve Siyaset”, Divan, 1999/2, s.153-168.
- Demirci, Mustafa; “Emeviler Devrinde Aşağı Irak’ta (Sevad) Büyük Çiftliklerin Doğuşu ve Ge-lişimi”, İSTEM, Yıl:5, Sayı:9, 2007, s.61-82.
- Demirci, Mustafa; “Sevad”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXXVI, İstanbul-2009, ss.576-578.
- Devellioğlu, Ferit; Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara-1998.
- Dinçer, Ferruh; “Türkiye’de Askeri Veteriner Hekimlik Tarihi Üzerinde Araştırmalar-II. Bö-lüm”, Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 27 (1-2), Ankara-1980, ss.246-272.
- Duman, Selçuk; “II. Meşrutiyetten Krallığa Irak ve Aşiretlerin Tutumu”, Yeni Türkiye Dergisi,
- Ortadoğu Özel Sayısı, İstanbul-2016, ss.61-76.
- Erdem, Sevim; “Osmanlı Devletinden Cumhuriyete Kalan Miras: Sultansuyu Harası”, Anka-ra Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 61, Güz 2017, ss.145-173.
- Fethi, İhsan; Urban Conservation In Iraq, October 1977.
- General Allenby’nin Hatıratı, Arap Ayaklanması ve Filistin’in Osmanlıdan Kopuşu, Hazırla-yan: Faruk Yılmaz, İz Yayıncılık, İstanbul-2013.
- Graf fon Lehendrof (Gradiç), Usul-u Teksiri Feres yahud Hayvan Yetiştirenlere Malumat, Çe-viren: Süvari Muallimi Kaymayakamı Erzurumlu Mehmed Ali, Dersaadet-1309.
- Hakaçoğlu,Yusuf; “At”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1991 IV, 30.
- İhsan Abidin; Osmanlı Atları, Der-saadet-1927.
- İvanov, Nikolay ; Osmanlı’nın Arap Ülkelerini Fethi (1516-1574), TTK, Ankara-2013.
- Khoury, Dına Rızk; Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Taşra Toplumu, Musul 1540-1834, İstanbul-2014.
- Kolektif; Irak’ta İngiliz İşgal Yönetimi, Derleyen: Ali Satan, Tarihçi Kitabevi-2016.
- Kurşun, Zekeriya -Ali Akyıldız; Osmanlı Arap Coğrafyası ve Avrupa Emperyalizmi, İstanbul-2018.
- Kurt, Burcu; “Modernleşen Sanayiye Ayak Uydurmak: Osmanlı Irak’ında Kurulan Sanayi Mektepleri”, History Studies, 5/3, Mayıs 2013, ss.151-173.
- Mahmud Şemsi Seyyidi; Atlarımızın Islah ve Teksiri, Der-saadet-1927.
- Marufoğlu, Sinan Marufoğlu; Osmanlı Döneminde Kuzey Irak, İstanbul-1998.
- Saydam, Abdullah; “Tanzimat Devrinde Halep ve Musul Dolaylarında Aşiretlerin Yol Açtık-ları Asayiş Problemleri”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 8/1, ss.243-255.
- Sonat, Ramazan; “El-Aneze Aşireti Ekseninde Birinci Dünya Savaşı’nın Gölgesinde Devlet-Aşiret İlişkisi ve Yansımaları Üzerine Bir Tarih Kritiği”, History Studies, 10/4, June 2018, s.165-178.
- Şemseddin Sami; Kamus-ı Türki, İstanbul-1998.
- Tan, Seda; “Bulgaristan Emaretinin Krallığa İki Büyük Mirası: “Veteriner Teşkilatı ve At Ye-tiştiriciliği ve Islahı”, OTAM, 33/Bahar 2013, ss.245-262.
- Terzi, Arzu; Bağdat ve Musul’da Paylaşılamayan Miras /Petrol-Arazi, Truva Yayınları-2007.
- Terzi, Arzu, Hazine-i Hassa Nezareti, TTK, Ankara-2010.
- Uyar, Mesut-Edward J. Erickson; Osmanlı Askeri Tarihi, İstanbul-2014.
- Ziya Şakir; Mahmut Şevket Paşa, Hazırlayan: Serkan Erdal, İstanbul-2011.
- ISSN: 1304-0618
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: N.E.Ü.İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü