Türkiye’de Yükseköğretimde Sosyoloji Öğretimi: Bir Dönemselleştirme Denemesi (1914-2014)

Türkiye’de sosyoloji disiplini, bir asırlık geçmişe yaslanmaktadır. Batı’da ortaya çıkışından kısa bir süre sonra Osmanlı düşünce dünyası içinde yer alan sosyolojinin ilk yerleşkesi akademi dışı düşünce platformları olmuştur. Sosyolojinin akademideki yerleşik disiplin kimliği, 1914 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Kürsüsü ile başlamaktadır. 1914-2014 yılları arasında farklı dönemlerde kurulan/ açılan ve bugün itibariyle aktif bir biçimde lisans öğretimi yapan sosyoloji bölümü sayısı 79’u bulmuştur. Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de yaygınlaşan sosyoloji lisans öğretimini dolayısıyla sosyoloji bölümleri tarihini bir dönemselleştirme çabası olacaktır. Bu çalışmada sosyoloji öğretiminin Türkiye’deki yüzyıllık gelişme seyri 1) Kuruluş Dönemi (1914-1950), 2) Yerleşme Dönemi (1950-1980), 3) Kurumsallaşma Dönemi (1980-2000) ve 4) Yaygınlaşma Dönemi (2000 ve sonrası) şeklinde kronolojik bir hat üzerinden değerlendirilmektedir. Bu araştırmada ayrıca yüzyıllık bir birikime sahip sosyoloji öğretiminin 2014 yılı itibariyle Türkiye genelinde lisans düzeyinde sürdürülme biçimi ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye’de Sosyoloji, Sosyoloji Bölümleri, Sosyoloji Eğitimi, Sosyolojinin Dönemselleştirilmesi

-

The discipline of sociology in Turkey dates back to a century-long time. Shortly after emergence in the West, the first campus of sociology that already takes place in Ottoman’s world of thought has been non-academic thinking platforms. The sedentary identity of sociology at academy starts with the Faculty of Letters in Istanbul University, Chair of Sociology. The number of sociology departments founded/opened in different periods between 1914-2014and actively engaged in undergraduate teaching today has been 79.The purpose of this study will be a trial of periodization of sociology undergraduate teaching being widespread in Turkey and accordingly the history of sociology departments. In this study, a century-old body of sociology teaching in Turkey is evaluated in a chronological order as Establishment Period , Settlement Period , Period of Institutionalization and Proliferation Period (2000 and later). In this study, the way of maintaining sociology teaching at undergraduate level throughout Turkey since 2014 has also been presented

Keywords:

Sociology in Turkey, Departments of Sociology, Sociology Education, Periodization of Sociology,

PDF

___

Akşit, B. (1989). Türkiye’de sosyolojinin yerlileşmesi ve uluslararasılaşması. Türkiye’deki ilk sosyoloji bölümünün kuruluşunun 75. yıl dönümü, Sosyoloji Bölümü, İstanbul Üniversitesi, 9-16 Ekim, İstanbul.
Ankara Üniversitesi Sosyoloji Bölümü (t.y.) Tarihçe, http://sosyoloji.humanity. ankara.edu.tr/?page_id=46.
Arlı, A. ve Bulut, Y. (2008). Türkiye’de sosyolojiyle 100 yıl: Mirası ve bugünü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt:6, Sayı:10, 2008, s. 13-32.
Bulut Y. (2011). Türkiye’de sosyoloji eğitimi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi-22. Sayı, s. 1-18.
Çelebi N. (2010). Dünden yarına Türkiye’de sosyoloji. Türk Sosyolojisinde Üç Bilim İnsanı içinde (s. 191-214), Ç. Kovanlıkaya ve E. Çav (Yay. Haz.). İstanbul: Bağlam.
Çelebi, N. (2004). Sosyoloji ve metodoloji yazıları, Ankara: Anı.
Coşkun, İ. (1991). Sosyoloji Bölümü’nün tarihine dair. 75. yılında Türkiye’de sosyoloji içinde (s. 13-23), İ. Coşkun (Ed.), İstanbul: Bağlam.
Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü (t.y.). Bölüm tanıtımı, http://sosyoloji.ege.edu.tr/bolum-tanitimi.
Günay, D. ve Günay, A. (2011). 1933’den günümüze Türk yükseköğretiminde niceliksel gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, s. 1-22.
İlyasoğlu, A. (1983). Türkiye’de sosyolojinin gelişmesi ve sosyoloji araştırmaları. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 8 içinde (s. 2164-2174), İstanbul: İletişim.
Kaçmazoğlu, H.B. (1994). 1960 sonrasında Türkiye’de yapılan sosyoloji çalışmalarına genel bir bakış. Dünyada ve Türkiye’de sosyolojik gelişmeler içinde (s. 48-56), Ankara: Sosyoloji Derneği.
Kaçmazoğlu, H. B. (2009). Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ve Sosyoloji Kürsü- sü’nün kuruluş misyonu ve Ankara ekolünün tasfiyesi. Türkiye’de toplum bilimlerinin gelişimi-I, E. Eğribel ve U. Özcan (Ed.). İstanbul: Kitabevi.
Kasapoğlu, A. (1991). Yükseköğretimde sosyoloji eğitiminin sorunları, Ankara: Ankara Üniversitesi.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (t.y.). Sosyoloji bölümü, http://www.metu.edu.tr/ tr/basvurular/sosyoloji.
ÖSYM (t.y.). ÖSYM yerleştirme sonuçları (1980-2013), Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi, http://www.osym.gov.tr/belge/1-21912/sayisal-bilgiler.html.
Parin, S. (2008). Sosyolojinin Türkiye serüveninde sosyoloji kongreleri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt:6, Sayı:11, 2008, s. 691-672.
Parin, S. (2006). XV. Milletlerarası Sosyoloji Kongresi üstüne notlar. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, 3.Dizi-12.Sayı, 2006, s. 151-161.
Parin, S. (2014). 1990 sonrası Türkiye’de sosyolojik gelişmeler: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nün kısa tarihi üzerine (1995-2011). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 26, Bahar, s. 59-75.
Sakarya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü (t.y.). Tarihçe, http:// www.sosyoloji.sakarya.edu.tr/tr/icerik/6923/15579/tarihce.