Türkiye’de Cumhuriyetin Erken Döneminde Max Weber Etkisi ve Bu Etkiyi Anlamak

Sosyoloji, Türkiye’de Batı’daki birçok ülkeyle eşzamanlı olarak kurumsallaşmış ve alana ilişkin gelişmeler en başından itibaren yakından takip edilmiştir. Ancak bu durum sadece bir izleme faaliyeti olarak kalmamış, Batı sosyolojisiyle kurulan yakın ilişki ve katkılarla bir form kazanmıştır. Buna bağlı olarak bu süreçte, Batı sosyolojisinin önemli isimleri ve ekolleri ile kurulan ilişkinin boyutu, etki tartışmalarını da beraberinde getirmiştir. Ancak bu tartışmalar Türkiye’de genellikle sadece etki ya da ilham temelinde sürdürülmüş, böylece ekol ya da isimlerle kurulan ilişkinin özelliklerinin çok boyutlu bir biçimde kavranması pek mümkün olmamıştır. Bu makalede Cumhuriyetin erken döneminde Max Weber sosyolojisiyle kurulan ilişkinin nitelikleri tartışılacak ve bu ilişkinin kavranabilmesi için gerekli sosyolojik perspektif ortaya koyulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Max Weber Etkisi, Gerhard Kessler, Sabri Ülgener, Ömer Lütfi Barkan, Türk Sosyolojisi, Türk İktisat Tarihi

-

Sociology has been institutionalized concurrently with many countries in the West and the developments in the field of sociology have been closely watched from the very beginning in Turkey. But this was not only an activity of pursuit, and had a form through close relations with and contributions of the Western sociology. Within this process, the dimension of the relation established with the important names and schools of the Western sociology has brought the argumentations of impact together. But, these argument s have been pursued on the basis of impact or inspiration in Turkey, therefore it was not possible to comprehend the characteristics of these relations established with the schools or names at a multi-dimensional level. In this article, the characteristics of the relation established with the sociology of Max Weber in early Republican era will be argued and the necessary sociological perspective to comprehend this relationship will be revealed

Keywords:

Impact of Max Weber, Gerhard Kessler, Sabri Ülgener, Ömer Lütfi Bar,

PDF

___

Barkan, Ö. L. (1935-36/1980). Harp sonu tarımsal reform hareketleri, Türkiye’de toprak meselesi: Toplu eserler I içinde (s. 23-105), İstanbul: Gözlem.
Barkan, Ö. L. (1937/1980). Milli kurtuluş hareketlerinin iktisadi esasları. Türkiye’de toprak meselesi: Toplu eserler I içinde (s. 107-123). İstanbul: Gözlem.
Barkan, Ö. L. (1951). Bibliyografya: İktisadi inhitat tarihimizin ahlak ve zihniyet meseleleri. İktisat Fakültesi Mecmuası 12 (3-4), 162-173.
Bendix, R. (1962). Max Weber: An intellectual portrait. New York: Anchor Books.
Coenen-Huther, J. (2013). Durkheim’ı anlamak. İstanbul: İletişim.
Çelebi, N. ve Kızılçelik. S. (2002). İstanbul’da bir Alman profesör: Gerhard Kessler. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 5 (2), 105-123.
Doğan, N. (2012). Alman sosyoloji geleneği. İstanbul: Kitabevi.
Ergun, D. (1985). Türkiye’de Cumhuriyet döneminde sosyoloji ve gelişmesi, Cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi içinde, (Cilt 8, s. 2161). İstanbul: İletişim.
Ertürk, R. (2002). Türk sosyoloji tarihi çalışmaları ve Hilmi Ziya Ülken. Türk Yurdu 22 (174), 27-32.
Ertürk, R. (2004). Türk sosyolojisinin gelişimi üstüne. Sosyoloji Konferansları: Yirmi Dokuzuncu Kitap. s. 87-97.
Ertürk, R. (2005). Ziya Gökalp ve Durkheim ilişkisi ve bu ilişkinin tarifi. Sosyoloji Dergisi. 3. Dizi (Sayı 10), s. 81-90.
Fındıkoğlu, Z. F. (1963). Türk sosyolojisinde iki Alman sosyoloğu: Prof. Kessler ve Prof. Rustow. İktisat Fakültesi Mecmuası 23 (3-4), 33-50.
Freund, J. (2002). Max Weber zamanında Alman sosyolojisi. Sosyolojik çözümlemenin tarihi içinde (s. 157-191). T. Bottomore ve R. Nisbet (Der.). A. Uğur ve M.
Tunçay (Yay. Haz.). A. Şenel (Çev.). Ankara: Ayraç.
Fleury, .L. (2009). Max Weber. Ankara: Dost.
Gencer, B. (2009). Türkçe’de Weber. Max Weber’i anlamak içinde (s. 7-20). S. Kalberg. Ankara: Lotus.
Gerth, H. H. ve Mills, C. W. (1996). Giriş. Sosyoloji yazıları içinde, M. Weber. H. H. Gerth ve C. W. Mills (Yay. Haz.). T. Parla (Çev.). İstanbul: İletişim.
Giddens, A. (1992). Max Weber düşüncesinde siyaset ve sosyoloji. A. Çiğdem (Çev.). Ankara: Vadi.
Goldstone, J. A. (2000). The rise of the West-or not? A revision to socio-economic history. Sociological theory, Cilt 18 (Sayı 2), s. 175-194.
Hänlein, A. (2008). Gerhard Kessler’in hayatı ve Türkiye’de sosyal politikanın gelişmesindeki katkıları. (Çev. Alpay Hekimler). Sosyal siyaset konferansları, (Sayı 54), s. 203-213.
İlyasoğlu, A. (1985). Türkiye’de Sosyolojinin Gelişmesi ve Sosyoloji Araştırmaları, Cumhuriyet dönemi türkiye ansiklopedisi içinde, (Cilt 8, s. 2171-2172). İstanbul: İletişim.
Kalberg, S. (2009). Max Weber’i anlamak. (Çev. Bedri Gencer). Ankara: Lotus.
Kaya, T. (2008) İçtimaiyat’tan Sosyoloji’ye: İÜEF Sosyoloji Bölümü’nün tarihine ve Sosyoloji Dergisi’ne Dair. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (Türk Sosyoloji Tarihi Özel Sayısı) 6 (11), 713-730.
Kaya, T. (2011). Türk sosyolojisinin Amerikan sosyolojisiyle ilişkisi ve bu ilişkinin tarifi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı.
Kessler, G. (1937). İktisat Fakültesi’nde açış dersi, Üniversite konferansları: 1936- 1937, İstanbul.
Kessler, G. (1938). İçtimaiyata başlangıç. Z. F. Fındıkoğlu (Çev.). İstanbul: İktisat Fakültesi.
Kessler, G. (1939). Türkiye’nin içtimai siyaset meseleleri. İktisat Fakültesi Mecmuası. (Sayı 1), s. 138-166.
MacRae, D. (1985) Weber. N. Vergin (Çev.). AFA.
Mommsen, W. J. (2000) Max Weber’s “grand sociology”: The origins and composition of Wirtschaft und Gesellschaft: Soziologie. History and theory, 39 (3), 364-383.
Okan, O. (2008). Prens Sabahattin literatürü üzerine, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (Türk Sosyoloji Tarihi Özel Sayısı) 6 (11), 477-498.
Reyhan, C. (2008). Osmanlı’da kapitalizmin kökenleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
Reyhan, C. (2012). Ütopya ile gerçeklik arasında Osmanlı üzerine tarih yazımı. Tarih ve toplum, (Sayı 14), s. 73-94.
Ringer, F. (2006). Weber’in metodolojisi. Mehmet Küçük (Çev.). Ankara: Do- ğu-Batı.
Röpke, W. (1934). Ekonominin bugünkü meseleleri, İstanbul: Türkiye Matbaası.
Rüstow, A. (1934). İktisat sistemi ve iktisat ideolojisi, W. Röpke (Ed.), Ekonominin bugünkü meseleleri (1. Baskı) içinde (s. 7-24).
Sayar, A. G. (1998). Bir iktisatçının entelektüel portresi: Sabri F. Ülgener. İstanbul: Eren.
Sayar, A. G. (2009). Kitap Tahlili: Osmanlı’da Kapitalizmin Kökenleri. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), s. 172-195.
Sezer, B. (1986). Ziya Gökalp ve Durkheim. 60. ölüm yıldönümünde Ziya Gökalp içinde (s. 19-26). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
Sezer, B. (1988). Ziya Gökalp üzerine iki değerlendirme, İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu Yıllığı I. s. 226-240.
Sezer, B. (1989). Türk Sosyologları ve Eserleri I. Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi (Sayı 1), s. 1-96.
Sunar, L. (2012). Marx ve Weber’de doğu toplumları. İstanbul: Ayrıntı.
Swedberg, R. (2003). The changing picture of Max Weber’s sociology. Annual Review of Sociology, Cilt 29, s. 283-306.
Tiryakian, E. A. (1975). Neither Marx nor Durkheim… Perhaps Weber. American Journal of Sociology 81 (1), 1-33.
Turhan, R. (2013). Türkiye’de iktisat tarihi çalışmalarının gelişimi. Konya: Çizgi.
Turner, B. (2001). Marx ve oryantalizmin sonu. H. Çağatay Keskinok (Çev.). İstanbul: Kaynak.
Türkdoğan. O. (1985). Max Weber: Günümüzde ve Türkiye’de Weberci görüşler, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Tütengil, C. O. (1963). Ord. Prof. Dr. G. Kessler’in sosyoloji tarihimizdeki yeri ve Türkiye’deki yayınlarının bibliyografyası. İktisat Fakültesi Mecmuası 23 (3-4), 51-66.
Ülgener, S. F. (1940-41). İktisadi hayatta zihniyetin rolü ve tezahürleri, İktisat Fakültesi Mecmuası 2 (3-4), 351-380.
Ülgener, S. F. (1951/2006). İktisadi inhitat tarihimizin ahlak ve zihniyet meseleleri. İstanbul: Derin.
Ülgener, S. F. (1981/2006). Zihniyet ve din: İslam, tasavvuf ve çözülme devri iktisat ahlakı. İstanbul: Derin.
Weber, M. (1996). Almanya’da kapitalizm ve kırsal toplum. Sosyoloji yazıları. H. H. Gerth ve C. W. Mills (Yay. Haz.). T. Parla (Çev.). İstanbul: İletişim.
Weber, M. (2011). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. M. Köktürk (Çev.). Ankara: BilgeSu.
Weber, M. (2012). Ekonomi ve toplum. L. Boyacı (Çev.). İstanbul: Yarın.
Wood, E. M. (2008). Kapitalizm demokrasiye karşı. Ş. Artaş (Çev.). İstanbul: Yordam.