Kezban ÇELİK, Fatma Umut BEŞPINAR, Ecem ERTEN

Türkiye’de Çocuk Bakıcılarının Ebeveynle İlişkisellik Ekseninde Şekillenen Bakım Emeği Deneyimleri

Küresel bakım krizi süreçlerine paralel olarak, Türkiye’de de çocuk bakımında kurumsal hizmet sunumu oldukça sınırlıdır. Bu nedenle özellikle erken çocukluk döneminde bakım, yoğun olarak “aile-özel alan”da gerçekleşmekte, çocuk bakımı anne başta olmak üzere, anneanne, babaanne gibi ailedeki kadınlar tarafından sağlanmaktadır. Annenin işgücüne katılımına bağlı olarak, ailenin, çocuk bakım konusunda dışarıdan hizmet/destek alması söz konusu olduğunda, ücretli bakım yine bir başka kadın tarafından yaygın olarak enformel yollarla sunulmaktadır. Nitel araştırmaya dayanan bu çalışma, yaptığı işten ücret alan ve tam zamanlı bir iş olarak çocuk bakıcılığı yapan yerli işgücüne odaklanmaktadır. Çalışma kapsamında İstanbul ve Ankara illerinde yaşayan 21 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bakıcı ile derinlemesine görüşme yapılmıştır. Çalışmanın amacı, çocuk bakıcılığı deneyim ve pratiklerini anlamak ve bu deneyim ve pratiklerin ebeveyn pratikleri ile ilişkiselliğini incelemektir. Çalışmanın temel bulgusu kurumsal bakım hizmetlerinin ve bakım emeğine ilişkin yasal düzenlemelerin yetersiz olması nedeniyle, ev ortamında, aile ilişkilerinin içinde gerçekleşen ve sevgi, şefkat gibi duygusal beklentileri de içeren bakım emeğinin, bakıcıyı hizmet sunduğu aile için vazgeçilmez kıldığı ama aynı zamanda düşük ücret, güvencesizlik gibi nedenlerle güçsüz ve kırılgan bir konuma getirdiğidir.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk bakıcısı, Bakım emeği pratikleri, Bakım emeğinin anlamı, Bakıcı-çocuk-ebeveyn ilişki pratikleri, Ebeveynlere ilişkin düşünce ve algılar

Labor Experiences of Childcare Givers in Türkiye on the Axis of Relation to Parents

In parallel with the global care crisis, the institutional provision of childcare services in Türkiye is very limited. Therefore, childcare takes place predominantly in the private sphere of family especially in early childhood, with childcare being provided by the women in the family such as mothers and grandmothers. Depending on the mother’s participation in the workforce, another woman is paid informally to provide childcare when services and support for childcare is outsourced. This study focuses on the paid domestic workforce of full-time babysitters based on qualitative research. The study conducts within its scope in-depth interviews with 21 caregivers who are Turkish citizens with the aims of understanding childcare experiences and practices and examining the relationship these experiences and practices have with parental practices. The main finding shows that childcare work that takes place in the home environment within family relationships and that includes emotional expectations such as love and compassion makes the caregiver indispensable for the family they serve while simultaneously leading to caregivers being vulnerable to low wages and job insecurity due to the inadequacy of institutional childcare services and legal regulations regarding childcare work.

Keywords:

Caregiver, Childcare work, Caregiver-child-parent relationship, Childcare practices, Parents’ perceptions of childcare,

PDF

___

AÇEV ve ERG, Erken Çocukluk Eğitim ve “4+4+4” Düzenlemesi, 2013 google scholar
http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/ACEV.ERG_ECE_PolitikaRaporu.pdf google scholar
Anderson, B. (2000). Doing the dirty work? The global politics of domestic labour. Palgrave Macmillan. google scholar
Atakan, A. G. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitliği ve bakım emeği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 125-136. google scholar
Akalın, A. (2007). Hired as a caregiver, demanded as a housewife: Becoming a migrant domestic worker in Turkey. European Journal of Women’s Studies, 14(3), 209-225. google scholar
Akalın, A. E. (2014). Türkiye’de ev hizmetlerinde çalışan göçmen kadınların toplumsal ve iktisadi varoluş stratejileri üzerine sosyolojik bir analiz (Doktora tezi, Hacettepe Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Ankara). https://www.openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11655/1369/c3c38786-ba18-4eae-9728-ae04a1178d5f.pdf?sequence=1&isAllowed=y google scholar
Akalın, A. (2015). Motherhood as the value of labour: the migrant domestic workers’ market in Turkey. Australian Feminist Studies, 30(83), 65-81. google scholar
Atasü-Topçuoğlu, R. (2010). Kapitalizm ve ataerkillik enformel alanda nasıl eklemlenir? bilinçli saklama ve saklayarak değersizleştirme mekanizmalarının ev eksenli çalışmada işleyişi. S. Dedeoğlu & M. Yaman Öztürk (Der.), Kapitalizm, ataerkillik ve kadın emeği: Türkiye örneği içinde (s. 79-132). Sosyal Araştırmalar Vakfı. google scholar
Aybars, A. İ., Beşpınar, F. U., & Kalaycıoğlu, H. S. (2018). Familialization of care arrangements in Turkey: questioning the social inclusion of ‘the invisible’. Research and Policy on Turkey, 3(2), 115-137. google scholar
Badinter, E. (2010). The conflict: woman and mother. Australia: The Text Publishing Company. google scholar
Bora, A. (2005). Kadınların sınıfı: ücretli ev emeği ve kadın öznelliğinin inşası. İletişim Yayınları. google scholar
Bora, A. (2012). Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık, ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. google scholar
Boyce, M. (2008). Sitting smart. Current Health, 34(5), 6. google scholar
Buğra, A. (2010) Toplumsal cinsiyet, işgücü piyasaları ve refah rejimleri: Türkiye’de kadın. https://spf.boun.edu.tr/sites/spf.boun.edu.tr/files/1439799128_aysebugra_kadi nistihdami_tubitak.pdf google scholar
Campana, K. L., Henderson, S., Stolberg, A. L., & Schum, L. (2008). Paired maternal and paternal parenting styles, child custody and children’s emotional adjustment to divorce. Journal of Divorce & Remarriage, 48(3-4), 1-20. google scholar
Corrigall, E. A., & Konrad, A. M. (2007). Gender role attitudes and careers: A longitudinal study. Sex Roles, 56, 847-855. google scholar
Davis, S. N., & Greenstein, T. N. (2009). Gender ideology: Components, predictors, and consequences. Annual Review of Sociology, 35, 87-105. google scholar
Dedeoğlu, S., Şahankaya-Adar, A., & Sırali, Y. (2021). Kurumlar arası iş birlikleri ile kadın istihdamını desteklemek: Erken çocukluk bakımı ve eğitimi uygulamaları. İLO Türkiye Ofisi. google scholar
Demirdirek, H. (2007). New modes of capitalist domination: Transnational space between Turkey and Moldova. Anthropology of East Europe Review, 25(1), 15-20. google scholar
DİSK-Genel İş Sendikası. (2020). Türkiye’de Kadın Emeği. Yazar. google scholar
Dowling, E. (2021). The care crisis and a feminist society. In M. Joao Rodrigues (Ed.), Our European future: charting a progressive course in the World (pp. 30-34). Foundation for European Progressive Studies/London Publishing Group. google scholar
Dünya Bankası. (2015). Türkiye’de çocuk bakım hizmetlerinde arz ve talep durumu. World Bank. google scholar
Ecevit, Y. (2012). Feminist sosyal politika bağlamında, Türkiye’de çocuk bakımı ve eğitimine iki paradigmadan doğru bakmak. A. Makal & G. Toksöz (Haz.), Geçmişten günümüze Türkiye’de kadın emeği içinde (220-265). Ankara Üniversitesi Yayınevi google scholar
Eckstein, Z., Keane, M. P., & Lifshitz, O. (2016). Sources of change in the life-cycle decisions of American men and women: 1962-2014 (Available at SSRN 2811089). https://ideas.repec.org/p/red/sed016/918.html google scholar
Erdem, Z., & Şahin, L. (2008). Ev hizmetlerinde yabancı işgücü istihdamı. Kamu-İş, 10(2), 43-78. google scholar
Erdoğdu, S., & Toksöz, G. (2013). Kadınların görünmeyen emeğinin görünen yüzü: Türkiye’de ev işçileri. ILO. google scholar
Erdut, Z. (2007). Enformel istihdamın ekonomik, sosyal ve siyasal etkileri. Çalışma ve Toplum, 12(1), 53-82. google scholar
Fernandez, B. (2010). Cheap and disposable? The impact of the global economic crisis on the migration of Ethiopian women domestic workers to the Gulf. Gender & Development, 18(2), 249-262. google scholar
Folbre, N. (1995). "Holding hands at midnight": The paradox of caring labor. Feminist Economics, 1, 73-92. google scholar
Fraser, N. (2017). A triple movement? Parsing the politics of crisis after Polanyi. In M. Burchardt & G. Kirn (Eds.), Beyond neoliberalism: social analysis after 1989 (pp. 29-42). Springer. google scholar
Fuwa, M. (2004). Macro-level gender inequality and the division of household labor in 22 countries. American Sociological Review, 69(6), 751-767. google scholar
Hochschild, A. R. (1983). The managed heart: Commercialization of human feeling. University of California Press. google scholar
Gökbayrak, Ş. (2009). Refah devletinin dönüşümü ve bakım hizmetlerinin görünmez emekçileri göçmen kadınlar. Çalışma ve Toplum, 2(21), 55-82. google scholar
Güneş, C., Birecikli, Ş. Ü., & Yıldırım, Z. (2017). Çalışan kadının çocuk bakım tercihi: Havuzlanmış verilerle kesikli tercih modellerinin karşılaştırılması. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 7(1), 123-144. google scholar
He, Y., Liu, C., Chen, Y., Huang, J., & Luo, R. (2020). Intergenerational transmission of parenting style in rural China and the mediation effect of Caregiver’s mental health. Children and Youth Services Review, 117, 105319. google scholar
İlkkaracan, İ. (2012). Why so few women in the labor market in Turkey? Feminist Economics, 18(1), 1-37. google scholar
İlkkaracan, P. (2014). Democratization in Turkey from a gender perspective. In C. Rodriguez, A. Avalos, H. Yilmaz & A. Planet (Eds.), Turkey’s democratization process (pp. 154-176). google scholar
International Labour Organization. (2018). World Employment Social Outlook. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—dgreports/— dcomm/—publ/documents/publication/wcms_615594.pdf google scholar
İnan, H. Z., & Doğan-Temur, Ö. (2010). Babysitters in early childhood: A research on parents’ experiences and perspectives on babysitters. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 11(2). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/92266 google scholar
Kakıcı, H., Hamdi, E. M. E. Ç., & Üçdoğruk, Ş. (2007). Türkiye’de Çalışan Kadınların Çocuk Bakım Tercihleri. Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, 5, 20-40. google scholar
Kalaycıoğlu, S. & Tılıç, H. R. (2012). Enformel sektörde yapılanan bir iş biçimi olan ev işçiliğinde değişen dinamikler. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 12(44), 10-15. google scholar
Kalaycıoğlu, S., Rittersberger-Tılıç, H., & Çelik, K. (2016). Bakım sektöründe kayıt-dışı kadın emeğinin farklı aktörleri ve boyutları (No. 110382, pp. 1-23). The World Bank. google scholar
Karakoyun, Y. (2007). Esnek çalışma yoluyla kadınların işgücüne katılım oranının ve istihdamının artırılması; İşkur’un rolü (Uzmanlık tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü). google scholar
Kaya, G. A. (2020). Türkiye’de 1980 sonrası dönemde kadın istihdamı ve çocuk bakım rejimi ilişkisi. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 18(70), 10-37. google scholar
KEİG. (2012). Genelgenin ardından istihdamda kadının durumu araştırması. http://www.keig.org/content/raporlar/genelgenin.%20ardindan.ara.rapor.kasim.2012.pdf google scholar
Leach, P., Barnes, J., Malmbergc, L.E., Sylvac, K., Steinb, A., & the FCCC team. (2008). The quality of different types of child care at 10 and 18 months: a comparison between types and factors related to quality. Early Child Development and Care, 178(2), 177-209. google scholar
Macdonald, C. L. (1998). Manufacturing motherhood: The shadow work of nannies and au pairs. Qualitative Sociology, 21(1), 25-53. google scholar
McGinn, K. L., Ruiz Castro, M., & Lingo, E. L. (2015). Mums the word! Cross-national effects of maternal employment on gender inequalities at work and at home. https://www.med.lmu.de/einrichtungen/fb_mentoring/_dateien/kinder-berufstaetige-frauen.pdf google scholar
Metin, Ş. (2017). Türkiye’de 0-3 yaş çocuklara yönelik gerçekleştirilen lisansüstü tez çalışmalarının gözden geçirilmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 2(1), 39-59. google scholar
Miller, A., & Sassler, S. (2010). Stability and change in the division of labor among cohabiting couples. Sociological Forum, 25(4), 677-702. google scholar
Nelson, M. K. (1990). Mothering others’ children: The experiences of family day-care providers. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 15(3), 586-605. google scholar
OECD. (2012). Starting Strong III: A Quality Toolbox for Early Childhood Education and Care. http://www.oecd.org/edu/school/49325825.pdf google scholar
Oğuz, F., Ünal, H. V., Göksal, K., Oğuz, S., & Kargın Akkoç, G. (2017). Evde çocuk bakımı projesi etki analizi raporu (Evde Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi AB-SGK Ortak Projesi). google scholar
Özyegin, G. (2004). Calling the tune: domestic workers’ earnings. domestic service and the formation of European identity: Understanding the Globalization of Domestic Work, 16th-21st Centuries. https://www.peterlang.com/document/1098837 google scholar
Podnieks, E. (2021). ‘The Synergy Between You’: Mothers, Nannies, and Collaborative Caregiving in Contemporary Matroethnographies. Life Writing, 18(3), 337-354. google scholar
Soyseçkin Ceylan, İ. S. (2016). In the middle of a family story: meaning of commodification for child care workers. Sage Open, 6(1), 2158244015626696. google scholar
Stickney, L. T., & Konrad, A. M. (2007). Gender-role attitudes and earnings: A multinational study of married women and men. Sex Roles, 57, 801-811. google scholar
Suğur, N., Suğur, S., & Şavran, T. G. (2008). Türkiye’de orta sınıfın mazbut hizmetkârları: kapıcılar, gündelikçiler ve çocuk bakıcıları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(03), 161-183. google scholar
Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2013). Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2013. http://www.sck.gov.tr/wp-content/uploads/2020/02/Turkiye-Nufus-ve-Sa%C4%9Flik-Arastirmasi-2013.pdf google scholar
Turan, S. Ü. (2022). Bakıcı ilanlarına göre ebeveynlerin tercihleri, iş tanımı ve çalışma koşulları açısından bakıcılık. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31(1), 177-205. google scholar
TÜİK. (2020). İstatistiklerle Türkiye, 2020. https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/istatistiklerle_turkiye_2020.pdf google scholar
TÜİK. (2021). İstatistiklerle Kadın, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2021-45635 google scholar
TÜİK. (2019). İş ve aile yaşamının uyumu anketi. Haber Bülteni. 26 Mart 2019. google scholar
Türkoğlu Üstün, K. T. (2020). Kadının ücretsiz bakım emeğinin azaltılması kapsamında kurumsal çocuk bakım hizmetlerine erişim kreş hakkı. Çalışma ve Toplum, 3(66), 1557-1590. google scholar
Weingarten, M. N. (2012). Matching parenting styles of parents and non-relative, in-home, child care providers: Associations with child care satisfaction. Widener University, Institute for Graduate Clinical Psychology. google scholar
Yıldırımalp, S., & İslamoğlu, E. (2014). “insana yakışır iş” kavramı bağlamında Türkiye’de ev hizmetinde çalışan kadınlar. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(2), 145-175. google scholar