620189

Türkiye’de Boşanma Nedenlerinin Toplumsal Kökenleri ve Boşanma Sonrası Deneyimler

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bazı geleneksel değerlerin hala kabul görmesi boşanma nedenlerini özgün kılmaktadır. Boşanma nedenleri ve sonuçları, ekonomik koşullardaki değişiklikleri, cinsiyete dayalı iş bölümü ve kolektivizme karşı yükselen bireysellik eğilimi içerir. Ekonomik istikrarsızlık ve düşen yaşam standartları, özellikle gelir paylaşımını hesaba kattıktan sonra bile orantısız mali zorluklarla karşı karşıya kalan kadınlar için boşanmanın sadece bir nedeni değil, aynı zamanda kaçınılmaz bir sonucudur. Cinsiyet farklılıkları ile sosyal ve ekonomik koşullardaki değişimler, Türkiye’de ve dünyada boşanma oranlarının artmasındaki temel faktörlerdir. Bu çalışma, TAYA-2021 veri setinin çoklu mütekabiliyet analizini (ÇMA) kullanarak, Türkiye’deki bireylerin cinsiyet, eğitim, gelir, medeni durum, bölgeye göre boşanma nedenlerinin benzerlik ve kümelenmelerini incelemeyi amaçlamaktadır. Veri seti, daha önce en az bir kez boşanmış 18 yaş üstü kadın ve erkeklerin boşanma sebeplerine ilişkin bilgileri içermektedir. ÇMA analizi sonuçları hem erkeklerin hem de kadınların ekonomik ve ailevi sorunlar gibi birtakım benzer boşanma sebeplerine sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Ancak bu nedenlere verilen yanıt yoğunluklarında cinsiyet farklılıkları bulunmaktadır. Kadınlar ev odaklı ve aile içi şiddet gibi faktörlere daha fazla önem verme eğilimindeyken, erkekler ev odaklı ve geniş aileden gelen görüşün kabulü gibi pratik konulara eğilim göstermiştir. Çalışma ayrıca, gelir ve eğitim düzeyi gibi sosyoekonomik faktörlerin her iki cinsiyet için de boşanma nedenlerinin şekillenmesinde önemli bir rol oynadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Değişen aile, Boşanma nedenleri, Toplumsal cinsiyet, Boşanma ve sonrası deneyimler

Post-Divorce Experiences in Türkiye and the Social Structures Behind the Reasons for Divorce

In developing countries such as Türkiye, traditional factors such as a patriarchy make the reasons for divorce unique. The causes and consequences of divorce include changes in economic conditions, the gender division of labor, and a rising tendency toward individualism over collectivism. Economic instability and lower living standards are not only a cause but an inevitable consequence of divorce, especially for women who face disproportionate financial difficulties, even after taking shared incomes into account. Gender differences and changes in social and economic conditions are the two main factors in the increase in divorce rates in Türkiye and around the world. This study aims to examine the similarities and clustering of reasons for divorce in terms of individuals’ gender, education, income, marital status, and region in Türkiye using a multiple correspondence analysis (MCA) based on the Family Structure in Türkiye (TAYA) 2021 dataset. The dataset includes information about the reasons for divorce from male and female participants over the age of 18 who have undergone divorce at least once. The results from the MCA analysis reveal both men and women to show a number of similar reasons for divorce, such as economic and family problems. However, gender-based variations are found regarding response intensities to these causes. While women tend to place more emphasis on such factors as emotional and domestic violence, men tend to be very home-oriented and to have expressed practical issues such as acceptance of their extended family’s views. The study also reveals socioeconomic factors such as income and education level to play an important role in shaping the reasons for divorce for both genders.

Keywords:

Türkiye, Family dissolution, Reasons for divorce, Gender, Post-divorce experiences,

PDF

___

Acar, T. (2019). Türkiye’de evlenme davranışlarının değişimi: 2008 ve 2013 TNSA’nın analizi. IX. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı içinde. Ankara. google scholar
Adak, N. (2007). Kadınların ikilemi: iş ve aile yaşamı. Sosyoloji Dergisi, 17(1), 137-152. google scholar
Adak, N., Elmas, Ç.,& Kuşoğlu, G. C. (2021). Does marital status affect violence against women? A perusal on Turkey. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 54, 149-164. google scholar
Akoğlu, Ö. A., & Küçükkaragöz, H. (2018). Boşanma nedenleri ve boşanma sonrasında karşılaşılan güçlüklere ilişkin bir araştırma: İzmir ili örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(1), 153-172. google scholar
Aktas, O. (2011). Boşanma nedenleri ve boşanma sonrasında karşılaşılan güçlükler (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylul Universitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Izmir). google scholar
Amato, P. R., Booth, A., Johnson, D. R., Johnson, D. R., & Rogers, S. J. (2007). Alone together: How marriage in America is changing. Harvard University Press. google scholar
Arıkan, C. (1996). Halkın boşanmaya ilişkin tutumları araştırması. T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Başkanlığı. google scholar
Aybey, S. (2015). Aile ve dini rehberlik bürolarına gelen sorular ışığında kadınların boşanma nedenleri (Ege bölgesi örneği). Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(4), 104-126. google scholar
Becker, G. S. (1981). Altruism in the family and selfishness in the market place. Economica, 48(189), 1-15. google scholar
Becker, G. S., Landes, E., & Michael. R. T. (1977). An economic analysis of marital ınstability. Journal of Political Economy, 85(6): 1141-1187. google scholar
Binay, M. (2018). Türkiye’de boşanma nedenlerinin analizi ve alternatif uyuşmazlık yöntemleri. Ombudsman Akademik, 5(9), 237-267. google scholar
Breen, R., & Cooke, L. P. (2005). The persistence of the gendered division of domestic labour. European Sociological Review, 21(1), 43-57. google scholar
Can, Y., & Aksu N. B. (2016). Boşanma sürecinde ve sonrasında kadın. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58), 888-902. google scholar
Cooke, L. P. (2006). Cinsiyet bağlamında “yapmak”: Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde hane halkı pazarlığı ve boşanma riski. Amerikan Sosyoloji Dergisi, 112(2), 442-472. google scholar
Coşkun, S., & Sarlak, D. (2020). Reasons for divorce in Turkey and the characteristics of divorced families: a retrospective analysis. The Family Journal, 1066480720904025. google scholar
England, P. (2010). The gender revolution: uneven and stalled. Gender & Society, 24(2), 149-166. https://doi.org/10.1177/0891243210361475 google scholar
England, P., & Shafer, E. (2007). Everyday gender conflicts in low-ıncome couples. Unmarried couples with children (pp. 55-83). Sage. google scholar
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Pearson Prentice Hall. google scholar
Hankivsky, O., Reid, C., Cormier, R., Varcoe, C., Clark, N., Benoit, C.,& Brotman, S. (2010). Exploring the promises of intersectionality for advancing women’s health research. International Journal for Equity in Health, 9(1), 115. google scholar
Hawkins, A. J., Willoughby, B. J., & Doherty, W. J. (2012). Reasons for divorce and openness to marital reconciliation. Journal of Divorce & Remarriage, 53(6), 453-463. google scholar
Jamrozik, A., & Nocella, L. (1998). The sociology of social problems theoritical perspectives and methods of ıntervention. Cambridge University Press. google scholar
Kaplan, S., Abay, H., Bükecik, E., Şahin, S., Arıöz Düzgün, A., Bay Karabulut, A. (2018). Türkiye’de yapılan çalışmalar bağlamında kadınlarda boşanmanın nedenleri (2000-2018): Sistematik derleme. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 821-833. google scholar
Kavas, S., & Gunduz-Hosgor, A. (2010). Divorce and family change revisited: Professional women’s divorce experience in Turkey. Demografia English Edition, 53(5), 102-126. google scholar
Kavas, S., & Gunduz-Hosgor, A. (2011). “it is not a big deal, I can do it, too”: Influence of parental divorce on professional women’s marital experience in Turkey. Journal of Divorce & Remarriage, 52(8), 565-585. google scholar
Keller F. (2019) Subgroup analysis: “what works best for whom and why?”. In Z. Sloboda, H. Petras, E. Robertson, & R. Hingson (Eds.), Prevention of substance use. advances in prevention science. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-00627-_16 google scholar
Kneip, T., & Bauer, G. (2009). Did unilateral divorce laws raise divorce rates in Western Europe? Journal of Marriage and Family, 71(3), 592-607. google scholar
Löfgren, K. (2007). Pierre Bourdieu, mütekabiliyet analizi ve istatistik eğitimi. G. Çeğin, E. Göker, A. Arlı & Ü. Tatlıcan (Der.), Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi (s. 255-274). İletişim Yayınları. google scholar
Moffitt, R. (2000). Welfare benefits and female headship in U.S. time series. American Economic Review, 90(2), 373-377. google scholar
Özkan, İ. & Böke, Ö. (1997). Boşanma ile sonlanan evliliklerde kadının hedef olduğu saldırganlık. Selçuk Tıp Dergisi, 13(3), 191-197. google scholar
Ozugurlu, K. (2006). Eslerde problem cozme. Ana-baba okulu. Remzi Kitabevi. google scholar
Parsons, T. (1949). The social structure of the family. In R. Anshen (Ed.), The family: Its function and destiny (pp. 173-201). Harper & Bros. google scholar
Parsons, T., & Bales, R. F. (1955). Family: Socialization and interaction process.The Free Press. google scholar
Popenoe, D. (1996). Life without father: Compelling new evidence that fatherhood and marriage are indispensable for the good of children and society. Simon and Schuster. google scholar
Poplin, D. E. (1978) Social problems. Scott, Foresman and Company. google scholar
Ruspini, E. (2013). Diversity in family life. Policy Press. google scholar
Sağlam, M. & Aylaz, R. (2017). Çeşitli değişkenler açısından boşanmış bireylerin özellikleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 584-590. google scholar
Sayer, L. C., England, P., Allison, P. D., & Kangas, N. (2011). She left, he left: How employment and satisfaction affect women’s and men’s decisions to leave marriages. American Journal of Sociology, 116(6), 1982-2018. google scholar
Schoen, R., Astone, N. M., Kim, Y. J., Rothert, K., & Standish, N. J. (2002). Women’s employment, marital happiness, and divorce. Journal of Social Forces, 81(2), 643-662. https://doi.org/10.1353/sof.2003.0019 google scholar
Smock, P. J., Manning, W. D., & Gupta, S. (1999). The effect of marriage and divorce on women’s economic well-being. American Sociological Review, 794-812. google scholar
Stemmler, M. (2014). Introducing person-centered methods. In Person-centered methods (pp. 1-11). Springer. google scholar
Şahin, H. (2019). Türkiye’de boşanma olgusunu, boşanma avukatlarından dinlemek: nitel bir çalışma örneği. IX. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (s. 220). Ankara. google scholar
Timurturkan, M. (2012). Aile Birliğinin bozulması: Boşanma ve yeniden evlenme. N. Adak (Ed.), Değişen toplumda değişen aile: sosyolojik tartışmalar. Siyasal Kitapevi. google scholar
Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). Aile Yapısı Araştırması, 2021. Yazar. google scholar
Uğur, Z. B. (2022). Boşanmanın mutluluğa bir etkisi var mı? İstanbul University Journal of Sociology, 42, 365-386. google scholar
West, C., & Zimmerman, D. H. (1987). Doing gender. Gender & Society, 1 (2), 125-151. google scholar
Yıldırım, N. (2004). Türkiye’de boşanma ve sebepleri. Bilig Dergisi, 28, 59-81. google scholar