Doç. Dr. Ali ERGUR, Yrd. Doç. Dr. Feyza AK, Didem DANIŞ, Yrd. Doç. Dr. Verda İRTİŞ, Yrd. Doç. Dr. İpek MERÇİL, Yrd. Doç. Dr. Buket TÜRKMEN, Nazlı ÖKTEN

KENTLEŞME SORUNSALININ AÇILIMLARINDA BİR ÖNCÜ VE KURUCU: BARLAS TOLAN'IN ESERLERİ VE AKADEMİK YAŞAMINA GENEL BİR BAKIŞ

Türkiye'de toplumbilimin yaygınlaşması ve kurumsallaşmasına önemli katkıları olan Prof. Dr. Barlas Tolan, kentleşme olgusu üzerine ilk eleştirel ve çözümlemeci yaklaşımı geliştiren bilim insanlarından birisi olmuştur. Kentleşme olgusu, Tolan'da yalnızca bir mekân sorunsalı değil bir modernleşme aşamasıdır. Kırın çözülerek yerini yeni ilişki ve yapı biçimlerine terke etmeye başlaması, beraberinde, toplumsal değişmenin hızına bağlı bir dizi çelişkiyi de getirmiştir. Bu, batı modeli kentleşmeden farklıdır. Tolan bu temel sorunsalından yola çıkarak insanın modernleşme süreci içindeki konumunu incelemeye yönelmiş, sosyal psikoloji araştırmaları bu bağlamda doğmuştur. Aynı şekilde anomi ve yabancılaşma olguları üzerine de düşünmüş, bu konuda Türkiye'de neredeyse tek referans olan kitabını yazmıştır. Bu makale, Tolan'ın genel toplumbilimsel yaklaşımını, yöntemini ve araştırma alanlarını tanıtmayı amaçlar.

Anahtar Kelimeler:

Barlas Tolan, kentleşme, anomi, yabancılaşma

-

Professor Barlas Tolan was one the pioneering sociologists who problematized the urbanization phenomenon in Turkey, on a critical and analytical axis. According to Tolan, the process of urbanization is phase of modernization, and not only a problematic of space. The gradual dissociation of the rural relations and structures evoked the replacement of these by modern ones, but it also engendered a series of contradictions due to the speed of the change. This is quite different model of urbanization comparing to that of the western model. By starting from this crucial point, Tolan thought about the position of the man in the process of modernization that gave birth to his studies in social psychology. By the same token, Tolan analyzed the phenomena of anomie and alienation, and henceforth wrote the nearly unique reference book on that subject in Turkey. This article aims to present the general sociological approach, methodology and domains of research of Tolan.

Keywords:

Barlas Tolan, urbanization, anomie, alienation.,

PDF

___

▪Tolan, B., “Les représentations turques sur l’Europe” edité par Ahmet İnsel, La Turquie et L’Europe, l’Harmattan 1999 (Nazlı Ökten ve Buket Türkmen ile), p.
▪Tolan, B., “Designer l’Autre: Recherche sur les Stereotypes”, edité par M. Bazin, S. Kançal, R. Perez, J. Thobie La Turquie Entre Trois Mondes, Paris, L’Harmattan, 1998, p. 47-57
▪Tolan, B., “Structures, Idéologies et Représentation Familiales en Turquie”, édité par J. Thobie et S. Kançal, Industrialisation, Communication et Rapports
Sociaux en Turquie et en Méditerranée Orientale, Paris, L’Harmattan, 1994, s. 91-110
▪Tolan, B., “Avrupalı Deyince Akla Gelenler”, Görüş, Mart-Nisan 2000, ss. 54- 59. (Barlas Tolan,Nazlı Ökten, Buket Türkmen ortak yayın )
▪Tolan, B., “İlkokul Ö ğretmenleri ve Güçsüzlük Duygusu”, Yiğit Okur’a Arma ğan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları:3, İstanbul, 1998, s.381-392
▪Tolan, B., “Designer l’Autre: Recherche sur les Stereotypes”, Coşkun Kırca’ya Arma ğan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları:2, İstanbul, 1995, s.253-261.
▪Tolan, B., “Aile Yapılarının Farklılaşması (İstanbul Örne ği)”, İnan Kıraç’a Arma ğan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları:1, İstanbul, 1994, s.255-256.
▪Tolan, B., Medyalarda (Basında ve Televizyon Reklamlarında) Kadın ve Aile İmgesi”, Türkiye Günlüğü, sayı:18, Ankara, 1992, s. 32-47.
▪Tolan, B., “Aile, Cinsiyet ve Cinsel Roller”, Aile Ansiklopedisi, TC Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Cilt:1, Ankara, 1991, s.208-214.
▪Tolan, B., “Geleneksel Aileden Ça ğdaş Aile Yapısına Do ğru Dünyada ve Türkiye’de Aile Yapısının Evrimi”, M.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: VII, sayı: 1-2, İstanbul, 1990, s.237-250
▪Tolan, B., “Ça ğdaşlaşma Sürecinde Gençlerin Ekonomik Konumu: Tutum ve De ğerler” Gençliğin Eğitimi ve Sorunları, TED Yayınları, Ankara, 1986.
▪Tolan, B., “Ulusal e ğitim Politikamız. hangi Etken Gruplar Biçimlendirmektedir?” Ulusal Eğitim Politikamız, Türk E ğitim Derne ği Yayını, Bilim Dizisi, No:2, Ankara, 1979, s.189-255.
▪Tolan, B., “ Kalkınma planlarının Mekansal Görünümü Üzerine” A İTİA Yönetim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, No: 1-2, 1979, s.173-199.
▪Tolan, B., “Toplumsal Yapılar” (Georges Gurvitch’den çeviri), A İTİA Dergisi, Cilt: 7, sayı: 1-2, 1975, s.241-260. ▪Tolan, B., Börtücene, İ., “Üçüncü Plan ve Sosyal Muhtevası Üzerine”, (Cem Arel adıyla) Özgür İnsan, sayı: 10, Mart 1973, s.21-29.
Tolan, B., Problématique de l’Urbanisation en Turquie: Aspects Sociaux (Türkiye’de Kentleşme Sorunsalı), doktora tezi, Université de Paris , Paris, 1971
▪Tolan, B., (yöneten) Türkiye’den Dünya’ya Bir Bakış. Türkiye’deki Avrupa İmgesi ve Ulusal Kimlik Kurgusuna Etkileri, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Nisan 1999, 151 s.
▪Tolan, B., Toplum Bilimlerine Giriş, Adım, Ankara, 1996, 512 s. (ilk basım)
▪Tolan, B., Ünver, Ö., Bulut, I., Da ğdaş, C., 12-24 Yaş Gençlerin SosyoEkonomik Sorunları, MEGSB Yayını, Ankara, 1986.
▪Tolan, B., İsen, G., Batmaz, V., Ben ve Toplum: Sosyal Psikoloji I, Teori Yayınları, Ankara, 1985, 329 s.
▪Tolan, B., (yöneten) Eskişekir’de Sanayi İşçileri, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:56, Eskişehir, 1984
▪Tolan, B., Ça ğdaş Toplumun Bunalımı: Anomi ve Yabancılaşma, AİTİA Yayınları, No: 132, Toplum Bilimleri Araştırma Enstitüsü Yayınları, No:1, Ankara, 1980, 322 s. (İkinci Baskı, AİTİA, No:166, Ankara, 1981)
▪Tolan, B., Büyük Kent Sorunlarına Toplu Bir Bakış, AİTİA Yayınları, No:99, Ankara, 1977, 122 s.
▪Tolan, B., Sosyal Psikoloji, AİTİA Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksek Okulu Ders Notları, No: 20, Ankara, 1974, 265 s.
▪Tolan, B., Toplumbilimsel Açıdan Türkiye’de Büyük Kent Sorunları, DPT Uzmanlık Tezi, Ankara, 1973, 181 s.
▪Tolan, B., Börtücene, İ., Planlı Dönemde Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Alanda İzlenen Gelişmeler Üzerinde Bir Soyutlama, DPT, Ankara, 1972, 57 s.
▪Tolan, B., Türkiye’de İller İtibarıyle Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (1963-1970), DPT Yayın No:1282-SPD, No:52, Ankara, 1972, 80 s.
▪Tolan, B., Yerleşme Sorunu, DPT, Ankara, 1971, 38 s.
▪Tolan, B., Törüner, M., Çezik, A., Türkiye’de İller İtibarıyle Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (1963-1967), DPT Yayın No:900-SPD, No: 207, Ankara, 1970, 225