Türkiye’de çok partili hayata geçiş sürecinde solda partileşme
1946–1952 yılları arasında Türkiye’de çok partili hayata geçiş sürecinde solda partileşme girişim- leri ve kurulan sol partilerin incelendiği bu çalışmanın amacı, Türk siyasal hayatında muhalefetin örgütlenmesi ve siyasal açıdan kendini ifade etmeye çalışması anlamında bir dönüm noktası olan bu döneme ışık tutarak, yeni çok partili ortamın sola ne derece açık olduğu sorusunun yanıtını aramaktır. Dönemin incelenen sol partileri, her ne kadar siyasal açıdan hatırı sayılır faaliyetler gösteremeseler de, kuruluşları ve parti örgütünü oluşturabilmeleri itibariyle dönemin iç ve dış dinamikleri açısından önem arz ederler. Bu oluşumların iktidar karşısında birer alternatif siyasi güç olmaları açısından gerekli ortam yaratılamamıştır. Ancak en azından 2.Dünya Savaşı sonrasında Batı Bloğu’nda yer almayı tercih eden Türkiye’de otoriter tek parti yönetiminin karşısında olmaları ve dünyada ideolojilerin önem kazanmaya başladığı bir siyasi ortamda oluşmaları açısından dikkate değerdirler.
The establishment process of left parties in turkey in the transition period to multi-party system
This paper focuses on the left wing political parties which were established during the transition process to multiparty system in Turkey between 1946 and 1952. I tried to enlighten this process that is very significant in Turkish political life as it is considered a turning point in democracy struggle and which gives the opposition the opportunity to become organized and expresses itself in political the area. In this study, I aim at analyzing how this transition process is passed through and how open it is to the Turkish left.
___
- • Ahmad, F.(1996) Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), İstanbul, Hil Yayınları.
- • Akandere, O. (1998) Milli Şef Dönemi: Çok Partili Hayata Geçişte Rol Oynayan İç ve Dış Tesirler (1938 - 1945), İstanbul, İz Yayınları.
- • Akar, A. (1989) Bir Kuşağın Son Temsilcileri, Eski Tüfek Sosyalistler, İstanbul, İle- tişim Yayınları.
- • Can, K. ve Erdinç C. (1996) “Sistem Dışı Sol Muhalefet”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt:15, İletişim Yayınları, sayfa: 1198-1209.
- • Çavdar, T. (1999) Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), Ankara, İmge Kitabevi.
- • Danilov, V.I. (1994) Çok Partili Sisteme Geçiş, Türk Demokrasisinin Önemin Bir Safhası, Ankara, TTK Basımevi, Ayrıbasım.
- • Duverger, M. (1974), Siyasi Partiler, Çev. Ergun Özbudun, Ankara, Bilgi Yayınevi.
- • Gökmen, Ö. (1998) “Çok Partili Rejime Geçerken Sol: Türkiye Sosyalizminin Unutulmuş Partisi”, Toplum ve Bilim, Sayı: 78, Güz 1998, pp:161-186.
- • Gürkan, N. (1998) Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950), İstanbul, İletişim Yayınları.
- • Karaca, E. (1988a) “Aldatıcı Bir Özgürlük Ortamında İki Sosyalist Parti”, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt: 6, İstanbul, İletişim Yayınları.
- • Karaca, E. (1996b) Eski Tüfeklerin Sonbaharı, İstanbul, Gendaş Yayınları.
- • Karatepe, Ş. (2001), Tek Parti Dönemi, İstanbul, İz Yayıncılık.
- • Koçak, C. (2003), Türkiye’de Milli Şef Dönemi Cilt 2, İstanbul, İletişim Yayınları.
- • Konar, H.(1999) Ulus Gazetesi, CHP ve Kemalist İlkeler, İstanbul, Bağlam Yayınları.
- • Nesimi, A. (1977) Yılların İçinden, İstanbul, Ören Basımevi.
- • Sander, O. (2001) Siyasi Tarih 2 (1918-1994), Ankara, İmge Kitabevi, 9. baskı.
- • SSCB İlimler Akademisi (1978) Ekim Devrimi Sonrası Türkiye Tarihi, Çev. A. Hasa- noğlu, İstanbul, Bilim Yayınları.
- • Sertel, S. (1987) Roman Gibi, İstanbul, Belge Yayınları.
- • Sertel, Z. (1977) Hatırladıklarım, İstanbul, Gözlem Yayınları.
- • “Tek Parti Diktatörlüğü”, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt: 6, İstanbul, İletişim Yayınları, 1988, pp:1914-1939.
- • Tevetoğlu, F. (1967) Türkiye’de Sosyalist ve Komünist Faaliyetler (1910-60), Ankara, Ayyıldız Matbaası.
- • Teziç, E. (1976) 100 Soruda Siyasi Partiler, İstanbul, Gerçek Yayınları.
- • Timur, T. (1991) Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, İstanbul, İletişim Yayınları.
- • Topçuoğlu, İ. (1976) Neden İki Sosyalist Partisi: TKP Kuruluş ve Mücadelesinin Tarihi I, 2, 3 (1914-1960), İstanbul, Eser Matbaası.
- • Tunaya, T.Z.(1952) Türkiye’de Siyasi Partiler(1859-1952), İstanbul, Doğan Kardeş Basımevi.
- • Tuncer, E. (2002) Osmanlı’dan Günümüze Seçimler, Ankara, Tesav Yayınları.
- • Türkiye’de Siyasi Dernekler II, İç İşleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü, Ankara, Başbakanlık Devlet Matbaası, 1950.
- • Tunçay, M. (1988) “Türkiye Cumhuriyeti’nde Sosyalizm (1960’a kadar)”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 7, İstanbul, İletişim Yayınları.
- PARTİ PROGRAMLARI
- • Ergenekon Köylü ve İşçi Partisi Programı, İstanbul, Öztürk Basımevi, 1946 .
- • İşçi ve Çiftçi Partisi Program ve Tüzüğü, Eskişehir, Ticaret Matbaası, 1951.
- • Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi, Ana Nizamname ve Faaliyet Programı, İstanbul, 1946.
- • Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi Ana Nizamname, Faaliyet Programı ve Ana Nizamnamenin İzahı, İstanbul, F.K Basımevi, 1946
- • Türkiye Sosyalist İşçi Partisi:1.Program,2:Nizamname,İstanbul,Stad Matbaası,1946.
- • Türkiye Sosyalist Partisi: 1-Program, 2- Nizamname, İstanbul, 1946.
- • Türkiye Sosyalist Partisi Bülten 1:”Grev İşçi Sınıfının Tek korunma Silahıdır”, İs- tanbul, 1951.
- İNCELENEN GAZETE VE DERGİLER
- • Başak (Adana)
- • Cumhuriyet
- • Gerçek
- • Havadis (İzmir)
- • Sendika
- • Söz
- • Yeni Gazete
- • Yeni Sabah
- • Yığın
- • Vatan
- ISSN: 1303-1260
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi