Yeniden Yazılan Metinler: Sırça Kümes Ve Sırça HayvanKoleksiyonu Oyunlarının Oyun Çevirisi Bağlamındaİncelenmesi

Tiyatrobilim ve Çeviribilim alanlarının disiplinlerarası araştırmaya açık olmaözellikleri sayesinde tiyatro metinleri çevirisi çift yönlü araştırma alanıyaratmaktadır. Özellikle birden fazla çevirisi olan ve farklı sahnelerde oynananoyunların incelenmesi, metinlerin çevrildiği döneme ait çeviri poetikası, yaygınçevirmen stratejileri gibi araştırma alanlarında söylemlerin üretilmesine imkântanımaktadır. Bu çalışmada André Lefevere’in çeviriyi yeniden yazım olaraknitelendiren kuramıyla bağlantı kurarak, erek dizgede farklı dönemlerdehem basılmış hem de sahnelenmiş iki erek metin ele alınmıştır. Amerikantiyatrosunun önde gelen yazarlarından Tennessee Williams'ın Birinci DünyaSavaşı sonrasında yaşanan Büyük Buhran döneminde geçen, üç kişilik bir aileninverdiği yaşam mücadelesini ve eve gelen “misafirin” varlığıyla tetiklenen büyüksonunu konu alan The Glass Menagerie metninin Türkçe edebiyat dizgesindesırasıyla Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları ve Mitos Boyut Yayınları tarafındanyayımlanan ve Devlet Tiyatroları ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrolarıgibi ödenekli tiyatrolar ile özel tiyatrolar tarafından sahnelenen çevirmenCan Yücel’in Sırça Kümes ile çevirmen Aytuğ İzat’ın Sırça Hayvan Koleksiyonumetinleri, Marilyn Gaddis-Rose’un uygulaması olan “üç-boyutlu okuma” yöntemidoğrultusunda karşılaştırmalı olarak okunmuştur. Bu okumada erek metinlerdegözlemlenen çevirmen kararları, tiyatro metinleri çevirisi bağlamında ele alınarak,çevirmenlerin kültürel özelliklerin, tiyatro metinlerinin özelliklerinin ve dilselanlatım özelliklerinin aktarımındaki seçimleri çeşitli alt başlıklarda incelenerek,çevirmen kararları, yorumları ve çeviri anlayışları olarak yorumlanmıştır.

Rewritten Texts: Comparative Analysis of Sirça Kümes and SirçaHayvan Koleksiyonu in the Context of Theater Translation

Translation of theater texts creates a two-way research area, thanks to theopenness of both Theater Studies and Translation Studies to interdisciplinaryresearch. In particular, examining plays that exist in more than one translationand that have been staged in different arenas enables comparative researchinto areas such as translation poetics and common translator strategies duringthe period of the translation. In this study, two target texts, both published and staged in different periods, have been scrutinized in connection with the theories of André Lefevere, which characterizetranslation as rewriting. The texts in question are translations of The Glass Menagerie by Tennessee Williams, one ofthe leading playwrights of 20th century America. This play, set during the Great Depression in the 1930s, depicts the lifestruggles of a family of three, whose biggest problems are triggered by the presence of a “guest.” Translations of theplay entered the Turkish literary system in the forms of Can Yücel's text Sırça Kümes and Aytuğ İzat's text Sırça HayvanKoleksiyonu, published by the Ministry of Education and Mitos Boyut Publishing respectively. These translations havebeen staged by state-funded theaters, such as the State Theaters and the Istanbul Metropolitan Municipality CityTheaters, as well as by private theaters. The source and target texts were read comparatively, alongside each otheraccording to the “stereoscopic reading” method of Marilyn Gaddis-Rose. In this comparative reading, the translators’decisions, as observed in the target texts, were analyzed in the context of the translation of theater texts. The choicesmade, in terms of the transfer of cultural characteristics, characteristics of theater texts, and linguistic expressions,were examined under various sub-headings and explained as translator’s decisions, versions, and interpretations.

___

  • Bassnett, S. (2002). Translation Studies, Routledge.
  • Bassnett, S. & Lefevere, A. (1998). Constructing Cultures: Essays on Literary Translation, Multilingual Matters Ltd.
  • Bassnett, S. & Lefevere, A. (1992) Translation, History, Culture, Routledge.
  • Dinçel, M. (2016). Yeniden Yazılan Metinler: Sırça Kümes ve Sırça Hayvan Koleksiyonu Oyunlarının Oyun Çevirisi Bağlamında İncelenmesi. Tez (YL). İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi (yayımlanmamış).
  • Ece, A. F. (2010). Edebiyat Çevirisinin ve Çevirmeninin İzinde, Sel Yayıncılık.
  • Gaddis-Rose, M. (1997). Translation and Literary Criticism: Translation As Analysis, St. Jerome Publishing.
  • İzat, A. (2000). Sırça Hayvan Koleksiyonu, Mitos Boyut.
  • Lefevere, A. (1992). Translating, Rewriting and Manipulation Literary Fame, Routledge.
  • Karantay, S. (Yaz 1989). “Can Yücel ile Söyleşi”, Metis Çeviri 8: 11-19.
  • Pavis, P. (1999). Sahneleme: Kültürler Kavşağında Tiyatro, Kamber, S. (çev.), Dost Kitabevi Yayınları.
  • Williams, T. (2009). The Glass Menagerie, Penguin Books Ltd.
  • Yücel, C. (1964). Sırça Kümes, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.