Türk Hukukundaki Mevduat Rehnine, Teminat İşlemleri İçin Uncitral Model Kanun Açısından Bir Bakış

Mevduat üzerinde rehin, kredi taleplerinin karşılanmasında aranan bir teminat türü olarak hem kolay kurulabilmekte hem de rehnin hızlı bir şekilde paraya çevrilmesi mümkün olmaktadır. Ekonomik ve ticari hayatta daha fazla yer tutması gereken mevduat üzerinde rehnin, uluslararası uygulamalarının yeterince incelenmemiş olması da bizi bu makale konusunu yazmaya sevk etmiştir. Makalemizde, mevduat üzerinde rehnin Türk hukuku ile teminat işlemleri için Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu tarafından çıkarılan model kanundaki düzenlenişi Medeni Hukuk ve Borçlar Hukuku bakımından ele alınacaktır. TMK’da özellikle mevduat rehnine yönelik bir düzenleme mevcut değildir. Bu bakımdan mevduat rehni, TMK’nın “Taşınır Rehni” başlıklı 3. Bölüm 2. Ayırım’da “Alacaklar ve Diğer Haklar Üzerinde Rehin” başlığı altında yer alan 954 vd. maddelerindeki düzenlenmelere tabi olacaktır. UNCITRAL Model Kanun’da ise “Bir teminat hakkı oluşturmak” başlıklı İkinci Kısım’da yer alan “Banka Hesabına Yatırılan Fonların Ödenmesi İlişkin Haklar” başlıklı 15. Madde ve devamındaki maddelerde düzenleme getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

mevduat rehni, alacak rehni, Teminat İşlemleri İçin UNCITRAL Model Kanun

A glance with regard to UNCITRAL Model Law On Secured Transactions to the deposit pledge in Turkish Law

The pledge on deposit as a type of security for loan requests can be easily put and it can also quickly be realized. There isn’t enough research on the international application of the pledge on deposit which should take more place in the economic and commercial life and this leaded us to write on this article subject. On our article, regulation of the pledge on deposit regulated under Turkish Law and the model law issued by United Nations Commission on International Trade Law for security transactions will be discussed with regard to the Civil Law and the Law of Obligations. There isn’t any specific provision regarding the pledge on deposit in the TCL. In this regard the pledge on deposit, is subject to the provisions of Article 954 and the following articles under the title of “Pledges on Receivables and Other Rights” at the Part 3, Distinction 2 with the title “Movable Property Pledge” of the TCL. It is also regulated in the UNCITRAL Model Law under the Article 15 and the following articles under the title of “Rights to payment of funds credited to a bank account” placed in the Second Part with title of “Creation of a security right”.

Keywords:

deposit pledge, receivable pledge, UNCITRAL Model Law on Secured Transactions,

PDF

___

• Antalya, Gökhan; Acar, Faruk. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni (6750 Sayılı Ticari İş- lemlerde Taşınır Rehni Kanunu Çerçevesinde İlk Tespitler), Güncellenmiş ve Gelişti- rilmiş 2. Bası, Aristo Yayınevi, İstanbul, 2017.
• Aral, Fahrettin, “Topyekün Temlik”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 42, Sayı: 1, 1992, s. 93 – 140.
• Ayan, Mehmet, Eşya Hukuku - III (Sınırlı Ayni Haklar), 8. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2017 .
• Aybay, Aydın; Hatemi, Hüseyin, Eşya Hukuku, 4. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014 .
• Baur, Fritz; Stürner, Rolf, Sachenrecht, 18. Auflage, Münih, 2009.
• Cansel, Erol, Türk Hususi Hukukunda Hapis Hakkı, (Hapis Hakkı), Ankara Üniversi- tesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No. 155, Ankara, 1961.
• Cansel, Erol, Türk Menkul Rehni Hukuku, Cilt: 1, Teslim Şartlı Menkul Rehni, (Menkul Rehni), Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları, No: 228, Sevinç Matbaası, Ankara, 1967.
• Çakırca, Seda İrem, Adi Alacakların Rehni, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2006.
• Davran, Bülent, Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayın- ları, İstanbul, 1972.
• Dural, Mustafa; Sarı, Suat, Türk Özel Hukuku, Cilt 1, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, İstanbul, 2012.
• Engin, Baki İlkay, Alacağı Temlik Edenin Garanti Sorumluluğu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 22. Bası, Ankara, 2017 .
• Ergüne, Mehmet Serkan, Hukukumuzda Taşınır Rehninin, Özellikle Teslime Bağlı Taşınır Rehninin Kuruluşu, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2002.
• Ertaş, Şeref, Eşya Hukuku (Yeni Türk Medeni Kanunu Hükümlerine Göre), Seçkin Yayıncılık, 8. Baskı, Ankara, 2008.
• Esener, Turhan; Güven, Kudret, Eşya Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017 .
• Gürsoy, Kemal Tahir; Eren, Fikret; Cansel Erol, Türk Eşya Hukuku, 2. Bası, Ankara, 1984 .
• Haenseler, Peter, Die Globazession, Zürich, 1991.
• Hatemi, Hüseyin; Serozan, Rona; Arpacı, Abdülkadir, Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1991.
• İnan, Ali Naim; Yücel, Özge, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Seçkin Yayı- nevi, Ankara, 2014.
• Kalpsüz, Turgut, Gemi Rehni, 5. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2004.
• Kaplan, İbrahim, Banka Sözleşmeleri Hukuku, Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara, 1996 .
• Serozan, Rona, Taşınır Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2007.
• Sirmen, Lale, Alacak Rehni, BTHAE, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1990.
• Sirmen, Lale, Türk Özel Hukukunda Şart, (Şart), BTHAE, Ankara, 1992.
• Şener, Oruç Hami, “Bankanın Rehinli Alacaklı Sıfatına Sahip Olduğu Adi Alacak Reh- ninde Rehnin Borçluya İhbarı ve İhbarın Sonuçları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2, İzmir, 2009 (Basım Yılı 2011), s. 195 – 250.
• Tandoğan, Haluk, Borçlar Hukuku - Özel Borç İlişkileri, C. I/1, Vedat Kitapçılık, 6. Bası, İstanbul 2008, C. II, Vedat Kitapçılık, 5. Bası, İstanbul 2010.
• Tekinay, Selahattin Sulhi, Menkul Mülkiyeti ve Sınırlı Ayni Haklar, Filiz Kitabevi, İs- tanbul, 1994.
• Tekinay, Selahattin Sulhi; Erman, Sahir; Burcuoğlu, Haluk; Altop, Atilla, Tekinay Eşya Hukuku, (Eşya Hukuku), 5. Bası, İstanbul, 1989.
• Tekinay, Selahattin Sulhi; Akman, Sermet; Burcuoğlu, Haluk; Altop, Atilla, Tekinay Borçlar Hukuku, (Borçlar Hukuku), Genel Hükümler, 7. Bası, İstanbul, 1993.
• United Nations Commission On International Trade Law, UNCITRAL Model Law on Secured Transactions, United Nations Yayınları, Viyana, Ekim 2016.
• Utku, Doruk, Sınai Hakların Rehni, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• Ülgen, Hüseyin; Teoman, Ömer; Helvacı, Mehmet; Kendigelen, Abuzer; Kaya, Arslan; Nomer Ertan, N. Füsun, Ticari İşletme Hukuku, 4. Bası, İstanbul, 2015.
• Vardar Hamamcıoğlu, Gülşah, Medeni Hukukta Tasarruf İşlemi Kavramı, 12 Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, Türk Medeni Hukuku, Cilt: 1, Beta Yayıncılık, 6. Bası, İs- tanbul, 1998.
• Von Tuhr, Andreas, Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, Cilt: 1 – 2, Çev.: Cevat Edege, Ankara, 1983.
• Von Tuhr, Andreas; Escher, A, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationen- rechts, 2. Band, 3. Auflage, Zürich, 1974.
• Wieling, Hans Josef, Sachenrecht, 5. Auflage, Berlin-Heidelberg, 2007.
• Wolf, Manfred; Wellenhofer-Klein, Marina, Sachenrecht, 25. Auflage, München, 2008 .
• Yavuz, Cevdet (Hazırlayanlar: Yavuz, Cevdet; Acar, Faruk; Özen, Burak). Borçlar Hu- kuku Dersleri (Özel Hükümler), Yenilenmiş 14. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2016.
• Yiğit, Uğur, Bankacılık Suçları, Has Matbaacılık, İstanbul, 2006.
• Yüksel, A. Sait; Yüksel, Aslı; Yüksel, Ülkü, Bankacılık Hukuku ve İşletmesi, Genişletil- miş 10. Bası, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2004.
• Zobl, Dieter, Berner Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Band IV: Das Sac- henrecht, Zweite Abteilung: Die beschraenkten dinglichen Rechte, Fünfte Teil: Das Fahrnispfand, Bern, 1996.
• Zobl, Dieter, Berner Kommentar, IV/2/5/1, Das Fahrnispfand, Systematischer Teil und Art. 884-887 ZGB, (1982), Bern, 1982.
• Zobl, Dieter, “Die Globalzession im Lichte der neueren Lehre und Rechtssprechung- eine Standortbestimmung”, (1989), SJZ 1989, s. 349 vd.