2017 Yılı Anayasa Değişikliği Sonrası Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi*

16 Nisan 2016 referandumu ile halkoyuna sunulan ve Anayasa değişikliği öngören 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile klasik parlamenter sistemden “Cumhurbaşkanlığı hükümet modeline” geçişin esasları şekillendirilmiştir. Anayasa Değişikliği ile kanun hükmünde kararnameler ile tüzüklerin kaldırılması öngörülmüştür. Buna karşın Anayasanın 104. maddesinde değişikliğe gidilerek yürütmenin asli düzenleyici bir işlemi olarak “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin” kapsamı genişletilmiştir. Buna göre Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir md. 104/17-1 . Yürütme yetkisine ilişkin Cumhurbaşkanına kararname çıkarma konusunda verilen bu genel yetkinin dışında “Bakanlar ve üst düzey kamu yöneticileri atama ve görevden alma gibi” doğrudan kararname ile düzenleme gücü verilen özerk ve asli yetkiler de tanınmıştır. Bu yetkilerin sınırları ve kanun karşısındaki konumları ise Anayasanın 104. maddesinde belirlenmiştir. Bu değişikliklerin yürürlüğe giriş tarihi ilk TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrası Cumhurbaşkanının göreve başladığı tarih olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, anayasa değişikliği, cumhurbaşkanlığı hükümet modeli, yürütme yetkisi.

After the Amendment of the Constitution in 2017, The Legal Regime of Presidential Decree

The principles of passing to the “Presidential government model” from the classical parliamentary system with the Law No: 6771 on the Amendment of the Constitution of Republic of Turkey which has held a referendum on a constitutional amendment on April 16, 2016 have been formed. It has been envisaged to abolish bylaws and decree laws with the Constitutional Amendment. On the contrary, the scope of the “Presidential Decree” has been expanded as an essential regulatory process of the executive power by making an amendment on Article 104 of the Constitution. Accordingly, the President may issue a Presidential decree in matters concerning the executive power . In addition to this general authorization given to the President on issuing decrees in terms of executive power, autonomous and fundamental powers have also been recognized with direct decree such as “appointing and deposing ministers and senior public officials”. The limits of these powers and their positions before the law have been specified in Article 104 of the Constitution. The date of entry into force of these amendments has been set as the date of inauguration of the President after the first elections of Turkish Grand National Assembly and the Presidency

Keywords:

presidential decree, constitutional amendment, presidential government model, execution power,

PDF

___

• Akgün, Mert Hüseyin, “Başkanlıktan Cumhurbaşkanlığı Sistemine; 2012 ve 2016 AK Parti Anayasa Önerileri”, Seta Perspektif, Sayı: 163, 2017, s.1 – 6.
• Akyılmaz, Bahtiyar; Sezginer, Murat; Kaya, Cemil, Türk İdare Hukuku, Seçkin Yayın- ları, Ankara, 2013.
• Ardıçoğlu, M. Artuk, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2017/3, s. 21 – 51.
• Can, Osman, “Anayasa Değişikliği Teklifine Dair Değerlendirme”, http://www.sosyalbi- limler.org/osman-can-kaleme-aldi-anayasa-degisikligi-teklifine-dair-degerlendirme/, 2017. (Erişim Tarihi: 02.04.2018).
• Çolak, Çağrı D., “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yetkisinin Amerikan Sistemi Üzerin- den Karşılaştırmalı Analizi”, Strategic Public Management, Volume: 3, s. 50 – 65, 2017.
• Duran, Lütfi, “Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi?”, İHİD, Yıl:4, Sayı:1-3, s. 23 – 42, 1983.
• Eroğul, Cem, “Parlamenter Demokrasilerde Cumhurbaşkanı”, Mülkiyeliler Birliği Der- gisi, Cilt: 17, Sayı: 156, Haziran, 1993.
• Gözler, Kemal, Devlet Bakanları: Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İncelemesi, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa, 2001.
• Gözler, Kemal, İdare Hukuku Dersleri, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa, 2008.
• Gözler, Kemal, “Elveda Kuvvetler Ayrılığı Elveda Anayasa” www.anayasa.gen.tr/elveda- anayasa.htm. (Erişim Tarihi: 08.04.2018).
• Gözübüyük, Şeref, Anayasa Hukuku, Turhan Yayınevi, Ankara, 2013.
• Günday, Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınları, Ankara, 2011.
• Kılıç, Muammer, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” http://www.hukukajansi.com/ cumhurbaskanligi-kararnamesi-makale,1831.html, (Erişim Tarihi: 06.04.2017).
• Onar, Sıddık, Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, Cilt: 1, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
• Sosyal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1992.
• Tamer, Giray “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile Cumhurbaşkanının Kanunları Veto Yetkisi Karşısında Meclisin Durumu”, http://www.anayasa.gen.tr/tamer-ay-degisikligi. pdf. (Erişim Tarihi: 01.04.2018).
• Tan, Turgut, “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Yürütmenin Düzenleme Yetkisi”, Anayasa Yargısı, Cilt: 3, s. 203 – 216, 1986.
• Tanör, Bülent; Yüzbaşıoğlu, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 2013.
• Taşdöğen, Salih, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakül- tesi Dergisi, Cilt: 65, Sayı: 3, s. 937 – 965, 2016.
• Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 1991.
• Turhan, Mehmet, Hükümet Sistemleri ve 1982 Anayasası, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Diyarbakır, 1989.
• Türmen, Rıza, “Yargının Üzerindeki Örtüler, Anayasa Değişikliği”: http:// www.milliyet.com.tr/anayasa-degisikligi-4/rizaturmen/siyaset/siyasetyazarde- tay/16.08.2010/1276914/default.htm. (Erişim Tarihi: 08.04.2018).
• Ulu, Güler, İdari İşlemin Yetki Unsuru, Seçkin Yayınları, Ankara, 2012.
• Ulusoy, Ali, “Aralık 2016 Anayasa Teklifi Neler Getiriyor, Neler Götürüyor”, http:// www.anayasa.gen.tr/ulusoy-anayasa-degisikligi.pdf. (Erişim Tarihi: 08.04.2018)