KARİR ZAZA-TÜRK HALK İNANÇLARI

Çalışmada Bingöl-Karir bölgesinde yaşayan anadili Zazaca, Kürtçe ve Türkçe olan; Hanefi, Şafi ve Alevi inançlı Müslüman halkın halk inançları karşılaştırmalar yapılarak tanıtılmaktadır. Bingöl kapsamında yapılan bu karşılaştırma Türk kültür coğrafyasının farklı bölgelerinde yaşayan Türk kültürlü halkların inanç kültürü ile de yapılmıştır. Yazıda Pir kültü öncelikli yapılan incelemede, türbeler etrafında oluşan inançlar ele alınmış, toplumun sosyal sorunlarının çözümünde ulu zatların fonksiyonlarına yer verilmeye çalışılmıştır. Hayatın geçiş dönemleri ile inançlarda doğum evlilik ve ölüm dönemleri ile ilgili inançlar adet ve ananeler kapsamında incelenmiştir. Edinilen bulgularda varsa mitolojik veriler onların Türk mitolojisindeki yerlerine işaret edilmiştir. Bu münasebetle su, toprak, dağ, ağaç kültleri de ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Karir, Mürşit, Muharrem, Çift başlı, Ak kartal, Kara Masur Ocağı

Karir Zaza-Turk Folk Belief

The study was conducted in the Bingöl-Karir region with native speakers Zazaca, Kurdish and Turkish; Hanefi, Shafi and Alevis are introduced by comparing the beliefs of the Muslim people. This comparison made within the scope of Bingöl has also been made with the culture of beliefs of Turkish cultured people living in different regions of Turkish cultural geography. In the article, Pir Külfü’s primary research focuses on the beliefs around the species and tried to include the functions of the great people in the solution of the social problems of the society. The beliefs about the transition periods of life and beliefs about birth marriage and death periods have been examined within the context of menstruation and parenthood. If the findings are obtained, mythological data are pointed to their place in Turkish mythology. In this connection, water, soil, mountain, tree cults have been tried to be handled.

Keywords:

Karir, Mursit (head of a dervish order), Muharrem, ouble headed White eagle, Kara Mansur home,

PDF

___

Abidin Öğretmen Bingöl Öğretmen Evinde görevli, Bingöllü 45-50 yaşlarında öğretmen.
Hasan Bektaş Dede, Baba Mansur Ocağı dedelerinden, aydın, bilgili, yardımsever bir kimse.
Lamia Levent, yüksek lisans yapmış araştırmacı, Bingöl Müftülüğünde görevli 35 yaşlarında Bingöllü bir hanım.
Kalafat Yaşar/Ogan Sinan “Abakan Sempozyumu ve Hakasya Seyahat Notları” Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Mart 2003 S. 195, s. 46-54
Kalafat, Yaşar, Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları II (...),Berikan Yayınları, Ankara, 2005.
Kalafat, Yaşar., Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Berikan Yayınları, 6. bs., Ankara 2010.
Kalafat, Yaşar. Güney Kafkasya / Sosyal Antropoloji Araştırmaları, (Kuzey Azerbaycan- Gür¬cistan Nahcivan Gezi Notları ve Türk Halk İnançları) Ankara, 2000, s.198-206.
Kalafat, Yaşar “Efsaneden Halk İnançlarına Jelmauz / Ay basan Cin”, III. Türk Şöleni, 17–19 Mayıs 2012 Erzurum. (www.yasarkalafat.info).
Kalafat, Yaşar: Kuzey Afganistan Türkleri (Özbekler-Türkmenler-Hazaralar-Afşarlar-Kazaklar) ve Karşılaştırmalı Halk İnançları, Türk Dünyası Araştırmaları, İstanbul, 1994.
Karasu, Doğan. Bingöl’de Sosyal ve Kültürel Yaşam, İstanbul, 2004.