SADRİ MAKSUDİ’NİN YAYINLANMAMIŞ BİR ESERİ: TURQUISME*

Bu tebliği Sadri Maksudi’nin (Arsal) Paris’te Fransızca kaleme aldığı ve 1924’te Türk Ocakları’nda bir dizi konferans vermek için geldiği Ankara’ya yanında getirdiği, daktilo edilmiş iki nüshasından birinin kapağında Türkçe el yazısıyla “Türk ırkının kurtarıcısı, Türk tarihinin en büyük siması, Türklük için mukaddes kalacak muhterem ve muazzez Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine hudutsuz ihtiramımla beraber takdime cesaret ediyorum” ibaresi bulunan metin üzerinedir. Turquisme adını taşıyan ve elimizdeki nüshası yazarın eklemeleri ve düzeltmeleri ile 93 daktilo sayfa olan metin, 13 bölümden oluşmaktadır. Dönemin siyasal ve ideolojik konjonktürüne uymadığı gerekçesiyle Sadri Maksudi’nin yakın dostu Yusuf Akçura tarafından Mustafa Kemal’e takdim edilmesi uygun görülmemiş olduğu tahmin edilmektedir. Türkçülüğün desteklenmesi ve yayılmasını hedefleyen, ancak salt bir ideolojik bildiri ya da broşür olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan Turquisme, değişik kaygı ve amaçların örtüştüğü bir metindir. Bu anlamda Turquisme, Türkçülük kavramının doğuşu, gelişmesi ve geleceği konusunda tarihçi ve felsefeci açısından üç düzeyde ele alınabilecek bir belge niteliğindedir.
Anahtar Kelimeler:

sadri, maksudi, eser

SADRİ MAKSUDİ’NİN YAYINLANMAMIŞ BİR ESERİ: TURQUISME*

Bu tebliği Sadri Maksudi’nin (Arsal) Paris’te Fransızca kaleme aldığı ve 1924’te Türk Ocakları’nda bir dizi konferans vermek için geldiği Ankara’ya yanında getirdiği, daktilo edilmiş iki nüshasından birinin kapağında Türkçe el yazısıyla “Türk ırkının kurtarıcısı, Türk tarihinin en büyük siması, Türklük için mukaddes kalacak muhterem ve muazzez Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine hudutsuz ihtiramımla beraber takdime cesaret ediyorum” ibaresi bulunan metin üzerinedir. Turquisme adını taşıyan ve elimizdeki nüshası yazarın eklemeleri ve düzeltmeleri ile 93 daktilo sayfa olan metin, 13 bölümden oluşmaktadır. Dönemin siyasal ve ideolojik konjonktürüne uymadığı gerekçesiyle Sadri Maksudi’nin yakın dostu Yusuf Akçura tarafından Mustafa Kemal’e takdim edilmesi uygun görülmemiş olduğu tahmin edilmektedir. Türkçülüğün desteklenmesi ve yayılmasını hedefleyen, ancak salt bir ideolojik bildiri ya da broşür olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan Turquisme, değişik kaygı ve amaçların örtüştüğü bir metindir. Bu anlamda Turquisme, Türkçülük kavramının doğuşu, gelişmesi ve geleceği konusunda tarihçi ve felsefeci açısından üç düzeyde ele alınabilecek bir belge niteliğindedir.
Keywords:

sadri, maksudi, eser,

___

  • Arsal, Sadri Maksudi: Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları, İstanbul, Çeltüt Basımevi, 1955.
  • Üstel, Füsun: İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931), İletişim Yayınları, İstanbul, 1997.