“Bağlantılı Gemi”nin İhtiyati Haczi Yolunda Perdenin Kaldırılması Teorisi

Geminin ihtiyati haczi bakımından Türk Ticaret Kanunu’nun 1369 uncu maddesi “bağlantılı gemi”nin (associated ship) ihtiyati haczine olanak tanımamıştır. Türk Ticaret Kanunu’nun anılan maddesi, 1999 tarihli “Gemilerin İhtiyati Haczine İlişkin Milletlerarası Sözleşme”den tercüme yoluyla alındığı için çalışmamızın odaklandığı yer, özellikle bu Milletlerarası Sözleşmenin 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası olmuştur. Anılan 3 üncü maddenin ikinci fıkrası, birinci fıkranın giriş cümlesi ile birlikte okunduğunda görülecektir ki hüküm, üzerinde deniz alacağı doğmuş gemiden başka bir geminin ihtiyati haczini düzenlemek üzere cümleye başlamış fakat kapsamına sadece “kardeş geminin” (sister ship) ihtiyati haczini dâhil etmiş; bağlantılı gemiyi metin içerisinde anmamıştır. Çalışmanın öncelikli amacı, Milletlerarası Sözleşme hazırlayıcılarının bu metnin altına sakladıkları özü ortaya çıkarmak ve maddede bağlantılı gemi ile ilgili “bilinçli bir boşluk” mu yoksa “vasıflı suskunluk” mu olduğunu saptamaktır. Tarihsel yorum neticesinde elde edilecek sonuç; Milletlerarası Sözleşme hazırlayıcılarının, bağlantılı gemilerin ihtiyati haczini yasaklama iradesinde olmadığı ama bu hususun somut olarak düzenlenmesine de gerek duymadıkları bir konu olduğu yönünde çıkarsa, çalışmanın nihai hedefi perdenin kaldırılması teorisinin yavru tek gemi şirketlerine uygulanması ile borçlu olarak gözükmeyen yavru tek gemi şirketinin ve hatta hâkim kişi veya hâkim şirketin gemisinin de “bağlantılı gemi” olarak ihtiyaten haczedilmesini sağlayabilmektir. 1999 Konvansiyonu’nun 3(2) maddesinden doğrudan çeviri yoluyla Türk Ticaret Kanunu’nun madde 1369(2) hükmünü oluşturan düzenleme, “kardeş” geminin ihtiyati haczi olarak anılmakta ise de metinde yer alan “sahip olmak veya ait olmak” kavramının derinliğine sadece hükmün lafzı dikkate alınarak karar vermek olası değildir. Türk Medeni Kanunu’nun 1(1) inci hükmü uyarınca, hakim hukuku sözüyle ve özüyle uygular. Metin duvarını aşıp, Konvansiyon hazırlayıcılarının hangi kelimelerle yetindiklerini, ötesini düzenlemek isteseler de kavramların veya sözcüklerin yetersiz kaldığını tarihsel yorum açığa çıkarmaktadır. Bu açıdan, hazırlık çalışmaları ışığında hüküm değerlendirildiğinde, “kardeş” gemi hükmünün altında lex fori’nin izin verdiği ölçüde de “bağlantılı” geminin ihtiyati haczinin de mümkün olduğu görülecektir.

Anahtar Kelimeler:

Tek Gemi Şirketi, Bağlantılı Gemi, Geminin İhtiyati Haczi, Perdenin Kaldırılması Teorisi, Deniz Alacağı

The Theory of Lifting the Corporate Veil for the Arrest of “Associated Ships”

In terms of arrest, Article 1369 of the Turkish Commercial Code does not allow the arrest of the “associated ship.” The mentioned article is translated from Article 3 (2) of the 1999 Arrest Convention (hereinafter “Convention”). This provision was included to regulate the arrest of a ship other than the ship on which there is a maritime claim but encompassed only the arrest of the sister ship within its ambit. The main purpose of this study is to determine whether there is a conscious legal gap or qualified silence in the article regarding the associated ship. If the historical interpretation shows that the Convention’s drafters did not intend to prohibit the arrest of associated ships, the study’s ultimate goal is showing how the theory of lifting the corporate veil is applicable to single-ship subsidiary companies. It enables the arrest of ships of single-ship subsidiary companies, which as an associated ship does not seem to be liable. Article 3 (2) of the Convention is described as the arrest of the sister ship; however, it is not possible to determine the scope of the owning or belonging concept solely through the wording of the provision. Under provision 1(1) of the Turkish Civil Code, the judge applies the law based on its common meaning or interpretation. A historical analysis reveals the wording that the drafters of the Convention were satisfied with and that the concepts or words were insufficient even if they wanted to make a different draft. When the provision is evaluated in light of the original draft, it can be seen that under the sister ship provision, the arrest of the associated ship is also allowed to the extent permitted by lex fori.

Keywords:

Single-Ship Company, Associated Ship, Arrest, Lifting The Corporate Veil Theory, Maritime Claim,

PDF

___

Akıncı Ş, ‘Alacaklılardan Mal Kaçırmak İçin Kurulan Yeni Şirkete Müracaat İmkânı Bakımından Muvazaa, Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ile Organik Bağ Kavramlarının Elverişliliği ve Yargıtay Uygulamaları’ (2019) 27(3) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 651-678
Akıncı Z, Karayolu İle Milletlerarası Eşya Taşımacılığı ve CMR (Seçkin 1999)
Antalya G, ‘Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Teorisi’ Erol Ulusoy (ed), Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması 1. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını İstanbul 2008) 143-152
Antalya G, Hukuk Metodolojisi Cilt II (Seçkin 2021)
Atamer K, Deniz Ticaret Hukuku C.IV (2nci Bası, Onikilevha 2019)
Berlingieri F, Berlingieri On Arrest of Ships Volume II A Commentary on the 1999 Arrest Convention (6th Edition, Informa Law 2017)
Davies M, ‘The Future of Ship Arrest’ iç Paul Myburgh (ed.), The Arrest Conventions International Enforcement of Maritime Claims (Hart 2019)
Demir A, Hukuk Metodolojisi (Astana, 2016)
Dural M ve Öğüz T, Türk Özel Hukuku Cilt II Kişiler Hukuku (Filiz 2020)
Dural M, ‘Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması’ iç 15. Yıl Sempozyumu (Sermaye Piyasası Kurulu Yayını 1998) 97-107
Kamil Y, ‘Maddi Hukuk İcra Hukuku İlişkisi ve İptal Davalarından Perdeyi Kaldırma Teorisine Hukuki Korunma Sağlayan Enstrümanlar’ iç Erol Ulusoy (ed), Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması 1. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını 2008) 173-193
Kaplan İ, ‘Tüzel Kişiliğe Sahip Ticaret Ortaklıklarında Perdenin Kaldırılması Talepli Hukuki Sorumluluk Davaları’ (2009) 25(4) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 37-46
Kendigelen A, Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması’ Hukuki Mütalâalar C IX-2007 (Onikilevha 2012)
Oğuzman K, Seliçi Ö ve Oktay Özdemir S, Kişiler Hukuku Gerçek ve Tüzel Kişiler (15inci Bası, Filiz 2015)
Öztek S ve Memiş T, ‘Şirketler Hukuku ve İcra İflas Hukuku İlkeleri Karşısında Borçlu Şirketin Alacaklılarının Hakim Ortağa Karşı Korunması’ iç Erol Ulusoy (ed), Tüzel kişilik Perdesinin Aralanması 1. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını İstanbul 2008) 195-216
Yeşilova Aras / “Bağlantılı Gemi”nin İhtiyati Haczi Yolunda Perdenin Kaldırılması Teorisi 1125
Sağlam İ, ‘Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Kavramına Genel Bir Bakış’ iç Erol Ulusoy (ed), Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması 1. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını İstanbul 2008) 153-161
Serozan R, Medeni Hukuka Giriş (2nci Bası, Vedat 2008)
Sözer AN, Hukukta Yöntembilim (7nci Baskı, Beta 2020)
Tetley W, ‘Arrest, Attachment and Related Maritime Law Procedures’ (1999) 73 Tul L Rev 1895- 1985
Tetley W, Maritime Liens and Claims (2nd Edition, Blais 1998)
Thomas R, ‘Ship, ‘Arrest-Issues of Availability, Fairness and Proportionality’ iç Paul Myburgh (ed.), The Arrest Conventions International Enforcement of Maritime Claims (Hart 2019)
Yanlı V, Anonim Ortaklıklarda Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ve Pay Sahiplerinin Ortaklık Alacaklılarına Karşı Sorumlu Kılınması (Beta 2000)