Annelerin Beslenme Bilgi Düzeylerinin, Çocuklarının Beslenme Bilgi Düzeyi ve Diyet Kaliteleri ile İlişkisi

Amaç: Bu çalışma, özel bir koleje devam eden adölesan öğrencilerin annelerinin beslenme bilgi düzeyi ile öğrencilerin beslenme bilgi düzeyi ve diyet kalitesi arasında bir ilişki olup olmadığının araştırılması amacıyla yürütülmüştür. Yöntem: Çalışma özel bir koleje devam eden 11-18 yaş arası 201 adölesan ve adölesanların annelerinin katılımı ile yürütülmüştür. Katılımcı annelere araştırmacı tarafından ilgili literatür doğrultusunda hazırlanmış bir “anket formu”, “Yetişkinlerde Beslenme Bilgi Düzeyi (YETBİD)” ölçeği ve “Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutum Ölçeği (SBİTÖ)”, katılımcı öğrencilere ise yine araştırmacı tarafından ilgili literatür doğrultusunda hazırlanmış bir “anket formu”, “Adölesanlarda Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği” ve “Akdeniz Diyeti Kalite İndeksi (KIDMED)” ölçeği uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmaya %57,2’si kız (115 kişi), %42,8’i (86 kişi) erkek olmak üzere toplamda 201 adölesan ve adölesanların anneleri katılmıştır. Katılımcı annelerin YETBİD alt ölçekleri olan temel beslenme ve besin-sağlık ilişkisi ortalaması 55,03±8,823 puan (orta bilgi düzeyi), beslenme tercihi ortalaması 39,36±6,702 puan (iyi besin tercihi) ve SBİTÖ toplam puan ortalaması 76,28±15,536 puandır (yüksek düzeyde). Katılımcı olan adölesanların beslenme bilgisi toplam puan ortalaması 34,86±7,641 puan (çok iyi) ve KİDMED toplam puan ortalaması 5,31±2,517 puandır (orta diyet kalitesi, diyette iyileştirme gerekli). Adölesanların beslenme bilgi düzeyleri ile annelere uygulanan YETBİD’in alt grupları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler saptanmıştır (temel beslenme alt grubu için: r= 0,383; p<0,001; beslenme tercihi için: r=0,282; p<0,001). Adölesanların diyet kaliteleri ile annelerin beslenme bilgi düzeyi toplam puanları (r=0,172; p<0,05) ve alt gruplarından temel beslenme ve besin sağlık ilişkisi (r=0,160; p<0,05) ve beslenme tercihi (r=0,145; p<0,05) arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Çoklu regresyon modeline göre, annelerin olumlu beslenme düzeylerinin (r=2,48; p<0,05) ve adölesanların beslenme bilgisi düzeylerinin (t=3,788; p<0,05) adölesanların diyet kalitelerini anlamlı düzeyde etkiledikleri bulunmuştur. Sonuç: Annelerin beslenme bilgi düzeyleri arttıkça çocuklarının hem beslenme bilgi düzeyi hem de diyet kalitesi artmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Anneler, adölesan, beslenme araştırmaları, diyet

The Relationship between Nutritional Knowledge Levels of Mothers and Their Children's Nutritional Knowledge Levels and Diet Quality

Aim: This study was carried out to investigate whether there is a relationship between the nutritional knowledge level of the mothers of the students attending a private school and the nutritional knowledge level and diet quality of the students. Method: The study was conducted with the participation of 201 adolescents aged 11-18 years and their mothers attending a private school. The participating mothers were applied a "questionnaire" prepared by the researcher according to relevant literature, the "Nutrition Knowledge Level in Adults (YETBİD)" scale, and the "Attitude Scale towards Healthy Nutrition (SBİTÖ)". On the other hand, the participating students were given a "questionnaire" prepared by the researcher according to relevant literature, the "Nutrition Knowledge Level in Adolescents" scale, and the "Mediterranean Diet Quality Index (KIDMED)" scale. Results: A total of 201 adolescents and their mothers 57.2% of whom were girls (115 people) and 42.8% (86 people) were boys, participated in the study. The mean of basic nutrition and food-health relationship, which are subscales of ANKL of the participating mothers, was 55.03±8.823 points (intermediate knowledge level), the average of nutritional preference was 39.36±6.702 points (good food preference), and the total score of HEAS was 76.28±15.536 points (high level). The total nutritional knowledge score of the participating adolescents is 34.86±7.641 points (very good), and the total score of KIDMED is 5.31±2.517 points (moderate diet quality, improvement in diet is required). A significant and positive relationship was found between the nutritional knowledge levels of adolescents and the subgroups of ANKL applied to mothers (for basic nutrition subgroup: r= 0.383; p<0.001; for nutritional preference: r=0.282; p<0.001). Significant positive correlations were found between Adolescents' diet quality and mothers' total points of nutritional knowledge (r=0.172; p<0.05), and their subgroups, the relationship between basic nutrition and food health (r=0.160; p<0.05) and nutritional preference (r=0.145; p = p<0.05). According to the multiple regression model, it was found that mothers' positive nutrition levels (r=2.48; p<0.05) and adolescents' nutritional knowledge levels (t=3.788; p<0.05) affected diet quality of adolescents significantly. Conclusion: As the mothers' nutrition knowledge levels increase, both their children's nutrition knowledge levels and diet quality also increase.

Keywords:

Mothers adolescent, nutritional surveys, diet, nutrition assessments,

PDF

___

Özenoğlu A, Yalnız T, Uzdil Z. Sağlık eğitiminin beslenme alışkanlıkları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine etkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;9(3):234-242. doi: 10.31067/0.2018.20.
Çekal N. Aşçıların beslenme (besin öğeleri) bilgi düzeyleri üzerine bir araştırma. Turizm Araştırmaları Dergisi. 2007;18(1):64-74.
Sabbağ Ç, Sürücüoğlu M. İlköğretim öğrencilerine verilen beslenme eğitiminin beslenme tutum ve davranışlarına etkisinin değerlendirilmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi. 2011;6(3):1-13.
Özdoğan Y. Adolesanların Yeme Davranışı ve Beslenme Bilgilerini Saptamaya Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması. [doktora tezi]. Ankara, Türkiye: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü; 2013.
Köksal G, Gökmen Özel H. Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Obezite. 1. baskı. Ankara: Sağlık Bakanlığı; 2008.
Erken T. Adolesan sağlığı II: Ergenlerde beslenme. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri. 2008;63:73-77.
Batmaz H. Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği Geliştirilmesi ve Geçerlik-Güvenirlik Çalışması. [yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
Çelik Kayapinar F, Aydemir R. Lise öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıklarının incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport. 2014;2(2):21-38. doi: 10.14486/IJSCS176.
Bükülmez A, Tolunay Oflu A, Molon L, Aydin H, Şen T. Annelerin beslenme tutumları ile çocukların kilo durumu arasındaki ilişki. Kocatepe Tıp Dergisi. 2021;22(3):213-220. doi: 10.18229/kocatepetip.741498.
McLeod ER, Campbell KJ, Hesket KD. Nutrition knowledge: a mediator between socioeconomic position and diet quality in Australian first-time mothers. Journal of The American Dietetic Association. 2011;111(5):696-704. doi: 10.1016/j.jada.2011.02.011.
Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER) 2022” Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı Yayın No:1031, Ankara 2022.
Saridağ Devran B. Lise Öğrencileri ve Ebeveynlerine Verilen Beslenme Eğitiminin Beslenme Bilgi ve Davranışları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. [doktora tezi]. Ankara, Türkiye: Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
World Health Organization. Training Course on Child Growth Assessment: WHO Child Growth Standarts. Geneva: World Health Organization; 2008.
Pekcan G. Beslenme Durumunun Saptanması. 1. baskı. Ankara: Sağlık Bakanlığı; 2008.
Tekkurşun Demir G, Cicioğlu Hİ. Sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeği (SBİTÖ): geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi. 2019;4(2):256-274. doi: 10.31680/gaunjss.559462.
Serra-Majem L, Ribas L, Ngo J, Ortega R, García A, Pérez-Rodrigo C, Aranceta J. Food, youth and the Mediterranean diet in Spain. Development of KIDMED, Mediterranean Diet Quality Index in children and adolescents. Public Health Nutrition. 2004;7(7):931–935. doi: 10.1079/phn2004556.
Cabrera G, Fernández N, Hernández C, Nissensohn M, Román-Viñas B, Serra-Majem L. KIDMED test; prevalence of low adherence to the Mediterranean Diet in children and young; a systematic review. Nutrition Hospitalaria. 2015;32(6):2390-2399. doi: 10.3305/nh.2015.32.6.9828.
Akar Şahingöz S, Özgen L, Yalçın E. Akdeniz diyet kalitesi ölçeğinin (Mediterranean Diet Quality- KIDMED) geçerlik ve güvenirlik çalışması. In: Proceedings Book of 5th International Eurasian Congress on Natural Nutrition, Healthy Life & Sport; Oct 02-06, 2019; Ankara, Turkey. 1078-1088.
Duralı Ö. Yetişkin Kadın Bireylerde Beslenme Bilgi Düzeyinin ve Beslenme Durumunun Düzeyinin ve Beslenme Durumunun Saptanması. [yüksek lisans tezi]. Edirne, Türkiye: Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
Lee S, Sung C, Kim A, Kim M. A study on nutritional attitude, food behavior and nutritional status according to nutrition knowledge of Korean middle school students. Korean Journal of Community Nutrition. 2000;5(3):419-431.
Yabancı N, Kısaç I, Karakuş SŞ. The effects of mother's nutritional knowledge on attitudes and behaviors of children about nutrition. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2014;116:4477-4481. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.01.970.
Song EY, Rho JO. Study on the correlation between nutrition knowledge, dietary attitudes of guardians, and nutritional status of infants and toddlers Nutrition-Plus program in Jeonju. Journal of Nutrition and Health. 2018;51(3):242-253. doi:10.4163/jnh.2018.51.3.242.
Williams L, Campbell K, Abbott G, et al. Is maternal nutrition knowledge more strongly associated with the diets of mothers or their school-aged children? Public Health Nutr. 2012;15(8):1396–1401. doi: 10.1017/S1368980011003430.
Vereecken C, Maes L. Young children's dietary habits and associations with the mothers’ nutritional knowledge and attitudes. Appetite. 2010;54(1):44-51. doi: 10.1016/j.appet.2009.09.005.
Ulu B. Annenin Beslenme Bilgi Düzeyi ile Çocukların Beslenme Durumu ve Beden Adipoz İndeksi Arasındaki İlişki. [yüksek lisans tezi]. Ankara, Türkiye: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
Akar Şahingöz S, Şanlıer N. Compliance with Mediterranean Diet Quality Index (KIDMED) and nutrition knowledge levels in adolescents. A case study from Turkey. Appetite. 2011;57(1):272-277. doi: 10.1016/j.appet.2011.05.307.